Илһөйәрлек тойғоһо беҙгә әсә һөтө, халҡыбыҙҙың ғөрөф-ғәҙәттәре, өлкән быуындың хәтирәләре менән биреләлер, тип уйлайым. Ватанды һаҡлау – ир-егеттәребеҙҙең быуындан-быуынға күскән изге бурысы. Рәсәй һалдаты һәр ваҡыт ата-бабаларының рухына, хәрби антына, хәрби бурысына тоғро булған. Минең тамырҙарым Кәшкәләү ерендә. Был ауылда буласаҡ Советтар Союзы Геройы Әхмәтнур Закир улы Закиров донъяға килгән. Башҡа бик күп замандаштары кеүек, Бөйөк Ватан һуғышы башланғас, ул да һуғышҡа алына. Фашист илбаҫарҙарынан Украина ерен азат иткәндә Днепр йылғаһын кисеүҙе тәьмин итеү бурысы уға – гвардия кесе лейтенантына, йөкмәтелә. Егерме кешенән торған хөжүм төркөмө көслө пулемет, миномет уты аҫтында уң яҡ ярҙағы гитлерсыларҙы дөмөктөрөп, Совет ғәскәрҙәренә юл аса. Ә инде 1944 йылдың 15 ғинуарында Әхмәтнур Закир улы Закировҡа СССР-ҙың Юғары Совет Президиумы Указы менән Советтар Союзы Геройы тигән маҡтаулы исем бирелә. Уға Ленин ордены һәм “Алтын йондоҙ” миҙалы тапшыралар. Ҡартатайым Тимерғәле Мостафа улы Мостафин да ошо ауылдан. Моғайын, улар Әхмәт Закиров менән бергә мәктәптә уҡып, ат һаҡлап таңдар аттырғандарҙыр. Ҡартатайымды ла бик ҡыйыу, тәүәккәл кеше итеп хәтерләйҙәр. Һуғышҡа уны 1942 йылдың февралендә алғандар. Ржев ҡалаһы янындағы бәрелештә ул ҡаты яралана, госпитәлгә ебәрелә. Бер аҙ нығынғас, фронт өсөн кәрәкле ағас материалдарҙы фронт участкаһына ташый башлай. Был хаҡта уны маҡтап яҙған хатта әйтелә. Ат йәнле башҡорттоң аттарҙы ла һәйбәт ҡарауы яҙыла. Ул сержант дәрәжәһендә отделение командиры булған. 1944 йылдың 27 майында Кенигсберг ҡалаһын алғанда күрһәткән ҡыйыулығы өсөн уға Ҡыҙыл Йондоҙ ордены тапшырғандар. Ҡартатайым һуғыштан һуң оҙаҡ йылдар тыуған ауылында намыҫлы хеҙмәт итә. Быларҙың бөтәһен дә мин өләсәйем һөйләүе буйынса ғына беләм. Ҡартатайым күптән гүр эйәһе, әммә йыл да май байрамында “Үлемһеҙ полк” акцияһында ҡатнашып, уға булған хөрмәтемде, уның менән ғорурланыуымды, илемде һөйөүөмде күрһәтәм. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, әле лә донъялар тыныс түгел. Тимәк, беҙгә аңлы булырға, ата-бабаларыбыҙҙың тыуған ерен һаҡлап ҡойған ҡанын, илебеҙ өсөн өҙөлгән ғүмерен, батырлыҡтарын онотмаҫҡа кәрәк. Онотмайбыҙ ҙа. Бөйөк Ватан һуғышы ҡаһармандары өлгөһөндә тәрбиәләнгән Рәсәй һалдаттарының әлеге ваҡыттағы хәрби операцияла күрһәткән батырлыҡтары быға дәлил булып тора. Ике туған ағайым Рәфис Фларис улы Мостафин да шунда үҙенең хәрби бурысын үтәй. Ҡасандыр батыр ауылдашы Днепр йылғаһы аша Совет ғәскәрҙәренә кисеү тәьмин итһә, минең ағайым да хәрби инженер булараҡ, йылғалар аша пантон күперҙәр төҙөй. Шундай ағайым булыу менән сикһеҙ ғорурланам. Беҙ уның һау-сәләмәт әйләнеп ҡайтыуын түҙемһеҙлек менән көтәбеҙ. Шуныһы аяныс: һуғыш юғалтыуҙарһыҙ булмай. Борай районының Иҫке Мостафа ауылы егете Вадим Илсур улы Заһиров 21 генә йәшендә сит яҡта башын һалды. Күрһәткән ҡыйыулығы өсөн уға Шайморатов ордены бирелде. Уны республика Башлығы Радий Фәрит улы Вадимдың өләсәһе менән олатаһына тапшырҙы. Эйе, батырҙар беҙҙең эргәлә. Район үҙәгендәге “Батырҙар аллеяһы”нда граждандар һуғышы, Бөйөк Ватан һуғышы геройҙары менән бер рәттән үҙҙәренең интернациональ бурысын үтәгәндә Афған, Чечен ерендә башын һалған яугирҙәрҙең дә исеме уйылып яҙылған. Стела янынан бер ваҡытта ла сәскәләр өҙөлмәй. Тыуған иленең именлеге өсөн башын һалғандар халыҡ хәтерендә мәңге һаҡланыр. Минең тиҫтерҙәрем бөгөн ветерандарға, һуғыш осоро балаларына хөрмәт күрһәтә, ирекмәнлек эше алып бара. Улар беҙҙе көтөп алалар, үҙҙәренең башынан үткәнде һөйләйҙәр. Беҙҙең тыныс тормошта йәшәүҙе, тыуған илебеҙгә кәрәкле кеше булып үҫеүебеҙҙе теләйҙәр. Минең уйымса, улар өлгөһөндә беҙ халҡыбыҙға, илебеҙгә тоғро булып, уның данын үҫтереү өсөн тырышып уҡырға, һөнәр алырға, илебеҙ тарихын, тамырҙарыбыҙҙы өйрәнергә, тарихтағы ысынбарлыҡты киләсәк быуындарға ла еткерергә тейешбеҙ. Рәсәй һалдаты бер ҡасан да илбаҫар булмаған, киреһенсә, ярҙамға мохтаждарға ярҙам ҡулын һуҙған, быны онотмаҫҡа кәрәк. Беҙ – илһөйәр халыҡ. Гөлнара МОСТАФИНА, Борай 3-сө урта мәктәбе уҡыусыһы Фото интернеттан