немесе "Майра, сайра!" дей алмаймын-ау...
Иә, Шымкент қалалық Opera-balet театры ұсынған "Домалақ ана" операсының көп тұстары шикі және сенімсіз шыққаны тайға таңба басқандай көзге көрініп-ақ тұр. Шикі дүниені жер-көкке сиғызбай, аспандатып мақтай жөнелу – өнерге деген үлкен қиянат! Майраның деңгейіндегі әлем жұлдызы олқылықтары шексіз осындай шығарманы сахналауға жол берсе, астарында мақтангершілік немесе қаражат мүддесі жатыр ма деп күдіктенесің. Лайым бұлардан бұл "жарқыраған" жұлдызды Алла сақтасын!..
Бәйдібек-баба – менің бабам, Домалақ-ана – менің апам болған соң, мен бұл кісілердің айналасындағы шындыққа жанаспайтын, жалған дүниелердің бой көтеруіне үзілді-кесілді қарсымын! Ендеше, операның сенімсіз тұстарына тоқталайын...
Батыр бабам Тәшкенді билеген қолбасшы болғаны бесенеден белгілі. Қазір ғой, аузынан сөзі түсіп қалғандар әкім де, министр де, Парламент депутаты да бола алады. Бұрынғы заманда әр ханды, биді, батырды – хан, би, батыр етіп отырған жоғары жақтағы бұйрық емес, өз тұла бойындағы жеке қасиеттері. Қанша ержүрек азамат болса да, бұйрық бере алатын, уәжін нықтай алатын, сөзін қадап-қадап айта алатын қоңыр жуан даусы болмаса, оны ел хан, би, батыр деп мойындамаған. Сондықтан Бәйдібек-бабаны тенор дауысты әртістің сомдағаны мүлдем үйлесімсіз деп тұжырымдаймын. Мен режиссер болсам, Бәйдібек-бабаның рөліне дауыс көлемі кең, қоңыр драма баритонының иесі Дмитрий Хворостовскийдің деңгейіндегі әртісті шақырар едім. 193 см бойы бар Хворостовский сияқтылар нар тұлғалы батырдың бейнесін көз алдымызға әдемі келтірер еді.
Сіздерді қайдам, мен үшін 19-жасар Нұриланы да сопрано емес, жас қыздың нәзіктігі мен жүрегінің жұмсақтығын әсерлі етіп жеткізетін меццо-сопрано даусының иесі орындағаны жөн болар еді. Ал, 55 жастағы әйелдің он гүлінен бір гүлі ашылмаған бойжеткенді сомдағаны – анамызды келеке-мазақ етумен тең деп қабылдаймын. Майра қандай жұлдыз болса да, Домалақ-ана мен үшін мың Майрадан мың есе артық жұлдыз!..
Айтпақшы, биі басым бұл операның жанры да дұрыс белгіленбеген бе деп қалдым. Хореографиясы нашар болса да, билеріне көп уақыт бөлінген бұл шығарманың жанры "опера-балет" деп таныстырылуы керек еді. Бәлкім, операдағы билердің көптеген элементтері "Қазына" би ансамблінің элементтеріне қатты ұқсас болғандығынан болар, "балет" деген жанрды атағысы келмеді-ау...
© Әсет Әссанди,
Шымкент қаласының тұрғыны.