Найти тему
Лекь Руш

Мах "Тапарар"


Са рехи шап1ат1 гваз хтана са юкъуз са хуьруьн итим ва вичин папал сес элягьна.

- Гьаятдиз кас-мас, мугьман гьахь авурла чаз хабарни жезвач, гила ман киц1 элуькьайла чаз сес къведа. К1вализ чун авачиз угъри кас-мас атайт1а гъене киц1 аваз хьуй.
- Хьурай ман - рази хьана паб.

Киц1из са кумани авуна, яргъи зунжурдал гьаятдин кьиле кут1унна, шап1ат1акай еке са рехи кк1идай киц1 хьана.
И иесидихъ маларни, хиперни верчерни авай, иллаки, хипер и киц1 акурла кхадай.

- Вун киц1 ян тахьайт1а жанавур? - хабар кьуна садра са хипре идавай.
Киц1и жуваб гана.
Пакад юкъуз жунгавди мад и гаф хабар кьуна, гьадазни жуваб гана киц1и.

Пуд лагьай юкъуз атана хабар кьур яцран хъел атана киц1из гьампна к1ас яна идан к1вачиз. И кар акур иесиди киц1из "кьей хва, пехъи хьанва" лагьана, кьве сеферда лаш вегьена гатана.

Гьа нянихъди иесидикай бейкеф хьайи киц1 зунжур кьат1на катна патав гвай дагъдик квай тамуз.

Чанда къуват авай гьайван тир киц1и вичиз каш гузвачир, гишин хьайи вахтунда хуьруьз хквез инсанри герек тушиз акадарнавай маларин к1арабар, къенер, кьиле-к1вачер нез, гьина-гьана яшамиш жез хьана.

Са юкъуз тама им вичин крарик кваз зверзавайла, идан вилик са къуьр акъатна. Кич1ела рик1 аватай къуьре шехьиз минет авуна киц1из.

- Чан стха, зун рекьимир, зун дидеди к1вале гуьзлемишзва.
- Хьурай ман, зун са вагьши туш хьи.
- Вун гзаф кьадар сагърай, бахтлу хьурай вун - хвешила къуьре лагьана- вун зи дуст хьайит1а мад заз и дуьньядал за зат1ни к1андач.

Хейлин вахтунда тек авай киц1ин рик1 дарихмиш хьанвай, рахадай касни авачиз, гьавиляй амни рази хьана. Ибуру гьинай-гьанай ихтилатар авуна.

- Зун инсанрин гьаятда ч1ехи хьанвайди я, зи хзанни гьабур я, зун ни ханат1а, никай ят1а заз чидач - вичин уьмуьрдикай ахъайна киц1и.

- Заз вун жанавур тирди, гьасятда акурлай чир хьана. Жанавурар маса патав гвай тама яшамиш жезва.
Ят1ани ара-бир сад-кьвед пайда жеда чи тамунани.

И дагълара-тамара абур амачир, вучиз лагьайт1а парабур чубанри тфенграй яна куьтягьар авунвай, чпин хиперик кян тавун патал, амайбурни маса тамариз кат хъувунвай.

Чун хьтин гъвеч1и гьайванриз регьят хьана яшамиш жез, рик1 секин хьана, кьадай душман-зат1 авачиз.

Ихтилатар авуна ибур к1вализ хъфена. Киц1ни къуьрен патав гвай са магъарда ацукьна вичиз.

Къуьр хвешила к1вализ хтана, вичин хзандиз лагьана:
- Зав са хъсан чун хуьдай кас жагъана, за ам дуствиле кьуна, мад кич1е вахтар алатна фена.

Са гьафтедлай киц1ни къуьр тама къекъведайла, ибурал са къвед гьалтна. Сифте адаз кич1е хьана, ахпа къуьр галаз акурла, аламат хьана, килигиз акъвазна.

- Вун и жанавурди неда гьа, я кьей къвед - къуьре идакай зарафатар авуна.
Къуьре дамахзвай, вичихъ ихьтин дуст ава лагьана.

Къведряй эхир сес акъатна:
- Ваа, заз сифте гъил я и аламат кар акваз - къуьрни жанавур дустар хьанваз. Зуни кутур ман куь дуствилик, зун текдиз ина авай са къвед я зиянвал тийидай.
Ик1 лагьана ибурукай пуд дуст хьана, гьамиша санал къекъвезвай.

Мадни са кьвед-пуд йикъалай ибур пудни дагъдик квай чуьлда авайла, атана акъатна яру сик1.
Идаз къуьренни къведрен ни атана, ахпа мукьув атайла галай киц1ни акуна.

Къведрез им акурлай, лув гуз алай чкадал гьараярна:
- Вун садра инихъ ше, вун жанавурди пад-пад ийида.

Сик1рез вич акурди чир хьана, гьавиляй ам катнач ва милиз - милиз хъвер ийиз, тум къекъуьриз атана ибурун патав, салам гана. Эгер сик1 катнайт1а киц1и гьасятда калтугна кьуна паран - паран ийидай, амма сик1 амалдарди тир.

