1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыу барышында беренсе тапҡыр теркәлгән ауылдар араһындағы Борғонбашта 425 башҡорт йәшәгәнлеге билдәле. Хәҙер инде ул бер ни тиклем бушап, хужалыҡтары кәмеп ҡалған, ни бары 117 кеше йәшәй. Шулай ҙа борғонбаштар сер бирергә теләмәй, “уның ҡарауы, беҙҙең ауылдаштар бик берҙәм, ярҙамсыл”, ти. Ташкент, Икенсе Еремйәбаш һәм Борғонбаш ауылдары халҡын хеҙмәтләндергән социаль хеҙмәткәр Гөлсинә Мәғдән ҡыҙы Ғәләүетдинова яҡташтарының көнкүреше, ғаилә хәле, хатта сәләмәтлек торошо менән яҡындан таныш. Ошо тынғыһыҙ, ауыр бурысты башҡарған 12 йыл эсендә ярҙамға мохтаж өлкәндәр, ҡаты сирлеләр менән уртаҡ тел табырға, хәлдәренә инергә, көнкүрештәрен еңеләйтергә күнеккән ҡатын бөгөн үҙе лә йылы һүҙгә, хәстәрлеккә мохтаж. Иң мөһиме – тынғылыҡ бирмәгән ауыр уйҙарҙан ҡотолоу, төшөнкөлөккә бирелмәү өсөн терәк булырлыҡ, эс серҙәре менән уртаҡлашырлыҡ күрше-күлән, дуҫ-иш булыуы бик кәрәк. Улдарын алғы һыҙыҡҡа оҙатҡан әсәләрҙең йөрәктәре бөгөн берҙәй тибә, уларҙың уйлаған уй-теләктәре лә бер – илгә тиҙерәк Еңеү килһен, ҡәҙерләп үҫтергән балаҡайҙары имен-аман йорттарына әйләнеп ҡайтһын! Ғәләүетдиновтар ғаиләһе былтыр сентябрҙә улдары Аязды махсус хәрби операцияға оҙатҡан. “Билдәһеҙлек ныҡ үҙәккә үтте, кисен дә уйланаһың , балаңа иҫәнлек теләйһең, таң атҡанда ла шул уй менән уянаһың. Тормош иптәшем Данистың үҙен ирҙәрсә ныҡ тотоуы, “борсолма, барыһы ла яҡшы булыр”, тип тынысландырып тороуы, Яңауылда йәшәгән ҡыҙым Алһыуҙың йыуатҡыс һүҙҙәре күңелде баҫа төштө. Серҙәр уртаҡлашырлыҡ, бер-береңде аңлаған килендәшемдең булыуы үҙе бер ҡыуаныс! Беҙҙең ирҙәребеҙ Данис менән Радик – бер туғандар. Улдарыбыҙ ҙа бер ваҡытта махсус хәрби операцияға алынды. Бер үк уй, бер үк мәнфәғәттәр, хәстәрлектәр менән йәшәйбеҙ. Улыбыҙ физик йәһәттән һыр бирерлек түгел, спорт менән дуҫ булды, саңғы ярыштарында ҡатнашты. Рамир ҙа күҙ алдыбыҙҙа баҫалҡы, тырыш егет булып буй еткерҙе”, – тип иҫкә ала әсә Ватан һағына баҫҡан ауыл малайҙарын. – Апрель айында ялға ҡайтҡан улдарығыҙҙы танынығыҙмы һуң? Нисек ҡаршы алдығыҙ? – тигән һорауыбыҙҙан Гөлсинә йылмайып ҡуйҙы. – Таныныҡ та, таныманыҡ та... Тәтешленең бер төркөм егеттәре “ҡыҙыу нөктәнән” бергә ҡайтты. Ихласлыҡтары, шуҡлыҡтары менән – беҙҙең малайҙар, ә етдилектәре, ололарса фекер йөрөтөүҙәре, үҙ-үҙҙәрен тотоштары, ҡараштары менән бер башҡа үҫеп киткәндәр. Мәктәптәге иҫтәлекле осрашыуҙарҙа ҙур теләк менән ҡатнаштылар, ауылдаштар менән аралаштылар, ниндәй