Kishi vafotidan keyin ijtimoiy tarmoqlardagi profillari holati va nima uchun raqamli vasiyatnoma qoldirish kerakligi haqida suhbatlashamiz.
Hoynahoy, Mark Sukerberg 2004-yili Facebookʼni ishga tushirganida, obunachilarining narigi dunyoga rihlat qilishi haqida oʻylamagan boʻlsa kerak. Biroq vaqt oʻtib ijtimoiy tarmoqlar yashash tarzi va uzluksiz muloqotga aylandi, baʼzi foydalanuvchilar tarmoqni abadiyga tark eta boshlashdi, ularning profillari esa qolib ketadi va... mavjud boʻlishda davom etadi.
Yil sayin ijtimoiy tarmoqlarda vafot etganlarning akkauntlari koʻpayib bormoqda. Hattoki yaqin yigirma yil ichida mavjud profillarning salkam yarmini egasi tiriklar safida boʻlmaydi, deb taxmin qilish mumkin.
Bunday sahifalarni oʻzi nima qilish kerak?
Bir vaqtlar MDH davlatlarining sevimli ijtimoiy tarmogʻi hisoblangan Odnoklassnikida marhumning profilini oʻchirish yoki qoldirish huquqini uning qarindoshlariga berilgan. Bunda marhum yaqini profil avatarida motam ramkasini oʻrnatishi, profilni uni doʻstlaridan boshqa barcha foydalanuvchilardan yopishi mumkin. Sahifa marhum soʻnggi kirgan paytidagi koʻrinishida saqlanadi. Keyinchalik unga kirish imkonsiz boʻladi.
VKontakteʼda ham deyarli xuddi shunday. Marhum qarindoshi sahifani oʻchirishi yoki berkitib qoʻyishi mumkin. Bunda “Marhumning profili” belgisini ham qoʻshish mumkin va so‘ngra profil memorial akkauntga aylanadi. Ammo buning uchun marhum yaqini oʻlim haqidagi guvohnomaning rasmini qoʻllab-quvvatlash boʻlimiga yuborishi kerak.
Facebook, Instagram va Google akkauntlari
Gʻarb ijtimoiy tarmoqlarida imkoniyatlar nisbatan koʻproq: Facebookʼda foydalanuvchilar tirikligidayoq “profil saqlovchisi” — egasi vafotidan keyin sahifani yuritadigan shaxsni tayinlashi mumkin. Shu bilan birga, profil “merosxoʻri” oldin qoʻyilgan kontentni oʻchirish, yangi kontent joylashtirish yoki yozishmalarni oʻqish imkoniyatidan mahrum. Ammo u avatarni oʻzgartirishi, doʻstlik soʻrovlarini qabul qilishi va egasining oʻlimi haqida sahifaga bitta post yozishi va uni pin qilib qoʻyishi mumkin boʻladi.
Instagramda marhumning profiliga xotira maqomi berilishi mumkin. Shundan soʻng obunachilar postlardagi oʻz layklari va sharhlarini oʻchira olmaydi. Hisob “muzlatiladi”, avatar rasmi ostida “Xotirlaymiz” (Remembering) soʻzlari paydo boʻladi.
Profilga kirish uchun maʼlumotlar hatto eng yaqin qarindoshiga ham berilmaydi.
Google profil sozlamalarida “Har ehtimolga qarshi” maxsus boʻlimi mavjud. Ha, albatta, boʻlim profil egasi hech bir chora qoʻllay olmaydigan, barcha imkoniyatlaridan mahrum boʻlgan, aniqrogʻi, “foniy dunyoni tark etgandagi” holati uchun moʻljallangan.
Bu yerda siz akkauntingizni “meros” qilib qoldirish uchun “merosxoʻrlarni” tanlashingiz mumkin. Bunda profil harakatsiz qolish vaqtini oʻzingiz belgilaysiz va shundan soʻng maʼlum odamlar pochta, disk va boshqa shaxsiy maʼlumotlarga kirish huquqiga ega boʻladi. Yoki aksincha, hech kimga hech qanday huquq bermasligingiz ham mumkin va tizim sizni “oʻlgan” deb topganidan soʻng barcha maʼlumotlar oʻchib ketadi.
2023-yil iyul oyidan boshlab Google kompaniyasi soʻnggi ikki yil davomida faol boʻlmagan akkauntlarni, undagi pochta va disk maʼlumotlarini butunlay oʻchirib tashlashni rejalashtirmoqda.
Yanada ko'proq va qiziq ma'lumotlar:
https://giglink.uz/
https://fivm.giglink.uz/source/1/L8mN9kNQAqR0yF2FwRUMuzx22hrbNWR2.jpeg