- Ихьтин зурба еке гьайвандихъ галай дустар акур кар заз гзаф тажуб хьана, зун патав атана. Зун сик1 я и тамуна яшамиш жезва, къуьрни къвед заз чида, вун вуж я?

- Ам зи дуст жанавур я - жуваб гана къуьре, зун адан сифте дуст я. Чаз ина пудаз хъсан я.

- Мад ксар герек туш - давамарна къведре.

- Зазни ава дуст жанавур, за ам гъида куьн танишарда - лагьана сик1 хъфена.

Фена сик1ре ахкуна вичиз чидай жанавур, адазни несигьатар гана дуьз тухун патал, ч1уру амалар ийимир лагьана ва маса гафарни лагьана.

Муькуьд юкъуз ибур санал к1ват1 хьайила жанавурдини гьа сик1ре лагьай жуьре вичи вич гзаф милидаказ тухузвай, шад амалар къугъунар ийиз къведрехъни къуьрехъ галаз.

Ахпа вири санал алай чкадал сик1ре киц1из лагьана:
- Зи дустуни лугьузва, бес вун жанавур туш, вун киц1 я.

Вуна чакай тапарар авуна.Чун киц1ерин тай жезвайбурукай туш. Вуна тек чун алдатмиш авунач, вуна ви кьве дустни алцурарна, абуруз жувакай дуьз гафар лагьанач...

Гьавиляй чна абурни чахъ галаз хутахда, абур чи дустар жеда.
Куьне вуч лугьуда дустар, квез халис жанавурдин дуст жез к1анзан, тахьайт1а инсанри "гьеч-вач"дал алай киц1ин?
Къведрени къуьре кьведани килигна садан паталай кьве дуст хьун хъсан я
"веревирдарна", кефи ханвай жуьреда лагьана:

- Чна гьич вуна чакай тапарар ийида лагьана фикирнавачир, дустари ихьтин крар ийидай зат1 туш. Чаз вун хьтин дуст герекни туш, вун гьак1ан киц1 я кьван.

Киц1из аламат хьана амайдалани, инсанри маса гайиди гана, гила гьайванрини гана, пашман хьана:
- "Зун жанавур я" за садрани лагьайди туш, ят1ани квез к1андай жуьре хьуй, зун мад инжиклу ийимир.
Ик1 лагьана, им хъфена.

Ибур кьуд амукьна. Къведревни къуьрев лап пара фурс акатна, тухвана ибуру чпин ц1ийи дустар мукьва-кьилийриз къалуриз.

Жанавурдини сик1ре кьве юкъуз каш эхна, ахпа пуд лагьай юкъуз ибурун мукьва-кьилиярни чебни т1уьна ацукьна рагъ гуз чуьлдал.

Хабар нивай-хабар киц1ивай.
Вичин дустар хъел хьанваз им лап пашман тир, гьавиляй им багьишламиш ая лугьуз фена къуьрен к1валихъ.

Касни авачир к1вале, ракни ахъай тир, чилелни къуьрен тум алай. Фад - фад фена им къведрен патав - жагъайбур тек са къведрен тумуна авай ц1акулар тир.
Киц1 вири гъавурда кьуна, вичин ахмакь дустариз вуч хьанат1а. Адавай и кар гьак1 таз хьанач.

Фена киц1 чуьлдал са лапагдин к1арабни гваз, гьа сифте сик1 акур чкадал, эцигна чилел, вични валара чин хьана ацукьна, гуьзлемиш ийиз.

Са бередилай гьавадихъ ни акал ийиз атана акъатна сик1, к1араб акурла хвеши хьана. Им къахчудай вахтунда киц1и хкадарна идал, пад - пад авуна.

И авай жуьре вири туна, к1арабни вичи т1уьна киц1 ацукьна мад гуьзлемиш ийиз.
Са арадилай ни акализ гьавадихъ атана акъатна жанавур, ам сик1рехъ къекъвезвай.

Им мягьтел хьана, аламат хьана сик1рен амукьайриз килигна, ахпа киц1ин ни атана, им ажугълу хьана.
Ни къвердавай къати жезвай, идаз киц1 патарив гвайди чир хьана.

Ни акализ им валарин патав фейила, гьанай хкадарна идал киц1. Киц1из лап хъел авай, бамишна жанавур рекьиз к1анзвай.

Сифтедай киц1и къуватлу тир, жанавур к1аник кутунвай, ахпа жанавур вич вичел хтана, винел пад къачуз к1ан хьана. Ам зурба, къуватлу, киц1елай кьве сеферда екени тир.

Киц1из акуна вичелай женг алакь тийидайди, гьавиляй ам хуьр галайвал катна. Акуна идаз чуьлда яргъай са хиперин суьруь, чукурна фена анихъ. А суьрудихъ галай киц1ериз акуна жанавур пехъи хьана фена вирида гьам жакьвана кьена. И чи киц1ни чубанри сагъ хъувуна чпихъ галаз суьруьдик туна. Вири гьана амукьна, зун иниз ХТАНА.