генә һорауҙар биреп, ҡылдарын сиртеп ҡараһаң да ауыҙҙарынан “ҡыйын”, “кире барырға теләк юҡ”тигәнде ишетмәнек. Ауылдаштарға ҙур рәхмәт инде, егеттәрҙе оҙатҡанда кәрәк-яраҡҡа аҡса йыйҙылар, район хакимиәте исемле тепловизор, кронштейн алды, эшҡыуар Камил Ибәтуллин һәр егеткә посылка ебәрҙе, УАЗ машинаһы тапшырҙы... Гөлсинәнең килендәше Ира Мөхәмәтйән ҡыҙы әйтеүенсә, улдары Рамир менән һирәк кенә шылтырашып торғандар. Егет Силәбеләге ракета ғәскәрҙәрендә хеҙмәт иткән. Былтыр сентябрҙә тәүгеләрҙән булып мобилизацияланған. “Ҡазанда хәрби әҙерлектә ятҡанда, улым, барыбыҙҙы шаҡ ҡатырып, өйләнергә булды. Бындай ҡатмарлы, билдәһеҙлек хөкөм иткән мәлдә (туй ҡайғыһымы ни ?) шатлыҡлы хәбәрҙе һис көтмәгәйнек, шулай ҙа ҡаршы төшөп маташманыҡ, фатихабыҙҙы бирҙек. Ирем төшөнкөлөккә бирелергә форсат бирмәне: “Улың армия хеҙмәтендә илен һаҡларға тип ант биргән, тимәк, ул мотлаҡ барырға тейеш. Кем һуң әсәйҙәрҙе, балаларҙы яуызлыҡтан ҡурсалар, хәҙер бурыс тап беҙҙеке кеүек егеттәр иңендә”, – ти. Апрель айында бер төркөм Тәтешле егеттәре ялға ҡайтып төшкәс, шатлығыбыҙҙың сиге булманы. Аяз менән Рамир ҙа бергә. Сәскә гөлләмәләре тотоп ҡайтып инделәр. Халыҡ уларҙы ҡушҡуллап, яратып, хәрмәтләп ҡаршы алды. Ауылдаштарға, ауыл Советына рәхмәт, егеттәр үҙҙәрен байрамға ҡайтҡандай тойҙо. “Әсәй, әгәр илар булһаң , ҡайтмайым”, тигән уйынлы-ысынлы шарты ла бар ине Рамирҙың. Күҙ йәштәрен күрһәтмәҫкә тырыштыҡ инде. Беҙ, әсәйҙәр, һигеҙ ай буйы ут эсендә йөрөп, аталары күрмәгәнде күреп, сынығып ҡайтҡан улдарыбыҙҙың ир ҡорона ингәнен, зарланмағанын, һүҙҙе үлсәп һөйләргә өйрәнгәнен күреп аптыраныҡ. Беҙгә концерт ҡуйып, шаяртып-көлдөрөп, күңелдәребеҙҙе күтәреп, тынысландырып кире киттеләр. Элекке баҙнатһыҙ, ҡыйыуһыҙ ғына ауыл малайҙарын танырлыҡ та түгел. Күҙгә артыҡ салынмаған, ебек кенә кеүек тойолған бер яҡташ егетебеҙҙең шартлатып хәбәр һөйләүенән, хатта күҙемә йәштәр тығылды. 1999-2000 йылғы малайҙар бит күбеһе, дәрттәре ташып тора, шуҡтар, шаяндар. Гитарала уйнап, йырлап, күңелдәре булғансы рәхәтләнеп ял иттеләр. Улымдың киткән саҡта хатта музыкаль колонканы үҙҙәре менән алырға теләге бар ине – килеп сыҡманы”,– тип, хушлашыу көнөн хәтергә төшөрөп йылмайҙы әсә. Ҡыйыу улдар, ил һаҡсылары үҫтергән килендәштәр менән һаубуллашып, йорттарына именлек теләп, ҡайтыр яҡҡа ҡуҙғалабыҙ. Әсәләрҙең теләге ҡабул буласағына ышанабыҙ, сөнки уларҙың һөйөүендәй сикһеҙ тәрән дингеҙ бер ерҙә лә юҡ. Тәтешле районы. Айрат Нурмөхәмәтов фотолары.