Бөгөн, 5 май, элеккесә Совет матбуғаты көнөндә, Өфөлә матур сара үтте – партия һәм дәүләт эшмәкәре, Башҡортостандың эске эштәр наркомы, публицист һәм журналист, Башҡортостан Республикаһына нигеҙ һалыу башланғысында торған Шәһит Әхмәт улы Хоҙайбирҙиндың йорт-музейы реконструкциянан һуң ишектәрен асты. Яңырған Йорт-музейҙы асыу тантанаһында республиканың мәҙәниәт министры урынбаҫарҙары Гөлдәр Хәмитова, Илнур Мөхйәнов, Башҡортостан Республикаһының Мәҙәни мираҫ объекттарын дәүләт һаҡлауы идаралығы начальнигы вазифаһын башҡарыусы Салауат Ҡолбахтин, Башҡортостан Журналистар союзы рәйесе Вәдүт Исхаҡов, Башҡортостан Яҙыусылар союзы рәйесе Айгиз Баймөхәмәтов, Башҡортостан Милли музей директоры Рөстәм Исхаҡов, Шәһит Хоҙайбирҙин премияһы лауреаттары, журналистика ветерандары һәм журналистар, Йорт-музейҙы төҙөкләндереүгә тос өлөш индергән кешеләр ҡатнашты. Сара барышында Шәһит Хоҙайбирҙинға бюст асыу тантанаһы уҙҙы, шулай уҡ төҙөкләндереү эштәрендә әүҙем ҡатнашҡан кешеләргә рәхмәт хаттары тапшырылды. Гөлдәр ХӘМИТОВА, республиканың мәҙәниәт министры урынбаҫары: – Бөгөн бик шатлыҡлы көн, сөнки “Мәҙәниәт” милли проекты сиктәрендә беҙ өс йыл эсендә 13-кә яҡын мунициапль музейҙы һәм Милли музей филиалдарын ремонтланыҡ. Ысынлап та, Совет осоронан бирле бер ҙә төҙөкләндерелмәгән музейҙар яңырыу кисерә. Әле Баймаҡ районында Ғата Сөләймәновтың музейын ремонтайбыҙ, Темәс ауылындағы бер быуаттан ашыу тарихы булған бинаны тергеҙәбеҙ. Көйөргәҙе районында Ғәзиз Әлмөхәмәтовтың музейын эшләнек, шулай уҡ Хәким Кәримовтың музейын булдырҙыҡ, Стәрлетамаҡ районында Ҡаһым түрә музейын эшләйбеҙ. Салауат Юлаев музейына капиталь ремонт эшләнәсәк. Республика бюджетынан В.И. Альбановҡа музей асылды. Шаляпиндың да музейы барлыҡҡа киләсәк. Башҡортостан Республикаһының тергеҙелгән исемдәр музейын төҙөйәсәкбеҙ. Беҙ музейҙар асып, ата-бабаларыбыҙҙың, ошондай бөйөк кешеләребеҙҙең исемен тергеҙәбеҙ. Был музей ҙа йөҙәр йылдар дауамында беҙҙең балаларға, киләсәк быуынға хеҙмәт итәсәк. Вәдүт ИСХАҠОВ, Башҡортостан Журналистар союзы рәйесе: – Реконструкциянан һуң билдәле дәүләт эшмәкәре, башҡорт журналистикаһына нигеҙ һалыусы Шәһит Хоҙайбирҙиндың Йорт-музейы асылды. Милли музей директоры Рөстәм Әхмәт улы Исхаҡов менән Милли музей менән республиканың Журналистар союзы араһында килешеүгә ҡул ҡуйыу тураһында һөйләшеп килештек. Яңыртылған Йорт-музей бөтә республика журналистарының хаж ҡылыу урыны булыр. Ул Башҡортостан Журналистар союзына яңы ағзалар ҡабул итеү, журналистика аҡһаҡалдарының юбилей тантаналарын үткәреү, республиканың журналистар берләшмәһе вәкилдәренең фото һәм башҡа күргәҙмәләрен ойоштороу, түңәрәк өҫтәлдәр һәм панель дискуссиялар, журналистар клубы ултырыштарын үткәреү, студенттарҙы, буласаҡ журналистарҙы өлкәндәр менән оло журналистар быуыны тәжрибә уртаҡлашыу урынына әйләнер, тип ышанабыҙ. Музейҙа тәүге тапҡыр Журналистар союзы өсөн мөйөш булдырыла. Яңы экспонаттар йыйыла башланы ла инде. Әйткәндәй, тәүге экспонатты Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премияның беренсе лауреаты Алик Фәйез улы Шакиров алып килде. Яңы өй туйлаусыларға бәхетле һәм уңышлы эш, күп ҡунаҡтар һәм яҡшы баһалар теләйем! Айгиз БАЙМӨХӘМӘТОВ, Башҡортостан Яҙыусылар союзы рәйесе: – Шәһит Хоҙайбирҙиндың ғүмере бик ҡыҫҡа булған, 28 йәштә китеп барған. Әммә ул