Елімізде ақпараттық технологиялар мемлекеттік басқару саласында ширек ғасырдан бері табыспен қолданылып келеді. Қазіргі таңда мемлекет ұсынатын қызметтердің көпшілігі электрондық тәсілмен көрсетіледі. «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Елбасы Жолдауы мен «Рухани жаңғыру» бағдарламасына сәйкес цифрлық ресурстарды ұлғайтуда үстіміздегі жылы білім берудің ақпараттық жүйелерін мемлекеттік органдар желісімен біріктіру қолға алынып жатыр.
Мұндағы негізгі міндет: Ақпараттық-білім беру ортасының функцияларын білім беру процесін жоспарлауға бағыттау.
- Цифрлық сауаттылық - ақпараттық қоғамдағы қауіпсіздіктің негізі, ХХІ ғасырдың ең маңызды білімі, ең негізгі тақырыптарымыздың бірі. Цифрлық сауаттылық - бұл адам өмірінің барлық салаларында цифрлік технологияларды сенімді, тиімді қолдануға дайындығы және қабілеті. Осы технологияны қолдану арқылы халықтың өмір сапасын арттыруға жол ашып отыр.
Расымен де, адамзат қауымы жыл санап емес, ай санап, тіпті апта мен күн санап цифрландыру заманының сиқырлы әлеміне еніп барады. Цифрландыру технологиялары дегеніміз – бұл бұрын-соңды адамзат бастан кешпеген ғажайып әлемнің жаңа құралдары. Яғни, қазіргі таңда бұл технологиялар жасақталу үстінде. Олар қазірдің өзінде біз тамсанып айта беретін ақпараттық технологиялардың өзін жолда қалдыра бастады. Бүгінгі таңда тұжырымдамалық түрде білім беру жүйесі негізгі үш бағыт бойынша жүргізілуде: білім беру үдерісін цифрландыру, цифрлық білім беру контенті, білім беруді басқаруды цифрландыру.Қазақстанда мектептік білім беруді цифрландыру оны реформалау үрдісіндегі басты тенденциялардың бірі болып табылады. Болашақ мектептерінің көрінісі көбінесе барлық пәндердің бұлтты білім беру жүйесіне біртіндеп көшуімен байланысты. Біз онлайн оқулықтар мен виртуалды зертханалар туралы, ашық білім беру мазмұны, әрбір қатысушыға икемді және жеке көзқарас туралы айтып отырмыз. Үй тапсырмаларын оқушылар онлайн режимінде бірге жұмыс істей алады. Мектеп кітапханалары ақпараттық және компьютерлік орталықтарға айналды. Оқу үрдісі әрбір білім алушының идентификаторымен байланыстырылатын болады, бұл бағалау және бағаларды қалыптастыруға мүмкіндік береді.
- Ақпараттық-білім беру ортасының функциялары:
- білім беру процесін жоспарлау;
– білім беру процесінің материалдарын, оның ішінде білім беру процесіне қатысушылар пайдаланатын білім алушылар мен педагогтердің жұмыстарын орналастыру және сақтау;
- жалпы бастауыш білім берудің негізгі білім беру бағдарламасын меңгеру нәтижелерін және білім беру үдерісінің барысын тіркеу;
– білім беру процесіне қатысушылар арасындағы өзара іс-қимыл, оның ішінде-Интернет желісі арқылы қашықтықтан оқыту, білім беру қызметін басқару міндеттерін шешу үшін білім беру процесі барысында қалыптасатын деректерді пайдалану мүмкіндігі;
- білім беру процесіне қатысушылардың Интернет желісіндегі ақпараттық білім беру ресурстарына бақыланатын қолжетімділігі (білім алушыларды рухани-адамгершілік дамыту және тәрбиелеу міндеттерімен үйлеспейтін ақпаратқа қол жеткізуді шектеу);
- білім беру мекемесінің білім беру саласындағы басқаруды жүзеге асыратын органдармен және басқа да білім беру мекемелерімен, ұйымдармен өзара іс-қимылы".
