Merkeziyetsiz Borsa ve Likidite Nedir?
Merkeziyetsiz borsa (DEX) iki taraf arasında kripto para işlemlerine olanak sağlamaktadır. Eşler arasından sağlanan hizmetlerdir. Merkezi borsaların doğalarında mevcut olan sorunları merkeziyetsiz borsa çözmeyi hedeflemektedir.
Merkeziyetsiz Borsa Nedir?
Merkeziyetsiz kripto para borsaları blockchain adı verilen sistem üzerinde yatırımcıların bağımsız bir şekilde fon depolamalarını sağlar. Bu sistem üzerinde de işlemlerini gerçekleştirmelerini sağlar. Merkeziyetsiz hizmetlerin tamamı katılımcılar tarafından izlenebilir, gözlenebilir ve denetlenebilir. Varlıkların tüm güvenlikleri dağıtık bir defter teknolojisi ile sağlanmaktadır. Merkezi sistemlerin ve merkeziyetsiz sistemlerin kendilerine göre hem avantajları hem de dezavantajları bulunmaktadır. Kişilerin bu tip borsalara girmeden önce bu avantaj ve dezavantajlardan haberdar olmaları daha sağlıklı işlemler gerçekleştirmelerine olanak sağlayacaktır.
Kripto para borsaları merkeziyetsiz borsalardır. Kripto para borsaları çeşitli formlara ayrılabilmektedir. Tüm sınıflandırmalar uygun oldukları kullanıcılara göre değişiklik göstermektedir. Üç tip borsa çeşidi vardır. Bunlar melezler, merkezi borsalar ve merkeziyetsiz borsalardır.
Merkezi Borsa ve Merkeziyetsiz Borsa Farkları
Merkezi borsalarda tüm kullanıcıların kimlikleri bulunur. Para birimleri de hizmetlerini sağlayan şirketlerin hesaplarında tutulmaktadır. Merkeziyetsiz borsalarda ise bu durumların tam tersi durumlar söz konusudur. Merkezi borsaları yöneten kişiler, şirketler bulunmaktadır. Bu kişiler ve şirketler kar amacı gütmektedirler. Bu tip borsalar kullanıcıların verilerini ve işlem detaylarını korumak zorundadırlar. Platform faaliyetleri tamamen kendisi kontrol eder ve hizmetin devamlılığını sağlayabilmek adını tüm kararları da kendi başına alır. Bu durumun tamamıyla tersi bir durum olan merkeziyetsiz borsala r ise önemli kararlar verme süreci içerisinde katılımcıların destekleri ile yönetilir. Bu yönetme işlemi otomatik olarak ya da yarı otomatik olarak gerçekleşir. Bu borsa katılımcılar arasından doğrudan etkileşim sağlamaktadır. Tüm verilerin depolanması için dağıtık bir depolama biçimi kullanır. Kişilerin verilerini ve fonları herhangi bir sunucuda saklamaz.
Merkeziyetsiz Borsa Avantajları Nelerdir?
Merkeziyetsiz borsalar mevcut olan tüm avantajları herhangi bir merkeze bağlı olmamaları ve dağıtık bir mimariye sahip olmalarından gelmektedir. Güvenlik açısından ön plana çıkarlar. Kullanıcıların varlıklarını depolamadığı için hacker saldırıları da borsanın çökmesine ve kişilerin fon kaybı yaşamasına neden olmaz. Bir kişinin tüm varlıklara ve verilere erişebileceği tek bir giriş noktası bulunmadığından siber korsan işleri oldukça karmaşıklaşır ve imkansız bir hale gelir. Bu sayede olası herhangi bir saldırıdan rahatlıkla korunabilmektedir.
Aynı zamanda borsa herhangi bir merkeze bağlı olmadığından dolayı borsa içerisinde manipülasyonlar oluşturulmaz. Fiyatlarda herhangi bir manipülasyon olmaz, işlemlerde de sahtecilik gibi durumlar söz konusu olamaz. Bu nedenle riskler bu konularda oldukça düşüktür. Bu tip borsalarda herhangi bir şekilde kişisel hesaplar bulunmamaktadır. Bu nedenle doğrulama gerekmez. Hiçbir şekilde e-posta adresinin belirtilmesine bile gerek olmadığından dolayı kişilerin verilerinin çalınması gibi bir durum söz konusu bile olamaz. Bu yapı kullanıcıları oldukça anonim bir hale getirmektedir.
Dağıtık yapıda olması sebebi ile herhangi bir düzenlemeye tabi tutulamaz. Yerel ve uluslararası herhangi bir merkez tarafından kontrolü sağlanamaz ve müdahale edilemez.
Kendi kendine servis yöntemi vardır. Siber saldırılara karşı da oldukça dayanıklı bir yapı ile ön plana çıkmaktadır. Kullanıcıları tarafından da tam bir yetki ve yönetim haklarına sahiptirler.
Merkeziyetsiz Borsa Dezavantajları Nelerdir?
