Sultanova A.S.
Muhammed al Xorezimiy atındaǵı
Tashkent informaciyalıq texnologiyalar universiteti
Nókis filialı studenti
https://doi.org/10.5281/zenodo.8106001
Qabul qilindi: 30.06.2023
Crossref DOI: 10.24412/cl-37059-2023-06-99-100
Annotatsiya: Avtomatlastırıwdıń keleshekke tásiri abzallıqları hám kemshilikleri onıń jámiyetke tásiri haqqında bir qansha maǵlumatlar.
Gilt sózler: Jasalma intellekt, avtomatlastırıw, faktorlar, texnologiya hám etika.
Sońǵı jıllardaǵı jedel texnologiyalıq tabıslar turmısımızdıń hám jumıs tárizimizde sezilerli ózgerislerge alıp keldi. Jasalma intellekt hám mashinanı úyreniwdiń jumıs hám bántlik keleshegine tásiri haqqındaǵı qáweterler bul texnologiyalardıń rawajlanıwı menen birge arttı. Bul maqalada avtomatlastırıwdıń múmkin bolǵan abzallıqları hám kemshilikleri jáne onıń miynet bazarına, xızmetkerlerge hám ekonomikaǵa tásiri kórip shıǵıladı.
Avtomatlastırıwdıń abzallıqları.
Jumıs jayındaǵı avtomatlastırıw joqarı nátiyjelililik hám islep shıǵarıw, kemrek qáteler hám joqarı anıqlıq sıyaqlı hár túrlı artıqmashılıqlardı usınıs etedi. Avtomatlastırılgan processler tákirarlanıwshı islerdi tez hám anıq orınlawı múmkin, bul bolsa xızmetkerlerge dıqqatın jáne de quramalı hám dóretiwshilik iskerlikke qaratıw imkaniyatın beredi. Bunnan tısqarı, avtomatlastırıw shólkemlerdiń aqshasın únemlewi múmkin, sebebi miynetke aqsha tólew zárúrshiligin joq etedi hám jumıs jayındaǵı baxtsız hádiyseler qáwpin azaytadı, biraq, avtomatlastırıw zárúrli kemshiliklerge iye, atap aytqanda, jumıs ornın joytıw hám paydanıń turaqlılıǵın.
Robotlar hám kompyuterler insan miynetin, atap aytqanda, sanaattıń ornın basqanlıǵı sebepli, kóplegen xızmetkerler óz jumısların joytıw qáwipi, bul bolsa jumıssızlıqtıń asıwına hám sezilerli ekonomikalıq uyqaspawshılıqka alıp keledi. Bunnan tısqarı, eger avtomatlastırıw jeterli dárejede tártipke salınbasa hám basqarılmasa, bul is haqısınıń turaqlılıǵına hám xızmetkerlerdiń turmıs dárejesiniń jamanlasıwına alıp keliwi múmkin.
Bul qıyınshılıqlarǵa qaramay, avtomatlastırıw miynettiń qanday orınlanıwına tásir etiwi múmkin. Nátiyjede, firmalar, xızmetkerle júzege keliwi múmkin bolǵan aqıbetlerdi sheshiw hám avtomatlastırıwdan payda alıw ushın erte sharalar kóriwleri kerek. Bul xızmetkerlerdi qayta tayarlaw programmaların finanslıq támiynlew, tálim hám bilimlerdi jetilistiriw dárejesin asırıw hám de iste teńlik hám ádalattı qollap-quwatlaytuǵın qaǵıydalardı ámelge asırıwdı talap etiwi múmkin.
Biz avtomatlastırıwdıń etikalıq aqıbetlerin jáne onıń jámiyetke tásirin texnologiya rawajlanıwı menen kórip shıǵıwımız kerek. Xızmetkerler hám olardıń huqıqlarına tásiri, jasırınlıq hám qawipsizlikke júzege keliwi múmkin bolǵan qáwip-xaterler, sonıń menen birge, korporatsiyalar hám húkimetlerdiń avtomatlastırıwdan juwapkerli hám etikalıq tárzde paydalanıwdı támiyinlew minnetlemeleri keltirip shıǵarıwı múmkin bolǵan faktorlar bolıp tabıladı.
Juwmaq etip aytqanda, bántlik hám avtomatlastırıwdıń keleshegi, álbette, texnologiyalıq tabıslar, ekonomikalıq tendentsiyalar hám materiallıq ideallardıń quramalı óz-ara tásiri menen belgilenedi. Barlıq mápdar tárepler avtomatlastırıw tárepinen usınıs etilgen máseleler hám múmkinshiliklerdi sheshiw ushın birgelikte islewleri hám texnologiyanıń pútkil jámiyetke payda keltiriwi ushın isletiliwin támiyinlewleri kerek.
PAYDALANILǴAN ÁDEBIYATLAR:
1. N.R. Yusupbekov, B.I. Muhamedov, SH.M.G‘ulomov. “Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari”- 1997 y;
2. Sh.N. Fayzimatov “Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish asoslari” - Farg’ona:, 2019 y;
3. Miraxmedov D.A. “Avtomatik boshqarish nazariyasi” - Тoshkent, 1993 y.