Гәзит уҡыусылар мәҡәләмдең исемен уҡығас та, йә буйы менән, йә ауырлығы менән ҙур кеше тураһында һүҙ барасаҡ, тип уйлар. Бөгөнгө һүҙем бер туған ағайым Вельмир Хәйбрахман улы Аҙнаев тураһында. Ә ниңә “ҙур абзый?” тип һорарһығыҙ. Беҙ ғаиләлә дүрт бала – ике малай, ике ҡыҙ үҫтек. Ағайымдар икәү булғас, мин уларҙы бәләкәй саҡтан уҡ исемдәре менән түгел, ә “ҙур абзый”, “бәләкәй абзый” тип йөрөтә инем. Хәйер, уның халҡыбыҙ, яҡташтарыбыҙ алдында башҡарған хеҙмәте лә “ҙур” тип ҙурларға сәбәптер, минеңсә. “Великий мир” Атайым Хәйбрахман Сибәғәт улы Аҙнаев, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашып, Еңеү алдынан ауыр яралар менән Ҡырғыҙстандағы хәрби госпиталгә эләгә. Әсәйем Фатима Кәшәф ҡыҙы был ваҡытта ошо уҡ госпиталдә өлкән шәфҡәт туташы булып хеҙмәт иткән. Улар бер күреүҙән үк бер-береһенә ғашиҡ була. Аҙаҡ, атайым госпиталдән сыҡҡас, өйләнешәләр һәм, мөхәббәт емештәре булып, 1948 йылда ҙур абзыйым Вельмир тыуа. Атайым госпиталдән сыҡҡас, Ҡырғыҙстандың Ленинабад өлкәһенең Ленин районында уҡытыусы булып эшләй. Ошо уҡ мәктәптә Ғәзим Шафиҡовтың атаһы мәктәп директоры була. Ике ғаилә дуҫлашып йәшәй. Вельмир ағайым тыуғас, атайым директорынан “Балаға ниндәй исем ҡушырға икән?” тип кәңәш һорай. “Великий мир” һүҙенән килеп сыҡҡан Вельмир тигән исемде ҡушығыҙ, тип кәңәш бирә ул. “Атай, һиңә артыҡ иген яҙҙыра алмайым” Тыуған яҡ барыбер үҙенә тарта икән. Атайым әсәйем менән өс айлыҡ ҡына Вельмирҙы үҙенең тыуған яғына – Стәрлетамаҡ районының Айыусы ауылына алып ҡайта. Атайымды, белеме буйынса уҡытыусы булараҡ, күрше Мырҙаш ауылына уҡытыусы итеп эшкә ебәрәләр. Вельмир ағайым башланғыс белемде Мырҙашта ала, аҙаҡ Айыусы мәктәбендә уҡый. Ә инде IX – X кластарҙы Ишембай ҡалаһында мәктәп-интернатты тамамлай. Бәләкәйҙән тәртипле, аҡыллы, күпте белергә ынтылған бала булып үҫә ул. Бик тырыш, һәр эште еренә еткереп башҡарырға өйрәнгән малай йәйге каникулда колхоз баҫыуҙарында комбайнер ярҙамсыһы булып эшләй. Вельмир ағайым мәктәпте тамамлағас та, 1965 йылда Салауат ҡалаһындағы нефть химияһы комбинатында машинист ярҙамсыһы булып үҙенең хеҙмәт юлын башланы. Кесе йәштән белемгә ынтылыу ағайымды Өфө ҡалаһына Башҡортостан ауыл хужалығы институтына алып килде. Институттың агрономия факультетын уңышлы тамамлағас, ул тыуған яғына, йәғни Стәрлетамаҡ районының “Ашҡаҙар” колхозына агроном булып эшкә ҡайтты. Күп тә үтмәй, егерме алты йәшлек кенә йәш белгесте колхоз рәйесе итеп ҡуйҙылар. Райондың иң ҙур хужалығы булып иҫәпләнгән колхоз йөгөн йәш белгескә нисек һәм ниндәй алымдар менән тартырға тура килгәндер, үҙе һәм ғаиләһе генә белә. Иртә таңдан ҡараңғы төнгә тиклем колхоз эшендә булыу, халыҡ менән уртаҡ тел табып, уларҙы