Знаходкі ў вёсцы Паганцы Светлагорскага раёна, колішняй Парыцкай воласці Бабруйскага павету Мінскай губерні.
У 2017 годзе пераносячы стос цэглы з аднаго месца на іншае быў знойдзены кавалак цэглы з таўром СТУЖ . Ужо тады мною была выказана версія, што поўнае прачытанне гэтага таўро СТУЖКИ (1).
Гэта вёска знаходзіцца за колькі кіламетраў на ўсход ад вёскі Паганцы на адваротна бок Горвальскага тракту (шашы Р-82).
У 2020 годзе ў вёсцы Паганцы у закінутым доме па вуліцы Перамога я знайшоў под вокнамі стос бітай цэглы. Вывучаючы яго на наяўнасць таўро я знайшоў кавалак цэглы, які стаў сенсацыйным адкрыццём.
Гэта быў кавалак – працяг таўро з надпісам СТУЖ. Я меў рацыю. Таўро прачыталася цалкам – СТУЖКИ.
Такое таўро ўказвае на месца вытворчасці - вёску Стужкі, якая існуе на тэрыторыі сучаснага Светлагрскага раёна Гомельскай вобласці.
Знойдзеныя цагліны з таўром СТУЖКИ датуюцца прамежкам 1847 -1893 гады. Адпаведна ў гэты час (другая палова ХІХ стагоддзя) існавала цагельня ў вёсцы Стужкі альбо побач яе. І гэта сенсацыя! Вытворчасць яе мела прыбытак меней за 2 тысячы рублёў, таму цагельня не трапіла ў даведнікі прадпрыемстваў Расійскай імперыі.
Абавязковае таўраванне цэглы было замацавана ўказам імператара Расійскай імперыі Мікалаем І ад 24 студзеня 1847 года «Аб захадах для трывалага і правільнага вырабу цэглы» («О мерах для прочной і правільной выделкі кірпіча»(2).
Спачатку спецыяльнай камісіяй былі распрацаваны «Правілы аб аднастайным і трывалым вырабу цэглы, якія павінны выкарыстоўвацца як ў С.-Пецярбурзе, так і ў іншых месцах Расіі, на дзяржаўных і прыватных заводах» («Правіла для едінообразной і прочной выделкі кірпіча, долженствующего употребляться как в С.-Петербурге, так і в другіх местах Россіі, на казенных і частных заводах»), якія потым былі замацаваны вышэйназваным указам, а таксама былі дадаткам да пазнейшага дакумента - «Статуту аб прамысловасці фабрычнай і завадской» выдання 1857 года («Устав о промышленности фабричной и заводской» (3). Паводле правілаў на кожнай цагліне павінна быць абавязкова змешчана таўро завода для абазначэння вытворцы на той выпадак, калі падчас будаўніцтва або з цягам часу будзе выяўлена няякасная цэгла і нядобрасумленны пастаўшчык мог быць прыцягнуты да адказнасці.
Статут аб прамысловасці 1893 г. устанавіў, што таварны знак павінен мець імя і імя па бацьку (хаця б ініцыяламі), прозвішча ўладальніка прадпрыемства, а таксама яго месцазнаходжанне.
Віктар Раманцоў.
Перадрук без згоды аўтара забаронены. Дазваляецца частковае цытаванне. Спасылка на аўтара і матэрыял пры цытаванні абавязковыя.
Крыніцы:
1. Дзяніс Рунец. Под кодом «Цэгла». Съездили в усадьбу, зафоткали уникальную коллекцию и рассказываем про кирпичных магнатов. Яндэкс-Дзэн. Светлагорск Краязнаўчы [Электронны рэсурс]. — Доступ праз Інтэрнэт https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/pod-kodom-cegla-sezdili-v-usadbu-zafotkali-unikalnuiu-kollekciiu-i-rasskazyvaem-pro-kirpichnyh-magnatov-5c992f24d567d300b3d7caf2 Дата доступу: 25.08.2022.
lovesun.by. Светлагорскі партал [Электронны рэсурс]. — Доступ праз Інтэрнэт https://lovesun.by/society/pagontsyi-kirpichi.html Дата доступу: 25.08.2022.
2. Полное собрание законов Российской империи. 2-е изд. СПб., 1830–1884. Т. 22. No 20848. С. 86–92.
3. Свод законов Российской империи. СПб. 1857. Т. XI. Ч. II. Тетр. 3. С. 74–79.
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-5e352c804e72656569a2f451
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром ИМЕНІЕ БЕЛИЦА.
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-imene-belica-5e3532e87065cb58f698d58d?&secdata=CJDah%2F%2F%2FLSABMAI%3D
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром БЕЛИЦА.А.
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-belicaa-5e36fb38f79130325aa4748e
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром А.Ш.БѢЛИЦА
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-ashblica-5e39b4729b6fe039bd759087
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром К-С Ч. БЯРЭЗІНА
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-ks-ch-biarezna-5e419ca2df9304340b2604e4
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром ИВАНОВЪ
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-ivanov-5e430ffa24a0e0721207262f
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром Е.ИВАНОВЪ
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-eivanov-5e4443880a4cb02ee4282d8f
Таўраваная цэгла ў Светлагорскім раёне. Цагліны з таўром И-ВЪ. А-ВСКІЙ.
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/taravanaia-cegla--svetlagorskm-raene-caglny-z-tarom-iv-avski-5e4821f7e1f3c67ff238b0f7
Под кодом «Цэгла». Съездили в усадьбу, зафоткали уникальную коллекцию и рассказываем про кирпичных магнатов
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/pod-kodom-cegla-sezdili-v-usadbu-zafotkali-unikalnuiu-kollekciiu-i-rasskazyvaem-pro-kirpichnyh-magnatov-5c992f24d567d300b3d7caf2?&secdata=CNv6orSbLSABMAI%3D
На сядзібе Пушчыных у Парычах выяўлены рэшткі двух будынкаў другой паловы ХІХ стагоддзя
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/na-siadzbe-pushchynyh-u-parychah-vyialeny-reshtk-dvuh-budynka-drugoi-palovy-hh-stagoddzia-5cd5c1942b514100b39e432c?&secdata=CM%2FnhYTlLSABMAI%3D
Сенсацыя! Знойдзены апошні ўладар Парыцкай цагельні
https://zen.yandex.ru/media/id/5c7a559667c02400b5de2483/sensacyia-znoidzeny-aposhn-ladar-paryckai-cageln-5e10d4571a860800adaff275?&secdata=CJOsuaT3LSABMAI%3D