Бөрйән районындағы “Шүлгәнташ” тарихи-мәҙәни комплексында Рәсәйҙә һәм донъяла бал ҡорттарының хәүефһеҙлеге мәсьәләләренә арналған фәнни-ғәмәли симпозиум һәм матбуғат конференцияһы үтте. Сара 20 майҙа билдәләнгән Бөтә донъя бал ҡорттары көнөнә арналды. Был көн кешелектең һәм планетаның сәләмәтлек торошонда ғәйәт ҙур роль уйнаған бал ҡорттарына донъя йәмәғәтселегенең иғтибарын йәлеп итеү маҡсатын күҙ уңында тотоп булдырылған. Халыҡ-ара кимәлдәге сараның ойоштороусыһы булып Берләшкән Милләттәр Ойошмаһының Аҙыҡ-түлек һәм ауыл хужалығы ойошмаһы (ФАО) бүлексәһе һәм Башҡортостандың Ауыл хужалығы министрлығы сығыш яһаны. Сараның төп спикерҙары федераль һәм төбәк Ауыл хужалығы министрлығы, республика һәм урындағы власть органдары, юғары уҡыу йорттары, умартасылыҡ берләшмәһе вәкилдәре, шулай уҡ сит илдәрҙән ҡатнашыусылар булды. Улар араһында БР ауыл хужалығы министры урынбаҫары Фәрит Вәлитов, БМО-ның Аҙыҡ-түлек һәм ауыл хужалығы ойошмаһы Мәскәү офисы директоры Олег Кобяков, К.А. Тимирязев исемендәге Мәскәү ауыл хужалығы академияһының кафедра мөдире, биология фәндәре докторы Әлфир Маннапов һәм башҡалар бар ине. Онлайн алымда Белоруссия, Ҡытай, Ҡаҙағстан, Үзбәкстан илдәре, Словенияның Рәсәйҙәге илселеге вәкилдәре сығыш яһаны. Швейцарияның Рәсәйҙәге илселегенең иҡтисад, финанстар һәм фән бүлеге етәксеһе А. Шлухтер Рот әфәнде, сарала шәхсән ҡатнашып, тәжрибә уртаҡлашыу йәһәтенән ҡыҙыҡлы күҙәтеүҙәре, тәҡдимдәре менән уртаҡлашты. Сығыштар бал ҡорттарының хәүефһеҙлегенә, ҡиммәтенә, айырым төрҙәрен һаҡлауға һәм һеркәләндереүсе бөжәктәр өсөн уңайлы ауыл хужалығы производствоһына ярҙам итеүгә арналды. ФАО-ның Мәскәүҙәге офисы директоры Олег Кобяков билдәләүенсә, Башҡортостан, атап әйткәндә, “Шүлгәнташ” ҡурсаулығы, сараны уҙғарыу урыны итеп осраҡлы һайланмаған. – Был – бөтә умартасылыҡ тармағы өсөн изге урын, сөнки бында Бөрйән солоҡ ҡортоноң үҙенсәлекле популяцияһы һаҡланған. Әле лә төбәк халҡы ауыл хужалығы тармағындағы иң боронғо кәсептәрҙең береһенә – солоҡсолоҡ традицияларына тоғро ҡала. Бынан тыш, солоҡ умартасылығы Рәсәйҙән Донъя әһәмиәтендәге ауыл хужалығы мираҫы системаһы статусына беренсе номинация сифатында тәҡдим ителде, – тип билдәләне Олег Юльевич. Ысынлап та сарала сығыш яһаусылар Башҡорт (Бөрйән) бал ҡортон һаҡлауға, солоҡсолоҡто үҫтереүгә айырым баҫым яһаны. Ҡатнашыусылар был мәсьәләгә ҡағылышлы тәҡдимдәрен индерҙе. Мәҫәлән, “Шүлгәнташ” тарихи-мәҙәни комплексы директоры Фәүзил Маликов Бөрйән районында солоҡ ҡорто музейы асыу проекты менән таныштырҙы. Солоҡ рәүешендә эшләнгән бинаның эскизы һәм уны булдырыу идеяһы күптәрҙә ҙур ҡыҙыҡһыныу уятты. Башҡортостанда умартасылыҡты үҫтереү хаҡында республиканың ауыл хужалығы министры урынбаҫары Фәрит Вәлитов һөйләне. Республика тауар балын етештереү буйынса илдә лидер булып тора, былтыр төбәгебеҙҙә 7 мең тоннанан ашыу бал етештерелгән. – Беҙҙең бал Рәсәйҙә генә түгел, сит илдәрҙә лә һорау менән файҙалана. Республикабыҙҙы танытҡан продукцияны Европа һәм Азия илдәренә оҙатабыҙ, – тине ул. Умартасылыҡты үҫтереүгә хөкүмәт кимәлендә иғтибар бүленә, тип билдәләне министр урынбаҫары. Атап әйткәндә, Башҡортостанда 2019–2030 йылдарҙа тармаҡты үҫтереү буйынса комплекслы программа ҡабул ителгән. Шулай уҡ дәүләт ярҙамына, төрлө субсидиялар бүлеүгә ҙур иғтибар бирелә. Умартасылар “Агростартап” дәүләт гранттары менән файҙалана, мәҫәлән, былтыр биш умартасы 13 миллион һумға торошло ярҙам алған. Шулай уҡ техника һәм ҡорамалдар һатып алыуға сығымдарҙың 50 процентына тиклем өлөшөн ҡаплауға мөмкинлек биргән субсидиялар бүленә. Бөгөн республика биләмәһендә 13 меңдән ашыу умартасылыҡ объекты теркәлгән. Башҡортостан балсылары етештергән продукттар Рәсәйҙә генә түгел, сит илдәрҙә лә билдәле, һуңғы йылдарҙа экспортҡа сығарылған бал тауарҙары күләме арта бара. Был сара халҡыбыҙҙың боронғо кәсептәренең береһе булған ҡортсолоҡ, солоҡсолоҡ тармаҡтарына киләсәктә лә һәр йәһәттән иғтибар, яҡлау булыр, тигән ышанысты нығытты. Ул шулай булырға тейеш тә, сөнки халыҡ “Бал ҡортоноң наҙы бар”, “Бал тип әйтеүҙән ауыҙ тәмләнмәй” тип бушҡа әйтмәгән. Әлфир МАННАПОВ, К.А. Тимирязев исемендәге Мәскәү ауыл хужалығы академияһының кафедра мөдире, биология фәндәре докторы: – Был сара ошо төбәктең үҙенсәлеге булған солоҡсолоҡтоң артабанғы үҫешенә булышлыҡ итһен ине, тигән теләктә ҡалам. Ауыл хужалығы, Финанс министрлыҡтары яғынан маҡсатлы ярҙам саралары кәрәк. Ул саҡта яңы эш урындары буласаҡ, был эштәр төбәктең иҡтисади үҫешендә лә сағылыш табасаҡ. Ә, дөйөм алғанда, Башҡортостанда умартасылыҡҡа ярҙам саралары яҡшы, был тармаҡтың эшмәкәрлеген көйләгән закондар базаһы көслө. Гөлдәр ЯҠШЫҒОЛОВА Бөрйән районы.