Иҫке Күрҙем ауылы мәктәбендә Башҡортостандың халыҡ шағиры Әнғәм Атнабаевтың бер туған ҡустыһы Мәғдән Ҡасим улын тап итеүебеҙгә ғәжәпләнмәнек. Ағаһының музейын тулыландырыуға ҙур өлөш индергәне, Зинира һеңлеһе тураһында иҫтәлектәре менән уртаҡлашыуы, нәҫел шәжәрәһен эшләтеүе билдәле ине. Уның был музейға килеп әйләнмәгән көнө юҡтыр ҙа. Тик Мәғдән Ҡасим улының өлкән улы Зөфәр Атнабаевтың махсус хәрби операцияла һәләк булыу ҡайғыһын кисереүе хаҡында белмәй ҡалғанбыҙ. Бик үкенесле... Ошо уҡ музейҙа тағы бер Атнабаевтың хөрмәтенә иҫтәлекле урын булдырылған. 91 йәшлек олатайҙың 62 йәшлек улы үҙе теләп ут эсенә ингән. Мәғдән Ҡасим улы әйтеүенсә, Өфөнөң Киров районы хәрби комиссариаты улының йәше байтаҡ булыуын иғтибарға алып, уны хеҙмәткә алмаған. Ә ул аптырап тормаған, үҙ һүҙен һүҙ итеп, Гудермес ҡалаһына барып, шунда хәрби әҙерлек үтеп, доброволец булып киткән. “28 февралдә Мәжит Ғафури исемендәге башҡорт драма театрында Әнғәм ағайымдың 95 йыллыҡ юбилейына арналған иҫкә алыу кисәһе булды. Зөфәр унда ла ҡатнашманы, ошонан алда уҡ сығып киткән булған. Бер ай хәбәре лә булманы. “Әтей, юғалттыңмы мине? Борсолма, мин командировкала, эшләйбеҙ”, тип шылтыратҡас ҡына ҡайҙа йөрөгәнен белдем. Дөрөҫөн әйтергә кәрәк, уның 62 йәштә алғы һыҙыҡҡа ынтылыуына ҡаршы булдым, тыңламаны. Көтөп алған тәүге балаңды юғалтыуы бик ауыр хәл, туғандар”, – тине көрһөнөп, Мәғдән Ҡасим улы. Мәғдән ағай ижади туғандарына оҡшап, йор, тапҡыр һүҙле, кеше күңеленә инерлек итеп һөйләй белә, һәр нәмәгә үҙ фекере булған ҡыҙыҡлы әңгәмәсе. Заманында трактор, машина йөрөткән, мәктәптә хужалыҡ эштәре мөдире булған (“һәр кирбестең ҡайҙа ятҡанын беләм”, тип тә ебәрә), “Күрҙем автоколоннаһы” начальнигы булып эшләгән. Ауылда мәсет төҙөү эшендә әүҙем ҡатнашҡан. Гөлнара исемле ҡыҙы һәм Алмас тигән улы иҫән-һау. Иҫке Күрҙем мәктәбенең тышҡы яғына подполковник Зөфәр Мәғдән улына мемориаль таҡта ҡуйылған, уның исемендәге парта ла бар. Быйыл 16 апрелдә хәрби бурысын үтәгәндә һәләк булған яугирҙе һуңғы юлға оҙатыу өсөн Өфөнөң Киров районы, Өфө ҡалаһы һәм Тәтешле районы хакимиәттәре, хәрби комиссариат вәкилдәре килгән. Илһөйәрлек, Ватанға тоғролоҡ тойғолары ҡанға һеңгән ир-егеттең, Афғанстандағы хәрби хәрәкәттәр ветеранының алғы һыҙыҡҡа ашҡыныуы аңлашылалыр ҙа. Ә бит уның тыныс тормошта ла хыялдары, осланып бөтмәгән эштәре етерлек ине. Мәктәптә физика уҡытыусыһы булып хеҙмәт юлын башлаған егетте ике айҙан Совет Армияһы сафына саҡыралар. Хәрби бурысын Афғанстанда үтәргә тура килә. Хеҙмәттән һуң бөтә ғүмерен фәнгә бағышлай, 35 йыл буйы бөтә ваҡытын, көсөн нефть тармағын үҫтереү һәм камиллаштырыуға арнай, 2007 йылда кандидатлыҡ диссертацияһын уңышлы яҡлай. Талантлы ғалим һәм инженер улы менән генә түгел, Тыуған илдең батыр яугире, көслө рухлы шәхесе менән дә ғорурланырға хаҡы бар Мәғдән Ҡасим улының. – Илдең именлеге ир-ат ҡулында, – тине хушлашҡанда хеҙмәт ветераны. – Ватанға ҡурҡыныс янағанда, улар күтәрелеп сыҡмаһа, кем еребеҙҙе ҡурсалар, балаларҙы, ҡатын-ҡыҙҙы һәләкәттән һаҡлар? Улым йөрәге ҡушыуы буйынса алғы һыҙыҡҡа китте, тимәк, күнергә, уның был аҙымы менән килешергә кәрәк. Ил алдында биргән анты бар уның. Элек тә дәһшәтле һуғыштар, юғалтыуҙар күп булды, ир-егет яу сапты, ҡаһарманлығы менән еңеү яуланы. Был ҡаты һынауҙарҙан, әрнеүҙәрҙән беҙҙе бары берҙәмлек кенә ҡотҡарыр. Мәғдән Ҡасим улы хәл-әхүәлен һорашып, кәрәк саҡта ярҙам итергә әҙер торған Күрҙем ауыл советы,Тәтешле район хакимиәте етәкселәренә, ауылдаштарына рәхмәтле. “Шифаханаға барырға путевка ла тәҡдим иттеләр, әллә барырғамы икән? Бындай хәстәрлекте көтмәгәйнем”,– ти ул. Динә Арыҫланова. Тәтешле районы. Айрат Нурмөхәмәов фотолары.