18 июлдә Өфө тарихы музейында Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров “Ғәҙәти нацизм” күргәҙмәһен асыуҙа ҡатнашты. Уны 2022 йылда Рәсәй тарихи йәмғиәте инициативаһы буйынса булдыралар. Күргәҙмә Донбасс халҡының фажиғәһенә арналған. 200 экспонат иҫәбендә фотоматериалдар, Донбассҡа һөжүм ваҡытында нацистар ҡулланған боеприпастар фрагменттары, хәрби нацист формированиеларының, шулай уҡ Украинала эшләгән НАТО илдәренән сит ил ялланыусыларының ҡоралдары һәм кейемдәре бар. Экспозиция Рәсәйҙең бер нисә ҡалаһында күрһәтелгән. 2023 йыл башында Волгоградта “Сталинград һуғышы” музей-панорамаһы биләмәһендә уның менән ил Президенты Владимир Путин танышҡан. Өфөлә уҙған күргәҙмәгә сентябргә тиклем теләгән һәр кем килеп, бушлай таныша ала. Төбәк етәксеһе үҫеп килгән быуынға әхлаҡи тәрбиә биреүҙә экспозицияның мөһимлеген билдәләне. – Был күргәҙмәне ойоштороу тәҡдиме өсөн Рәсәй тарихи йәмғиәтенә рәхмәт белдерәм. Уның нимә тураһында икәнен яҡшы беләбеҙ, сөнки бер нисә тапҡыр Донбасста булдыҡ, Ватанды һаҡлаусы яугирҙәр һәм тыныс халыҡ менән аралаштыҡ. Бөгөн балаларыбыҙҙың, тәү сиратта мәктәп уҡыусыларының, ысын цивилизация һуғышының ниндәй яуызлыҡ менән барыуын күрә алыуы мөһим. Яҡын арала беҙ үҙебеҙҙең музей бүлеген булдырасаҡбыҙ, унда Донбассты һаҡлауға арналған экспонаттар ҡуясаҡбыҙ, – тине Радий Хәбиров. Илдең фән һәм юғары белем биреү министры урынбаҫары, Рәсәй тарихи йәмғиәте рәйестәше Константин Могилевский республика етәкселегенә күргәҙмәне ойоштороуҙа ярҙам иткәндәре өсөн рәхмәт белдерҙе. – Махсус хәрби операцияның тәүге айҙарынан алып Рәсәйҙең алдынғы музейҙары хеҙмәткәрҙәре төркөмө илдең яңы төбәктәренең азат ителгән биләмәләрендә эшләй, яҡшылыҡтың яуызлыҡ менән туранан-тура бәрелешкәнен раҫлаған әйберҙәр йыя. Беҙ бөгөн Рәсәйҙең кемгә һәм нимәгә ҡаршы тороуын күрәбеҙ. Был әйберҙәрҙе үҙ күҙҙәрең менән күргәс, улар онотолмаҫлыҡ тәьҫир ҡалдыра, – тип билдәләне Константин Могилевский. – Башҡортостанда йәшәүселәрҙең күбеһе махсус хәрби операцияла ҡатнаша, Ватанды яҡлай. Шуға күрә республика халҡының да был экспозиция менән танышыуын теләйбеҙ. Рәсәй тарихи йәмғиәте идараһы рәйесе, “Ватан тарихы” фондының башҡарма директоры Руслан Гагкуев, бөгөн махсус хәрби операцияға арналған даими экспозициялар булдырыу мөһим, тип иҫәпләй. – Башҡортостанда ошондай эш алып барылыуын беләбеҙ һәм кәрәкле методик ярҙам күрһәтергә әҙербеҙ, – тине ул. Күргәҙмәне асыу тантанаһынан һуң Башҡортостан Башлығы һәм абруйлы ҡунаҡтар экспозиция менән танышты. Куратор, “Ватан тарихы” фондының күргәҙмә проекттары етәксеһе Наталья Капустникова, ул элек Мариуполь тыуған яҡты өйрәнеү музейына етәкселек иткән, экспозиция Украинала нацизмдың үткән быуат башынан алып беҙҙең көндәргә тиклемге үҫеш тарихы тураһында һөйләй, тине. Уға Бөйөк Ватан һуғышы, 2014 йылғы ваҡиғалар, Донбасста һигеҙ йыллыҡ һуғыш һәм махсус хәрби операция башланыуы инә. Стендтарҙа Украинала урынлаштырылған неонацизм идеологияһының матди дәлиле күрһәтелгән. Тикшереүҙән һуң төбәк етәксеһе экспозициянан алған тәьҫораттары менән уртаҡлашты. – Күргәҙмә бик етди һәм эмоциональ яҡтан ауыр. Әммә беҙ был хаҡта һөйләргә тейешбеҙ. Балаларыбыҙҙың тыныслыҡта һәм татыулыҡта үҫеүен теләйбеҙ. Әммә улар тормошобоҙҙоң был өлөшө лә барлығын аңларға тейеш. Яҡшылыҡ та, яманлыҡ та бар. Әгәр үҙебеҙҙе яҡламаһаҡ, яуызлыҡты язаламаһаҡ, ул беҙгә килергә мөмкин, – тип билдәләне Радий Хәбиров. – Мин подразделениелар, ирекмәндәр отрядтары командирҙары менән күп тапҡыр аралаштым. Уларҙан яу яландарында табылған артефакттарҙы һәм башҡа әйберҙәрҙе беҙгә тапшырыуҙарын һораным. Киләсәктә республикала махсус хәрби операция тураһында даими экспозиция эшләргә теләйбеҙ. Фото һәм мәғлүмәт сығанағы: glavarb.ru