Республикала былтыр 1090 үпкә яман шеше осрағы асыҡланған. Был сирҙәр структураһында үпкә яман шеше - икенсе урында. Һуңғы тиҫтә йыл эсендә иртә диагностикалау күрһәткесе 20 процентҡа артты. Сәбәбе – һаулыҡ һаҡлауҙа диагностик мөмкинлектәрҙең артыуы, диспансерлаштырыуҙың яҡшырыуы, иҫкәртеү сараларының киңерәк үткәрелеүе. Әле Рәсәйҙә үпкә яман шешен иҫкәртеү аҙналығы бара. Сирҙең тәүге стадияһында ул үҙен һиҙҙермәй, бары күкрәк ситлегенә рентгенологик тикшереү яһалғас ҡына осраҡлы табыла. Яман шешкә хас йүткереү, тын ҡыҫылыуы, күкрәк тирәһе ауыртыуы, ҡан менән йүткереү аҙаҡҡы стадияла ғына күренә. Шуға күрә ваҡытында һәм тулы күләмдә скрининг тикшереүҙәре үткәреү мөһим. Яман шеш үҫешендә төп сәбәп – тәмәке тартыу. Икенсе урында – һөнәри эшмәкәрлек менән бәйле факторҙар. Асбест, радон, винилхлорид, хром, нефть, күмер продукттары, шулай уҡ башҡа хәүефле химик матдәләр менән эшләү ваҡыт үтеү менән онкологияға килтереүе мөмкин. Тын алыу юлдарының хроник сирҙәре лә онкология сирҙәренә сәбәпсе булыуы ихтимал. Кешенең туғандары араһында үпкә яман шешенә дусар ауырыуҙар булыуы сиргә юлығыу хәүефен арттыра. Даими рәүештә медицина тикшереүҙәрен үтеп тороу пациенттар файҙаһына, тип иҫәпләй табиптар. Рәсәй Президенты Владимир Путиндың “май” указдарына ярашлы, һаулыҡ һаҡлау тармағы алдында торған ошо бурыстарҙы тормошҡа ашырырға кәрәк: хеҙмәткә һәләтле йәштәге халыҡтың үлем күрһәткестәрен кәметеү, шулай уҡ яман шештәрҙән үлем күрһәткестәрен (100 мең кешегә 185 сир осрағына тиклем) аҙайтыу, сабыйҙар үлемен ҡыҫҡартыу (бер мең яңы тыуған сабыйға 4,5 промиллегә тиклем) һәм һәр кемдең тәүге медицина ярҙамынан файҙаланыу мөмкинлектәрен арттырыу. “Һаулыҡ һаҡлау” милли проектына (национальный проект “Здравоохранение”) ярашлы, инновациялы медицина технологияларын, шул иҫәптән пациенттың сәләмәтлегенә иртә диагностика һәм дистанцион мониторинг системаһын индереү, тармаҡта берҙәм дәүләт мәғлүмәт системаһы нигеҙендә медицина ойошмаларының үҙ-ара берҙәм эшмәкәрлеге механизмдарын булдырыу – көн ҡаҙағындағы бурыстарҙың береһе. Фото: Һаулыҡ һаҡлау министрлығы.