Бия һәм дөя сөтеУл бик туклыклы, сыер сөтеннән аермалы буларак, майлылыгы түбән. Ил күләмендәге уртача бәяләрдә бер литр бия сөте 300-400 сум тора. Ул бераз сыеграк һәм аның татлы тәме бар, майлылыгы — 1дән 2 процентка кадәр. Иң сыйфатлы бия сөте елкычылык тармагы үсеш алган Башкортстанда һәм Якутиядә җитештерелә. Русиядә Казахстаннан китерелгән киптерелгән сөт тә очрый. Мондый продуктның бәясе — 4-5 мең сум тирәсе.Дөя сөте җитештерү белән Якын Көнчыгыш илләрендә шөгыльләнәләр. Яңа савылган сөтнең кискен үзенчәлекле исе һәм тозлы тәме бар, майлылыгы якынча — 45 процент. Витаминнарга һәм минералларга бай. Русиягә туңдырылган яки коры килеш китерелә, тәүгесенең бәясе — литры — 3-6 мең сум, киптерелгәне күпкә кыйммәтрәк, 12 мең сум чамасы.Ишәк һәм болан сөтеИшәк сөте бик файдалы санала, бик тиз ачыкканлыкны баса һәм ашказаны эшчәнлегенә ярдәм итә. Косметик процедуралар һәм эчке органнарны дәвалау өчен кулланыла. Татлы тәме һәм майлылыгы түбән процентта, ягъни 1,3-1,6 процент. Русиядә сез бу сөтне ирекле сатуда очратмассыз, ул бик тиз бозыла. Бер ишәк көненә 1,5 литрдан да күбрәк сөт бирә алмый. Грузиядә, мәсәлән, шундый бер ферма бар, анда бер литр сөтне 7500 сумга саталар.Иң майлы сөт (22-24 процент) – төньяк боланнарыныкы. Ул тагы да куерак. Бер ана боланнан нибары бер стакан сөт кенә савып алып була, һәм аны билгеле бер күләмдә су кушып кына эчеп булачак. Болан сөтенең бәясе югары. Финляндиядә, мәсәлән, бер стакан эчемлек 50-75 доллар тора.Тычкан сөтеМөгаен, рейтингның лидеры буларак тычкан сөтен санарга кирәктер. Бер литр сөт алу өчен 400 тычканны саварга кирәк. Тычканнар дөньядагы иң кыйммәт сөтне бирә. Тик сез аны беркайчан да татып карый алмаячаксыз, чөнки бу күп вакыт таләп итә торган процесс. Ул яңа туган сабыйлар өчен лактоферрин нигезендә дарулар һәм катнашмалар, кирәкле кан булдыру процессына һәм иммун системасына тәэсир итүче аксым ясау өчен файдаланыла. Илебездә тычканнарны саву белән 2009 елдан башлап Русия Фәннәр Академиясенең Ген биологиясе институтында шөгыльләнәләр.Али СӘЙФУЛЛИН.