Şeyx Əli xan həyatının son illərini keçirdiyi Dağıstanda, indiki Unsuqul rayonunun Balaxanı kəndində vəfat etmişdir. Onun vəfatına dair bir neçə versiya səsləndirilir: təbii ölüm və döyüşdə yaralanaraq həlak olma. Sıtinin Hərbi Ensiklopediyasında qeyd edilir ki,
С тех пор в Дагестане наступает период относит. спокойствия, чему также способствовала смерть двух непримиримых врагов России, Ших-Али, бывшего хана кубинского, и Адиль-Гирея, бывшего уцмия каракайтагского. Желая оконч-но утвердиться в шамхальстве, служившем ключем всего Примор.
"Dağıstanda nisbi sakitlik dövrü başlandı. Buna, Rusiyanın iki barışmaz düşməni, keçmiş Quba xanı Şıx-Əli və Qaraqaytaqın keçmiş usmisi Adil-Gireyin ölümü də şərait yaradıb."
Əlbəttə ki, sui-qəsd və döyüşlərdə xəsarət səbəbindən ölüm versiyası, təbii ölümlə təxminən eyni dərəcədə ehtimala sahibdir.
"Balaxanıda Dərbənd hökmdarı Şıx-Əli-xanın məzarı qorunub saxlanılıb." Bu iddianı, Dağıstan Respublikasının Unsuqul rayonunun turizm və rekreasiya potensialı barədə araşdırmasında, Abdullayev, Atayev və Hacıbəyov irəli sürmüşlər. Mən bu elm xadimləri ilə əlaqəyə keçməyə çalışıram.
Çox az qarşılanan iddia isə, Xanın Kərbəlada dəfn edilməsi ilə bağlıdır. Əlçatan etibarlı mənbələrdə bu fakt təsdiqini tapmır. Amma, o dövrün şəxsiyyətləri özlərinə şərəf bilmişlər ki, onları Kərbəla və Nəcəf kimi şəhərlərdə dəfn etsinlər.
Şəxsi olaraq düşünürəm ki, Şeyx Əli xan Unsuqul rayonunun Balaxanı kəndində vəfat edib və orada dəfn edilib. Sonralar onun sümüklərinin Kərbəlaya aparılması isə mənim üçün ehtimalı böyük olan və məntiqli iddialardan biridir.
Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi bilir - إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
Mənbə: Туристско-рекреационный потенциал Унцукульского района республики Дагестан.
Telegram-da "Quba Xanlığı" səhifəsinə abunə olmaq üçün bu bağlantıya keçid et.
