Хьана хьанач кьван тама са маймун. Маймун са кьакьан куьгьне тарце яшамиш жезвай вичин мукьва-кьилиярни галаз. Ихьтин маса тарарни гвай патав, ана маса маймунрин хзанар яшамиш жезвай.
Маймундиз аквазвай хьи вичин патав гвай маса маймунар гьар сад са кардал машгъул я, гьарда вичелай алакьдай зат1-мат1 арадал гъизва, ахпа вирида абурун тарифзва, саймишзва.
Маймундизни к1ан хьана са кар арадал гъиз, вични амайбуруз акун патал, вичин тарифни авун патал.
Идалай алакьдай, идавай жедай к1валах авачир, ят1ани маймун пашман тушир.
"Зун гъвеч1и кардилай эгеч1да, ахпа крарни еке жеда гьунарарни" - лугьуз хьана ада.
Фикирариз килигиз экъвезвай им вуч ийидат1а лугьуз. Акьуна маймундин вилер чеб яшамиш жезвай тарце.
Еке тар тир, кьакьан, дагъ хьтин.
Вичин екевиляй куьгьневиляй маса ихьтин тарарин хилерни сад-сада аруш хьанвай, акахьнавай, бязи чхелар и тарарин къенез гьахьна вири тарар сад хьанвай.
Тарцин чхелдиз вавай лугьуз жедани вун анихъ экъеч1мир, вун анихъ фимир?
Ваъ хьи. Вичиз гьина чка ават1а, вичиз гьиниз рагъ аватнават1а, гьаниз хкаж жеда тарцин хел.
Аквадай гьаларай тарар санал са вахтунда экъеч1навайбур тир, гьавиляй са шумуд ихьтин еке тар са буйдин, са ухшардинбур хьанвай.
Маймунди тек гила фикир гана и тарцин чхелар маса хзанрин маймунрини ишлемишзва, сад садан патав физвай и хилерлай.
- Ина авачир къайда аку садра, ик1 дуьз жедай кар ян?? Гьар хзандихъ вичин тар ава, гьарда вичин тар ишлемиш авурай. Чахъ чи тар аваз, чи тарциз хлер аваз, вучиз чна маса маймунрин тарарин чхелар ишлемишда?
Фена им дамахдивди, акьахна тарциз, акъвазна килигиз. Ахпа сад сада аруш хьанвай тарарин чхелар ахъайиз алахъна. Ик1 идавай хьанач, вучиз лагьайт1а яц1у са шумуд йисан хилер къванцинбур хьиз акъвазнавай.
Гьавиляй ида а маса тарарин чхелрал алай пешер чухваз эгеч1на, тарцин сифте са шуьк1уь хел качал авуна эцигна.
- Я Маймун, вуна ик1 вучиз авуна? - хабар кьуна патав лув гана атай нуьк1ре - Ваз тарцивай вуч к1анзва?
- Заз вири чпин чкайрал, къайдада хьана к1анзва. Вучиз лагьайт1а, чахъ чи тар аваз, масабурун тарарин хилер вучиз ишлемишда?
Абур аруш хьанваз гьак1 фенва, завай дуьзиз хьанач, ик1 авурла пешер алачир хел чир жеда гьасятда, чарадан тар тирди. Къала за к1валахна к1анзва - лагьана маймун фена кьвед лагьай чхел чухваз.
"Кими кьили к1вачериз секинвал гудач" - лугьудай мисал ава дуьньяда.
Аламат кар я хьи, ихьтиндахъ гьа вич хьтин кьвед-пуд кимидини агалтна. Экуьнлай няналди ибур акъвазнавай ахтармишиз, гьи маймун гьи хилелай физвайт1а, амай вахтунда тарцин пешер чухвазвай.
- Акъваз, акъваз, куь хзандин хел им я- т1уп1ал къалуриз, мумкин гузвачир амайбуруз, абурузни хъел къвезвай, гьак1 чпин кьил какадарзва лугьуз.
Лап аксибур рахазвай.
- Ибур пайда жедалди чун вири са хзан хьиз авай, "гила зи тар ви тар, зи хел, ви хел " хьана. Хьурай ман гьарда вичин тарни ишлемишда, герек атайт1а патав гвай тарцин хелни. Вуч писвал жезва и кардал?
- Куьне извай кар менфят авачирди я, куьне чухвай пешерни ц1ийи кьиляй экъеч1да, маймунарни физвай жуьре чпин герек жуьре хилериллай фида, вучда и гьарай - эвердикай к1ан-пун авачир?
И гафар лагьайбурукайни душманар хьана и маймунрин к1ват1алдиз.
- Чна ийизвай кар ваз менфятсуз аквазват1а, чи патавни къвемир, чахъ галаз рахунни ийимир!
Жувни маса тарарай акьах, чи тарни масабурув ишлемишиз це, ваз ак1 к1анзват1а.
Ик1 са карни арадал алачиз фитне аткана маймунрин арада, сесер ибурун къати жезвай гьар къандавай. Кьил кутур маймунни вичиз вичи са крар ийизвайди хьиз тарцин лап к1ук1уз акьахиз гьанай виридак ц1ай кутазвай.
Са арада юзана тарцин хилер, дувуларни, ч1век1рекь-ч1векьрекь ванер акъатна, са декьикьада къарагъна к1еви къай гьужумна тарцел, тарце авай маймундивай вич хуьз хьанач.
Аватдайлани пешер кьаз к1анзвай, амма пешерни чухванвай, аватна им тамп-тумп ийиз хилерал, ахпани тумунихъди чилел.
Гьа ацукьдай жуьре чилел алукьна, т1арвал ганач вичиз ва садлагьана вири кисна идаз килигиз акъвазна.
И кис хьайила маймунриз вири патавай нуьк1ери лугьузвай манияр, авахьна физвай цин ва маса иер сесер атана, тахьайт1а авайбур и фитнечи маймунрин сес тир.
- Гьа гьик1 хьана, кьей хва - къалчыдыр (къалмакъалчи) ? - лагьана са кьуьзуь маймунди - Тарци бес хьуй вич чухвай кьадар, гила вичи вун чухвада лагьана акадарнан вун чилел? Ацукьарнан вун тумунал, гьа?
И гафарин ван атайла амайбуруни вирида хъуьрер авуна, маймунриз регъуь хьана мад кьил кухтунач ихьтин жемятдиз герек авачир к1валахрив. Гьабурни гьана амаз, зуни хтана, махни инал куьтягь хьана.