республикабыҙ, илебеҙ өсөн шул тиклем күп эштәр башҡарған. Бала саҡтан бер картина иҫтә ҡалған – Шәһит Хоҙайбирҙин менән Башҡортостандың тәүге халыҡ шағиры Мәжит Ғафури һөйләшеп ултырған картина. Был картина осраҡлы ғына түгел, ысынлап та, ул әҙәбиәтебеҙҙең үҫешенә лә ҙур өлөш индергән. Атап әйткәндә, Шәһит Хоҙайбирҙин етәкселегендә башҡорт әҙәби тел нормалары ҡабул ителә һәм ул уны тормошта киң ҡулланышҡа сығарыуға ҙур көс һала. Беҙҙең бөгөнгө әҙәби тел ҡабул ителгәндә Шәһит Хоҙайбирҙиндың ҡултамғаһы тора. Ул публицистиканы үҫтереүгә күп көс һала һәм уның йоғонтоһонда башҡорт публицистикаһы алға китә. Бөгөн Йорт-музейҙы ремонтлағандары өсөн Мәҙәниәт министрлығына ҙур рәхмәт. Ысынлап та бөгөн ҙур эштәр башҡарыла, беҙҙең Өфө ҡалаһы матурая. Был Йорт-музей туристарҙың яратҡан урынына әйләнер, тип ышанам. Рөстәм ИСХАҠОВ, Милли музей директоры: – “Мәҙәниәт” милли проекты ярҙамында беҙ бинаны төҙөкләндерә алдыҡ, шуға ла Рәсәй һәм Башҡортостан хөкүмәттәренә рәхмәт белдерәм. Музей эшләргә һәм төрлө конференциялар, түңәрәк өҫтәлдәр, төрлө саралар үткәреү урынына әйләнергә тейеш. Өсөнсө залды журналистикаға бәйле итеп ойошторҙоҡ, сөнки Шәһит Хоҙайбирҙин башҡорт журналистикаһын булдырыу башланғысында торған. Шуға ла нәҡ ошо музей журналистарҙың осрашыу урынына әйләнһен, улар юбилей сараларын, ижад кисәләрен үткәрһендәр, тип теләйбеҙ. Яңылыҡтарҙан – бөгөн беҙ Шәһит Хоҙайбирҙинға бюст астыҡ. Был Баймаҡ районы хакимиәте бүләге. Һеҙ беләһегеҙ, унда завод булған һәм был бюст унда торған. Беҙҙең хеҙмәттәштәр һорауы буйынса бюсты музейға бүләк иттеләр. Ике ҡатлы Йорт-музей Өфөнөң тарихи үҙәгендә урынлашҡан (Яңы күпер урамы, 20). Бина 1860 йылдарҙа генерал-майор Капитон Парфенович Слотов өсөн төҙөлгән. 1923 йылдың октябрендә Башҡорт АССР-ы Хөкүмәте уны эске эштәр халыҡ комиссары Шәһит Хоҙайбирҙинға бирә. Был йортта ул бары бер йыл ғына йәшәп ҡала, ә уның ҡатыны Мәгрүй Шәрип ҡыҙы Хоҙайбирҙина 1960 йылға тиклем йәшәй. Ә инде 1960 йылда музей итеп үҙгәртелә. 2022–2023 йылдарҙа Йорт-музей тулыһынса төҙөкләндерелә. Яңыртылған Йорт-музей дүрт экспозиция залынан тора, шул уҡ ваҡытта ике залдың концепцияһы үҙгәргән. Мәҫәлән, йорт-музейҙың беренсе залында килеүселәр РСФСР-ҙың составында республика дәүләтселегенең барлыҡҡа килеү тарихы менән таныша ала, икенсе зал – мемориаль – Башҡортостандың билдәле дәүләт эшмәкәре, яҙыусы һәм журналист тормошона һәм эшмәкәрлегенә арналған. Шәһит Хоҙайбирҙиндың ижади мираҫы һәм уның исемендәге Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте премияһы лауреаттары тураһында Йорт-музейҙың өсөнсө залы һөйләй. Тарихи-архитектура ҡомартҡыһының мезонин бүлмәһендә XIX – XX быуаттарҙағы иҫке Өфөгә һәм йорттоң тәүге хужалары – Слотовтар ғаиләһенә арналған экспозиция урынлаштырылған. Залдың айырым бүлеге балерина һәм педагог, Рәсәйҙең атҡаҙанған һәм Башҡортостандың халыҡ артисы – Шәһит Хоҙайбирҙиндың ҡыҙы Тамараның ижади мираҫын яҡтырта. Шулай уҡ Йорт-музейҙа сувенир лавкаһы эшләй. Тарихи белешмә: 1917 йылдан һуң Рәсәй матбуғаты көнө “Правда” гәзитенең беренсе һаны сығыу уңайынан 5 майға күсерелә һәм Совет матбуғаты көнө тип йөрөтөлә башлай. Тик 1990 йылда ғына Рәсәй Федерацияһы Юғары Суды Президиумының 28 декабрендәге ҡарары менән Матбуғат көнө элекке датаһына – 13 ғинуар көнөнә кире ҡайтарыла. Айрат Нурмөхәмәтов фотолары.