- - дидактикалық материалдарды құру (тапсырмалар нұсқалары, тесттер, кестелер, жадынамалар, схемалар, сызбалар, көрсету кестелері және т. б.);
- - мұғалімнің жеке сайтын құру, мектеп сайтына материалдарды орналастыру және т. б.
- - сандық оқу жабдықтарын пайдалану (электрондық тақталар, мультимедиялық проектор, құжат камерасы, электронды микроскоп және т. б.);
- - әр түрлі электрондық білім беру ресурстарын пайдалану (ЭҚЖ) - электрондық оқулықтар, оқу-әдістемелік құралдар;
- - электронды журналды толтыру;
- -сабақтарды, сыныптан тыс іс-шараларды дайындау кезінде материалдарды іздеу мен пайдалануды, мұғалімді әдістемелік сүйемелдеуді, вебинарларға, конкурстарға қатысуды, тәжірибені таратуды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін Интернет-ресурстарды пайдалану;
- - электрондық тақтаға арналған презентациялар мен интерактивті материалдар жасау;
- Мектептерді цифрландыру осы үрдіске қатысатын барлық ойыншыларға: оқушыларға, олардың ата-аналарына, мұғалімдеріне, білім беру жүйесінің әкімшіліктеріне ыңғайлы және тиімді құралдарды жасауды білдіреді. Сонымен қатар, оқу үдерісін цифрландыру, адамның адамдық қарым-қатынасының оңтайлы теңгерімі және виртуалды ортада нақты және цифрлы әлемді синтездеудің бір түрі болып табылатыны маңызды.
Сонымен қатар халықтың өмір сүру сапасын жақсартатын цифрлық платформа құру мақсаты Цифрлік Қазақстан -2020 Елбасымен ұсынылған бағдарламаны жүзеге асыруға белсенді түрде қатысады.
ХХІ ғасырдың икемділігі мен құзыреттілігіне келсек, олар бастауыш мектептен бастап барлық білім беру қызметінде қалыптастырылуы керек. Білім беруді цифрландырудың, атап айтқанда жалпы білім беру жүйесінің іске асуының кейбір аспектілеріне тоқталайық.Соңғы уақытта жеке тапсырмалардан бастап тағайындалған құзыреттерді қалыптастыру үшін толық курстар мен модульдерге дейін ашық жалпы білім беру, жалпы дамудың онлайн-ресурстарын құру және пайдалану үдерісі белсенді түрде жүргізілуде. Онлайн курстардың бірыңғай платформасы баршаға ақпараттық ағындарға жылдам бейімделуге, ақпаратты бағалауға, ерекше жағдайларда шешімдер қабылдауға, бір сөзбен айтқанда, ХХІ ғасырдағы дағдыларды игеруге мүмкіндік береді.
Халық өмірінің әлеуметтік парадигмасын қайта цифрландыру, ол адамдардың ой өрісін кеңейтуге, жаңа білім алу мүмкіндігін ашады. Заманауи білім берудің негізгі бағыттарының бірі - желілік қызмет, әлеуметтік желілерді білім беру ресурстары ретінде пайдалану және шалғай шеберлік сабақтарын өткізу, тренингтер. Желілік технологияларды қолданумен цифрлы білім берудің типтік ерекшеліктері - бұл икемділік, ұтқырлық, өндіріс қабілеттілігі, диалогтық және интерактивтілік, медиа ағындарды қабылдауға бағдарлау.