эшләтә белеү ҙур абзыйыма тормош тәжрибәһен тупларға, ауырлыҡтар, һынауҙар алдында юғалып ҡалмаҫҡа, килеп тыуған төрлө шарттарҙа ла кеше булып ҡалырға өйрәтте. Ул үҙенә ҡарата бик талапсан, яуаплы, намыҫлы була, һәр эште еренә еткереп башҡара һәм башҡаларҙан да шуны талап итә. Элек колхозсылар, эштәренә ҡарап, игенде кемгә күпме тейеш булған, шунса алғандар. Ә пенсионерҙарға, уҡытыусыларға, табиптарға йылына икешәр генә центнер иген бирелгән. Ҡош-ҡортҡа ашатырға ем бөткәс, атайым колхоз идараһына рәйескә иген һорап бара. “Атай, һиңә артыҡ иген яҙҙырып бирә алмайым. Ҡалғандарға нисек, һиңә лә шулай”, – тип бороп ҡайтарып ебәрә ул атаһын. Рәхимовтың кәңәшсеһе булды Һәр яҡтан да эшлекле, булдыҡлы булыуын, бурысына яуаплы ҡарауын, талапсанлығын күреп, уны 1982 йылда Өфөгә КПСС-тың Башҡортостан өлкә комитетына инструктор итеп эшкә алдылар. Унан инде 1985 – 1990 йылдарҙа Мишкә район комитетының икенсе секретары, аҙаҡ шул уҡ район советының башҡарма комитеты рәйесе итеп тәғәйенләнә. 1990 – 1993 йылдарҙа “Башкирагрохимия” етештереү берекмәһе рәйесенең беренсе урынбаҫары, артабан Башҡортостан Республикаһының Министрҙар Советында агросәнәғәт бүлеге мөдире була. 1994 – 1997 йылдарҙа уны “Башҡортостан игенселек продукты” дәүләт акционерҙар йәмғиәтенең генераль директоры итеп ҡуялар. Ә инде 1997 – 2006 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Президенты Хакимиәтендә Биләмәләргә һәм кадрҙарға идара итеү бүлеге етәксеһе урынбаҫары булып эшләй, шул уҡ ваҡытта БР Президенты кәңәшсеһе лә була. Артабан 21-се төҙөлөш компанияһы тресының генераль директоры урынбаҫары, 2009 йылдан биш йыл Башҡортостан Республикаһы Халыҡтар дуҫлығы йорто директоры була. 2016 йылда уны Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты етәксеһе урынбаҫары итеп ҡуялар. Ул бында 70 йәшенә тиклем хеҙмәт итте. Тыуған яғын хәстәрләп йәшәй Ғүмер буйы халыҡ өсөн эшләп өйрәнгән кеше өйҙә ултырып түҙәме һуң? Хаҡлы ялға сыҡҡас та Вельмир ағайым бер минут та өйҙә ултырмай, йәмәғәт эштәренә күмелде. Әлеге ваҡытта ул Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының Аҡһаҡалдар ҡоро рәйесе урынбаҫары, Милли көрәш федерацияһы етәксеһе урынбаҫары, Ҡоролтай ҡарамағындағы Юрматы ырыуы башлығы урынбаҫары, Стәрлетамаҡ районы яҡташтар ойошмаһы етәксеһе, Стәрлетамаҡ район хакимиәте башлығының мәҙәниәт буйынса кәңәшсеһе эштәрен алып бара. Үҙенең тыуған районын, ауылын төҙөкләндереү, уларҙың бәҫен күтәреү өсөн башҡарған эштәре баһалап бөткөһөҙ. 1996 йылда Айыусы ауылында республикала беренселәрҙән булып Шәжәрә байрамын уҙғарыу, 2006 йылда Ҡаһым түрәгә һәм Ашҡаҙар йырына һәйкәл ҡуйыу, Мырҙаш ауылында Һуҡайлы йылғаһы аша ҙур күпер һалыу кеүек эштәрҙең башында ул торҙо. 