Найти в Дзене
Лекь Руш

Мах "Ч1ижерин к1валах"

Хьана хьанач кьван чилин винел са хъач. Вич хьтинбурувай вучиз ят1ани им масанихъ акъатна вергерин кулун патав чиликай хкатнавай. Аквар гьаларай къай квайла и векьин тум (шун) яргъаз аватна.

Идан къуншияр хъсан чан квай, рапар хьтин цацар алай бегьем кудай вергер хьана.
Къай акъатайла абур юзадай ва патавай кьуьлуь жемят - гьашаратар- фидайла абуру лугьудай:
- яргъаз хьухь чакай, чна кана кармашда, чун хаталу яя..!

Абуру лугьузвай гафар тек са гьайванризни гьашаратриз ван къвезвай. Инсанриз вергерин патавай фидайла тек са "шшш"-дин ван тир къведайди.
Инсанриз кич1е хьанвай вергерихъай. Гъвеч1и таза вергерикай иер дадлу афарар жедай, гьа салалди хъувуна хъеп1ишар недай фуахъ галаз. Вергер и кардал пашман тушир, абурун дувулар мягькемдаказ чиле авай, жегьилбу юр ат1айла инсанри гьасятда ц1ийибур акъуддай чилин винел.
Чпин къуру хъхьанвай ч1ехибурук кян тувурай лагьана, таза вергер т1имил кудайбур жезвай.

И хъачни хкатна чиликай, ибуруз килигиз яваш-яваш ч1ехи жезвай.
Гатфар атана чими хьайила инсанрин аялар куьчедиз атана. Лап гъвеч1ида атана вергерин кул кьве гъиливни кьуна. Акъатна са гьарай-эвер. Хзандин бубади перни гваз хтана вергер дувуларни галаз акъудна гадарна.

Амукьна и хъач текдиз ч1ални акъат тавунмаз. Вергеривай вич низ ухшар я лагьана хабарни кьаз агакьнач. Им ялгъуздаказ инсанрин к1валин сериндик кваз ч1ехини хьана.
Гзаф пашман хъачди фикирдай:
"Икьван зун бахтсуз вучиз хьанат1а, захъ я дустни авач, вири дуньядиз зун так1ан я, рик1изни къайи. Низ к1ан жеда кудай верг? Ихьтин ялгъуз уьмуьрдикай вучдай за?"
Гьа вергерри хьиз патавай кас - мас фидайла ида "мукъаят хьухь, куз тахьуй гьа" лугьудай, вичиз гъвеч1и ч1авалай акур жуьре. Адаз масабуруз писвал, т1арвал ийиз к1анзвачир, гьавиляй виликамаз хабар гузвай. Амма ам верг тушир, кузни адавай к1ан хьайит1ани жедачир.
Са кьадар вахт фейила и хъачдин кук1вал са еке т1ур хьана, им еке жез - жез акурлай, хъач кич1ела авай. Адаз вич кукра кьунат1а лугьуз фикирарзвай, т1урни кукварин муг яз кьунвай.
-Ма вучда за гила , зи кьисмет и дуьньядал ихьтин дарихмиш ялгъузди хьана, кьиникьни кукварикай жеда".....

И фикир кьиле аваз ахварал фейи хъач, пакад юкъуз ц1ийиз рагъ акъатайла "бжжжж" - дин сесел ахварай аватна.
- Им вуч квак я ч1ижре хьиз бжжжж ийидай? - аламат хьана идаз гьарай акъатна.
- Дили ян вун, гила закай квак хьанан? Зун ч1иж я, цуькверилай вирт къачудай. Ви цуьк акурлай завай патавай физ хьанач, ацукьна адал. Дустариз-хзанризни за ша лагьана. Гзаф хъсан ширин вирт ава ви цуькведиз. Ви тандан ингье мадни к1умпар ала, абуруни цуьквер ахъайда. Ви цуькверрин атирдин ни и патаривай фидайлани къвезвай.
- Я чан ч1иж, бес за фикирзавай зун верг я лагьана.
- Вун верг тирт1а, чун гьич рахунни ийидачир вахъ галаз. Абурук къариба к1анда хесетар ква. Са ванни тавуна кана эцигна ви жендек, ва я тушт1а чук1улар хьиз цацар сухда ви чанда. Квахьрай абур!
- Бес зун инал гьак1а дерт-азаб ч1угваз вучиз авай? Зун тек я лагьана, зун гзаф пашман тир. Заз чизвачир зун верг туширди. Гьавиляй за зи патав гьич гьашаратни агудзавачир.
- Чна дустарихъ галаз исятда ваз маса цуькверрилай маядин ругни хкида, вахъни еке хзан жеда.
Ч1ижеррин бжжжждин ван квахьна, гьи арада атирдин нидал са кьадар яшдин гишин дана атана цуькведин винел сив ахъайна к1ас ийизвай арада и дуьз вахтунда хтай ч1ижре вичин нердиз явашдиз сух гана. Дана хкадарна катна. - Вуч хъсан зун хтана, са т1имил геж хьанайт1а чаз ихьтин атирдин цуьквер мад гьинай къведай?
Гьанлай кьулухъ и хъач мад текдиз амукьнач, адан дувуларни мягькем чилиз фена.
Данадин нер гьа нянихъди чкадал хтана, дак1ун ахлатна, мад т1ар хъувунач...