Mavzu: Avstraliya materigi tektonikasi tahlili va rel’ef shakllari
REJA:
KIRISH
ASOSIY QISM
I BOB. AVSTRALIYA MATERIGI HAQIDA
1.1. Avstraliya materigi geografik o’rni, okean qismlari.
1.2 . Avstraliya materigining chekka nuqtalari. Tektonikasi.
II BOB. AVSTRALIYA MATERIGI REL’EFI
2.1. Avstraliya relyefining shakllanish xususiyatlar.
2.2. Avstraliya materigining rel’ef shakllari.
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI
I BOB. AVSTRALIYA MATERIGI HAQIDA
1.1. Avstraliya materigi geografik o’rni, okean qismlari.
Avstraliya – yer sharidagi eng kichik materik. U atrofidagi orollari bilan birga butunlay janubiy yarim sharda joylashgan. Boshqa materiklardan so’ng topilgandan keyin aholi o’rnashgan bu materikning nomi lotincha “australis” - janubiy so’zidan kelib chiqqan. Janubiy tropik Avstraliyani shunday kesib o’tganki, undan shimolda materikning kichik qismi, janubda katta qismi joylashgan.
Materikning chekka nuqtalari shimolda York burni (10°41/ sh. k.), janubda Saut-Ist-Poynt burni (39°11/ j. k.), g’arbda Stip-Poynt burni (113° 05/ shq. u.), sharqda Bayron burni (153°34/ shq. u.) joylashgan.
Avstraliya shimoldan janubga 3200 km, g’arbdan sharqqa 4100 km cho’zilgan, maydoni 7mln 659 ming km2 . Avstraliya yaqinida shimolda Melvill, Baterst, Grut-Aylend va boshqa mayda orollar, janubda materik sayozligida joylashgan Tasmaniya, King, Flinders va Kenguru kabi orollari mavjud. DerkXartog oroli g’arbdagi, Freyzer oroli esa sharqdagi eng yirik orollar hisoblanadi. Avstraliyani Hind va Tinch okeanlari suvi yuvib turadi va Avstraliya boshqa hech bir materik bilan quruqlik orqali bog’lanmagan.
Shu sababli va uning kichikligini nazarda tutib Avstraliyani “Materik orol” deb ham ataladi (Ilova, 4-rasm). Avstraliya materigini shimol tomondan epikontinental (materik yoni) Timor va Arafur dengizlari, shuningdek Karpentariya qo’ltig’i o’rab turadi. Materikning Hind okeani suvi yuvib turadigan g’arbiy va shimoliy sohillari bo’ylab dengiz sayozligi polosasi cho’zilgan.
Avstraliyani sharq tomondan Marjon, Tasman dengizlari o’ragan, ular okean tipiga yoki oraliq tipga kiruvchi chuqur botiq havzalardan iborat bo’lib, katta (5000 m dan ortiq) chuqurliklarga ega. Suv osti 60 ko’tarilmalari bilan bo’lingan Fidji, Yangi Kaledoniya botiqlari va boshqalar ham juda chuqur.
Suv osti ko’tarilmalari va tizmalari ustida materik hamda marjon orollari joylashgan. Orollar yoyi bo’ylab tashqi tomonda, qisman dengiz tomonda ham suv osti cho’kmalari (Melaneziya, Vityaz, Tong, Kermadek va boshqalar) cho’zilgan, ularning eng chuqur joylari 9000-10000 metrdan oshadi. Avstraliyani shimol va shimoli-sharqdan o’rab turgan dengizlarning suv harorati butun yil bo’yi +27, +28°S ga teng. Marjon dengizi janubida qishda +19°S gacha, Tasman dengizida esa +16 +17°S ga tushib boradi. Marjon dengizidan materik qirg’og’i bo’ylab janub tomonga iliq Sharqiy Avstraliya oqimi harakatlanadi. Suvning sho’rligi hamma joyda 34,5-35,5 promilega teng. Suv haroratining doim yuqori bo’lishi marjon qurilmalarining rivojlanishi uchun qulaylik tug’diradi.
Davomini olish uchun +998941558183 qo'ng'iroq qilishiz mumkun