Республикабыҙ ғилми мәктәптәре, үҫешкән инжинирингы, фәндә яңынан-яңы ҡаҙаныштарға эйә булған белгестәре, ил күләмендә танылған һөнәри әҙерлек системаһы менән көслө. Был хаҡта Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров та даими билдәләгәне бар. Беҙҙә 450-нән ашыу ойошма инновациялы эшмәкәрлек менән шөғөлләнә, яңы технологияларҙы ғәмәлгә индереү маҡсатында ошо тармаҡҡа булышлыҡ иткән дүрт үҙәк ойошторолған. Донъя кимәлендәге үҙәк буласаҡ “Мәғариф һәм фән өлкәһен үҫтереү – һәр саҡ өҫтөнлөклө бурыстар иҫәбендә”, – тине Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров. Был йәһәттән Башҡортостанда фәнде һәм технологияларҙы үҫтереү буйынса дәүләт программаһын тормошҡа ашырыу ҙур ярҙам күрһәтә. Ошо программаға ярашлы, һуңғы ике йылда фәнгә булышлыҡ итеү өсөн федераль ҡаҙнанан 3,5 миллиард һумдан ашыу аҡса йәлеп ителгән, республика ҡаҙнаһынан 465 миллион һум йүнәлтелгән. 2020 йылдың 3 декабрендә Рәсәй Хөкүмәтенең Өфөлә донъя кимәлендәге Евразия ғилми-белем биреү үҙәген булдырыу тураһында бойороғона ҡул ҡуйылды, һәм ошо йүнәлештә ҙур эштәр башланды. Фәнни-белем биреү үҙәге бина йәки ойошма ғына түгел, ул – бизнес, мәғариф һәм фәндең үҙ-ара хеҙмәттәшлеге. Унда уҡыу, производство һәм фән бер-береһенә ярҙам итеп һәм тулыландырып, берҙәм механизм булып эшләһен өсөн шарттар булдырыла. Донъя кимәлендәге Евразия фәнни-белем биреү үҙәге фән һәм мәғарифты яңы кимәлгә сығарырға мөмкинлек бирәсәк, Башҡортостандың юғары уҡыу йорттарын үҫтереүгә булышлыҡ итәсәк. Ул ете университетты, өс ғилми ойошманы, иҡтисадтың реаль секторындағы 26 предприятиены берләштерә. Өфөлә вуз-ара студенттар кампусы төҙөлә “Беҙ оҙаҡ ваҡыт вуз-ара студент кампусы проекты өҫтөндә эшләнек, ул республикабыҙҙың юғары белем биреү һәм фән системаһы өсөн ҙур әһәмиәткә эйә. Рәсәй төбәктәренең ғилми-технологик үҫешенең беренсе милли рейтингында республикабыҙ, дүртенсе урынды яулап, биш иң яҡшы төбәк иҫәбенә инде. Был республикабыҙҙың фәнни-технологик үҫешенең бик етди кимәле хаҡында һөйләй. Студенттар кампусы – йәштәребеҙ өсөн иҫ киткес яҡшы мөмкинлек ул”, – тип билдәләне Радий Хәбиров, был башланғыстың әһәмиәтенә баҫым яһап. Проекттың беренсе этабын быйыл тамамлау күҙаллана, ә икенсе сираты 2025 йылдың аҙағына тапшырыласаҡ. Күптән түгел кампус проектын тормошҡа ашырыу мәсьәләһе һәм уны үҫтереүҙең өҫтөнлөклө йүнәлештәре буйынса стратегик сессия уҙғарылды. – Сессияла ҡатнашыусылар һәр йүнәлештең киңәйтелгән концепцияһын ҡараны. Шулай уҡ индустриаль партнерҙарҙың һәм юғары уҡыу йорттарының “IQ-парк”ты тулыландырыу буйынса тәҡдимдәре тикшерелде. Сессия һөҙөмтәләрен ҡыҫҡа ваҡытта рәсмиләштерергә һәм уларҙы ғәмәлгә ашырыуҙы тәьмин итергә кәрәк, – тип билдәләне республика Хөкүмәте Премьер-министры Андрей Назаров. Заманса кампус составына 4400 урынлыҡ фәнни-белем биреү үҙәге студенттары, уҡытыусылары һәм ҡунаҡтар өсөн торлаҡ биналар, “IQ-парк”, аудитория-лаборатория блогы һәм геном үҙәге инә. Бөтә объекттарҙың дөйөм майҙаны 133 мең квадрат метр самаһы тәшкил итә, тип планға алынған. Ғалимдар ярҙам ала Башҡортостанда фәнде үҫтереүгә, ғалимдарға төрлө йүнәлештәге ярҙам күрһәтеүгә, йәштәрҙе ғилми эшмәкәрлеккә йәлеп итеүгә ҙур иғтибар бүленә. Белеүебеҙсә, былтыр республика Башлығы Радий Хәбиров йәш ғалимдарҙың торлаҡ шарттарын яҡшыртыуға һәм төрлө урындарҙа стажировка үтеүгә 200 миллион һум аҡса бүлеү тураһындағы Указға ҡул ҡуйғайны. 330-ға яҡын йәш ғалим торлаҡ шарттарын яҡшыртыуға, ипотеканы һәм беренсе иғәнәне ҡаплауға субсидия алған. Дөйөм алғанда, һуңғы ике йылда ғына йәш ғалимдарға ярҙамға 450 миллион һумдан ашыу аҡса бүленгән. Мәҫәлән, йәш ғалимдар йыл һайын – 500 мең һум, фән кандидаттары ике йыллыҡ фәнни тикшеренеүҙәр үткәреү өсөн бер миллион һум ярҙам алыу мөмкинлегенә эйә. Шулай уҡ билдәле ғалимдар етәкселегендә үткәрелгән ғилми тикшеренеүҙәргә, лабораториялар булдырыуға һәм ошо йүнәлештәге эшмәкәрлеккә 25-әр миллион һумлыҡ мегагранттар бүленә. Бығаса бөтәһе дүрт лаборатория булдырылған. Башҡортостан Башлығы Радий Хәбировтың фән һәм техника өлкәһендә республиканың дәүләт премияларын тапшырыу тураһындағы Указы ла был тармаҡ вәкилдәре өсөн ҙур ярҙам сараһы булды. Һәр премияның күләме – бер миллион һум. 2022 йылда юғары наградаға машиналар эшләү һәм медицина өлкәләренә ҡағылышлы өс ғилми коллективтың эшләнмәләре лайыҡ булды. БР фән һәм техника өлкәһендә дәүләт премиялары Республика көнөнә ҡарата тапшырыла. - Гөлдәр ЯҠШЫҒОЛОВА