Бөгөн традицион булмаған медицина, халыҡ дауалауы ысулдары киң танылыу алды. Баймаҡ ҡалаһынан Гөлназ Баймырҙина – профессиональ массаж яһау оҫтаһы, бер үк ваҡытта һөлөк ҡуйыу менән дә шөғөлләнә. Ул – ошо йүнәлештәр буйынса махсус уҡыған һәм тиҫтә йылға яҡын тәжрибәгә эйә булған белгес. Гөлназ Әҡсән ҡыҙы әле лә даими рәүештә белемен камиллаштырыуға, үҙе өсөн халыҡ медицинаһын төрлө яҡлап асыуға ҙур иғтибар бирә. Уның менән ойошторған әңгәмәбеҙ күптәр өсөн фәһемле, ҡыҙыҡлы булыр, тип уйлайбыҙ. – Гөлназ, һөлөктө ниндәй осраҡтарҙа тәҡдим итәһегеҙ? Уның файҙаһы нимәлә? – Ата-бабаларыбыҙ һөлөктөң шифаһын борон-борондан белгән һәм ҡулланған. Баймаҡ районының Йомаш ауылында йәшәгән ҡарт өләсәйем һәр ваҡыт банкала һөлөк тота торғайны. Улар уны Һарыҡташ яғынан, Уртаҙым тигән йылғанан алып ҡайта ине. Ҡарт өләсәйем Сәмиға Байегетова кендек инәһе булды, өшкөрөп, имләп тә дауаланы, һөлөк тә ҡуйҙы. Хәҙер беҙ культуралы юл менән үрсетелгән һөлөктәрҙе ҡулланабыҙ, бындай биофабрикалар Мәскәүҙә һәм Санкт-Петербургта бар. Улар мотлаҡ сифат сертификатына эйә булырға тейеш. Һөлөк бөгөн дә киң һорау менән файҙалана. Күптәр һөлөк насар ҡанды һура тип һанай. Был фекер ҙә дөрөҫ, әммә унан да бигерәк ул үҙендәге файҙалы ферменттарҙы кеше организмына ебәрә. Ул биргән шыйыҡсала 300-ҙән ашыу файҙалы биологик матдә бар. Улар тромбтарҙы тарҡатыу һәләтенә эйә, тәбиғи антибиотик та булып һанала. Ғаиләбеҙ менән ковид йоҡторғас, бер антибиотик та, дарыу ҙа алманыҡ, тик үләндәр һәм һөлөк менән дауаландыҡ. Әле лә күптәргә ковид эҙемтәләрен бөтөрөү йәһәтенән һөлөк ярҙам итә. Ҡан баҫымын көйләй, баш ауыртыуын, тын ҡыҫылыуҙы бөтөрә, иммунитетты нығыта. Үҙемдең практикамда ковид эҙемтәләрен бөтөрөүҙә тап һөлөк ярҙам иткән осраҡтар бик күп булды. Һуңғы ваҡытта киң таралыу алған депрессия, шомланыу, сәбәпһеҙ эске ҡурҡыу осраҡтарында ла тап ошо тәбиғәт мөғжизәһе ярҙам итә, сөнки һөлөк эндорфин – “шатлыҡ гормоны”н күпләп бүлеп сығара. Тәне ойоп, ҡулын күтәрә алмаған, берәй ере һыҙлаған кешеләргә лә тәҡдим итәбеҙ. Шулай уҡ ул матдәләр алмашыныуын яҡшырта. Һуңғы ваҡытта йәштәр араһында бит-йөҙ тиреһе боҙолоп ыҙалаусылар, акне (һытҡы) сығыуҙан йонсоусылар күп. Был осраҡта ла ике-өс сеанстан һуң шул тиклем һәйбәт һөҙөмтә күҙәтелә. – Һөлөк һалыу ҡатын-ҡыҙ сирҙәренә, хатта түлһеҙлек осраҡтарында ла ярҙам итә, тиҙәр... – Эйе, һөлөк менән дауалауҙа иҫ киткес яҡшы һөҙөмтәгә өлгәшеп булған тағы бер йүнәлеш – гинекология сирҙәре – һәр төрлө миома, эндометриоз осраҡтары, түлһеҙлек. Шөкөр, ошоғаса “түлһеҙлек” тигән диагноз менән килеп, дауалау курсы алып, ауырға ҡалмаған ҡатын-ҡыҙ пациенттарым юҡ. Был осраҡта һөлөктө аналыҡҡа ҡуям. Был эш ҙур тәжрибә, махсус өйрәнеү (уҡыу) талап итә, быны һәр имсегә ышанып тапшырыу мөмкин түгелдер. Беҙ һөлөктө “тиҙ ярҙам” тип тә атайбыҙ. Баш ауыртһа ла, теш һыҙлаһа ла, шунда уҡ баҫа ала. Башы ауыртыуға сыҙамай килгән кешеләр бик күп һуңғы ваҡытта. Күҙ, ҡолаҡ, тын юлдары сирҙәре тураһында әйтеп тораһы ла түгел. – Эйе, һөлөктөң шифаһы бихисап икән. Уны борон-борондан белмәй ҡулланмағандарҙыр. Шулай ҙа иҫкәрмәләр, тыйыуҙар бармы? – Эйе, һөлөк ҡуйырға ярамаған осраҡтар ҙа бар. Мәҫәлән, гемоглобин кимәле түбән, онкология сирҙәре булғанда, ныҡ шешенеү күҙәтелгәндә, гемофилия – ҡан насар ойошҡан осраҡта, ауырлы ҡатындарға (хәл-торошона ҡарап), эренле яралар булғанда, ҡан баҫымы түбән осраҡта (80-дән түбән) һөлөк ҡуйыу тыйыла. Шул уҡ ваҡытта, мәҫәлән, ҡан баҫымы, гемоглобин түбән булғанда, 15-20 минутҡа ҡуйыуҙың зыяны юҡ, сөнки был ваҡытта һөлөк ҡанды һурып өлгөрмәй, ә, киреһенсә, организмды файҙалы ферменттар менән байыта. Һәр кемдең хәленә, йәшенә, сир үҙенсәлегенә ҡарап, шәхсән курс билдәләнә. – Косметологияла ҡулланған һөлөктәрҙе лә ҡуяһың. Шул хаҡта ла һөйләп үтһәң ине. – Эйе, улар айырым төр, күпкә бәләкәй, тешләгән урыны беленмәй ҙә тиерлек, әммә файҙаһы ҙур. Бит-йөҙҙөң төҫө үҙгәреп, пигменттар бөтөп ҡала, ваҡ һырҙарҙы яҙа, купирозды бөтөрә. – Һөлөк ҡуйҙырғандан һуң һаҡланыу мотлаҡмы? – Эйе, һаҡланырға кәрәк. Өс көн самаһы йылыраҡ кейенеп йөрөргә, мунса төшмәҫкә кәңәш ителә. Шулай уҡ һөлөк һалдырған мәлдә спиртлы эсемлектәр эсеү тыйыла. Редакциянан: сәләмәтлеккә ҡағылышлы һәр процедураны махсус белемгә, сертификатҡа эйә белгес кенә башҡарырға тейеш. Ҡулланыуҙа сикләүҙәр бар, белгес менән кәңәшләшергә онотмағыҙ! - Гөлдәр ЯҠШЫҒОЛОВА