2019 йылда Мырҙаш ауылында “Һаумыһығыҙ, ауылдаштар!” сараһын үткәреүҙә лә ҙур роль уйнаны. Әлеге ваҡытта Мырҙаш ауылында Ҡаһым түрә музейын ойоштороу эшен алып бара. Вельмир ағайым шулай уҡ Юрматы ырыуының шәжәрәһен, Ҡаһым түрә нәҫеленең шәжәрәһен, Мырҙаш, Мәҡсүт, Айыусы ауылы кешеләренең ырыу шәжәрәләрен төҙөнө. Был тиклем эште ҡасан, нисек эшләп өлгөрә икән! Кеше ғүмерен йәше күрһәтмәй... Эшенә күрә – хөрмәте, тиҙәр халыҡта. Хөкүмәтебеҙ, уның тырыш, фиҙакәр хеҙмәтен юғары баһалап, 1981 йылда Башҡортостан Республикаһы хаҡына фиҙакәр хеҙмәте өсөн “Почет Билдәһе” ордены менән, ә инде 2018 йылда Салауат Юлаев ордены, Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыуҙы үткәреүҙә күрһәткән хеҙмәте өсөн миҙал, Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтайҙың Почет грамотаһы менән, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының “Ал да нур сәс халҡыңа!” миҙалы менән бүләкләнде. Ул шулай уҡ Стәрлетамаҡ районының почетлы гражданы. 1, 2, 3, 4, 5-се Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы делегаты, Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтайҙың беренсе саҡырылыш депутаты. Ҙур абзыйымдың хеҙмәте лә, ғаиләһе лә бик матур. Мырҙаш ҡыҙы Фәниә еңгәбеҙ менән 52 йыл инде һөйөүгә күмелеп, иңгә-иң терәп матур, татыу донъя көтәләр. Өс балаға ғүмер биреп, уҡытып, башлы-күҙле иттеләр. Балалары, үҙҙәренә оҡшап, бик тәртипле, эшкә уңған. Бөтәһе лә үҙаллы тормош ҡороп, ғаиләләре менән Өфөлә йәшәй. Оло улдары Артур – эшҡыуар, ҡыҙҙары Эльвира Рәсәй күләмендә эшләгән страховка компанияһында юридик бүлек етәксеһе, тормош иптәше менән өс бала үҫтерәләр. Кесе улдары Илнур республиканың Юғары судында судья булып эшләй, ә уның ҡыҙы Розалия БСТ каналының “Тамыр” балалар студияһында алып барыусы. Әйткәндәй, ул башҡорт телендә сыҡҡан балалар киноһында ла ҡатнаша. Ябай ғына ауыл малайының шундай юғары уңыштарға өлгәшеүе, һис шикһеҙ, ҙур ҡыуаныс та, ғорурлыҡ та. Ул – үҙенең яҙмышын үҙе ҡорған абруйлы, намыҫлы шәхес. Ғәҙел, ярҙамсыл, кешелекле булыуы менән яуланы был үрҙәрҙе. Уның йәнә лә бер матур сифаты бар – һәр саҡ әйткән һүҙендә тора һәм ваҡытында үтәй. Ҡайҙан, кемдәр генә үтенес йә һорау менән килмәһен, һәр ваҡыт ярҙам ҡулы һуҙа. Беҙгә, кесе туғандарына ла, һәр саҡ өлгө ул ҙур абзыйым! Уның йәшәү кредоһы: хәрәкәттә – бәрәкәт, һәм ул ошо принцип менән бөгөн дә “Халҡым, телем, республикам” тип янып йәшәй. Мәҡәләнең башында әйтелгәнсә, мөһабәт һыны менән дә, эштәре менән дә, абруйы менән дә ҙур кеше ул – ҙур абзыйым. Ошо көндәрҙә ул 75 йәшен билдәләне. Ҡылған изге ғәмәлдәрең өсөн сикһеҙ рәхмәт, Вельмир абзый! Альмира АҠСУЛПАНОВА Стәрлетамаҡ районы.