Цифрландырудағы негізгі мақсат – бәсекеге қабілеттілікті арттыру, халықтың өмір сүру сапасын жақсарту, оқу-тәрбие процесін жеделдету және жеңілдету, балаларға, ұстаздарға, ата-аналарға жүктемені азайту. Ең бастысы – білім беру сапасын арттыру. Біздің балаларымыз халықаралық деңгейде әртүрлі салаларда, оның ішінде жасанды интеллект және ауқымды деректер жасау саласында бәсекеге қабілетті болуға тиіс. Мемлекет басшысы атап көрсеткендей, елді цифрландыру – бұл мақсат емес, бұл – Қазақстанның абсолюттік артықшылыққа қол жеткізу құралы. Бүкіл процесс жүйелілікті, реттілікті және кешенді тәсілді талап етеді.
Білім беру сапасын арттыру, яғни халықаралық дейгейде әртүрлі салаларда, оның ішінде «жасанды интеллект» және «ауқымды деректер» жасау саласында бәсекеге қабілетті Ел жастарын дайындау. Осындай жағдайларды жасауда табысқа жетудің маңызды критерийі деп санаймын.
Оқушы үшін:
- білім беру траекториясын құру мүмкіндіктерін кеңейту;
- ең заманауи білім беру ресурстарына қол жеткізу;
- білім беру ұйымдарының шеңберін бүкіл әлем бойынша тарату.
Ата-ана үшін:
- балаға білім беру мүмкіндіктерін кеңейту;
- білім беру нарығында бәсекелестікті арттыру есебінен шығындарды төмендету;
- білім беру процесінің ашықтығын арттыру;
- оқу процесінің барлық қатысушыларымен байланысты жеңілдету.
Тәжірибелік парадигма: Физика сабағында лабораториялық жұмысты құрудағы программа
Лабораторялық жұмысты іске асыру мақсатында PHET COLORADO программасын пайдаланамыз.
PhET (Physics Education Technology) - GNU/GPL лицензиясы бойынша ашық көздері бар еркін бағдарламалық пакет, бұл пакеттің мақсаты физикалық құбылыстарды оқу процесінде көрсету үшін интерактивті модельдеу болып табылады. Жобаның сайты мына жерде: http://phet.colorado.edu/ . Экранда кездейсоқ таңдалған демонстрация бар, онда сіз шамдар, өткізгіштер, батареялар, амперметрлер мен қосқыштардан тізбектер жасай аласыз. Сондай-ақ, кернеуді өлшеуге мүмкіндік беретін вольтметр бар. Шарлар заряд тасымалдаушыларын бейнелейді және тізбек жабылған кезде қозғалады. Бір-біріне қосылған екі шам төменнен бір шам сияқты жарқырамайтынын ескеріңіз.
Әрбір шағын бағдарлама - бұл шын мәнінде ұқсас эксперимент жасау кезінде болатын процестерді дәл модельдеу. Мысалы, фотоэффект, газ разрядты шамдар, электронды дифракция, электр энергиясын генерациялау, магний эффектілері. Бұл модельдеулердің кейбіреулері кез-келген оқушыға қол жетімді, ал кейбіреулері өте жоғары мамандандырылған және тар профильді оқушыларға арналған. Беттің төменгі жағында аудармасы бар нұсқалар көрсетілген. Орыс және украин тілдері бар. Барлық модельдерді өндірушінің веб-сайтынан бірден жүктеуге болады:
· Download installer for Windows - 55 MB
· Download installer for Mac OS X - 39 MB
· Download installer for Linux - 39 MB
Немесе "мектеп физикасы" сайтынан PhET-1.0-windows-installer.exe
Phet интерактивті модельдерімен жұмыс - бұл құралдармен интернетсіз қалай жұмыс істеуге болатындығын көрсетеді.
Түйін сөз: Мақалада білім берудің біртұтас ақпараттық жүйесін құру арқылы педагогтердің білім деңгейін арттыруда оқыту технологиясы қарастырылған. Осылайша, зертханалық сабақтарды өткізу оқу іс-әрекетінің осы маңызды түріне толыққанды балама болып табылмайды, бірақ белгілі бір міндеттерді шешуге мүмкіндік береді.
Мақала авторы: Темирова Асель Амантаевна