Mevcut olan dağıtık mimarı ve kullanıcılarının kendi fonlarını tamamen kendileri kontrol etmeleri durumu birkaç probleme yol açabilmektedir. Müşteri tanı sistemi yoktur. Bu nedenle kişiler şifrelerini unuttuklarında ya da özel anahtarlarını kaybettiklerinde işlemi iptal etmek mümkün değildir. Veriler kurtarılamaz ve varlıklar iade edilemez. Erişim sağlanamaz. Yanlışlıkla işlem gerçekleşen kişiler anahtarlarını kaybettiklerinde bu işlemlerini geri alamaz ve erişimlerini tamamen kaybederler. Bu da yatırımcılar için problemler oluşturur.
Çoğu merkeziyetsiz borsa işlemleri akıllı sözleşmeler ile yürür. Bu nedenle akıllı sözleşme kapsamına girmeyen kripto para birimleri ile işlemler gerçekleştirmek mümkün değildir. Merkezi sistemlere göre de oldukça küçük likidite havuzlarına sahiplerdir. Yatırımcılar bu nedenle enstrüman seçenekleri fazla olan merkezi sistemleri tercih ederler. Çok fazla yatırımcı bulundurmadan likidite sağlamak mümkün değildir.
Herhangi bir şekilde müşteri hizmetlerine sahip değildir. Bu nedenle kişiler sorunlarını çözebilecek birilerinden yardım alamazlar. Kendi işlemleri ve hesaplarıyla ilgilenecek birini bulamazlar. Kişiler tamamen kendi fonlarından sorumludur. Özel anahtar kaybında ya da yanlış işlemlerde herhangi bir şekilde destek alamazlar.
Düşük işlem hacmine sahiptir. Aynı zamanda düşük işlem hızını da sahiptir. Kullanımı zor bir arabirim ile işlemler gerçekleştirilmektedir. İşlemlerin blockchain üzerinden kontrol edilmesi ve onaylanması süreçleri zaman alabilmektedir. Satın alma ve satma işlemlerinde kişiler emirleri ile eşleşen birilerini bulduklarında iyi bir fiyat konusunda anlaşmakta sıkıntılar yaşayabilirler, zorluklarla karşılaşabilirler.
Kripto Para Piyasalarında Likidite Ne Demek?
Kripto para borsaları için likidite kavramı önemlidir. Bu kavram kullanıcı sayısına ve piyasa içerisindeki işlem hacminin yüksekliğine işaret etmektedir. Likiditesi yüksek olan kripto para borsalarında kripto para birimleri için çok küçük değerlerde bile alımlar gerçekleştiren yatırımcılar bulunmaktadır. Aynı şekilde küçük değerlerden satışlar gerçekleştiren yatırımcılar da bulunmaktadır.
Bu tür borsalarda kişilerin ellerinde varlıklarını nakde çevirme işlemleri kolaylaşmaktadır. Hem de aralıklar oldukça düşük olduğu için yapılan işlemler borsada yer alan fiyatları etkilememiş olmaktadır.
Likidite tanımı varlıkların en pratik ve hızlı şekilde nakde çevrilmesi yeteneğine verilen isimdir. En likit varlık nakit paradır. Finansal ürünün ne kadar hızla nakde çevrildiğinin ölçülmesi için kullanılan kavramlardan biridir.
Kripto para piyasası içinde alınan paraları uzun süreler boyunca beklemeden satmak istenilir. Bu durumun gerçekleşebilmesi için kripto para piyasasının likit olması gerekmektedir. Ürünlerin kolayca nakde çevrilebileceği bir piyasanın olması gerekmektedir. Yüksek ticaret faaliyetleri ile hızlı bir şekilde alım ve satımlar gerçekleştirilebilir.
Kullanıcılar işlemlerini gerçekleştirdikleri kripto para piyasası içerisinde ellerindeki ürünleri talepte bulundukları fiyatlardan satmak istediklerinde ödemeye istekli olan birçok alıcı bulabiliyorlarsa kişiler kripto paralarını hızlı bir şekilde satabileceklerdir. Kişilerin işlemlerini yerine getirebilecek likidite bulunduğu için bu durum kripto para birimini etkilemeyecektir.
Ancak olumsuz bir senaryoda işler böyle değildir. Kişiler yine ellerinde bulunan kripto para miktarlarını satmak istediklerinde talep ettikleri fiyat üzerinden alıcı bulmakta zorlandıklarında satabilmek adına ya fiyatta düşüş yapmaları gerekmekte ya da piyasanın likiditesinin artmasını beklemek zorundalardır. Ellerindeki kripto para miktarını satmak isteyip fiyatını düşürüp sattığında da piyasadaki kripto para biriminin fiyatı da bu durumdan etkilenmektedir.
Kripto Para Piyasasının Likit Olduğunu Anlamak
Herhangi bir piyasanın likit olup olmadığını anlamak için belirli pek çok etkene göz atmak gerekmektedir. Piyasanın 24 saatlik ticaret hacmi nedir, emir defteri derinliği nedir, alış ve satışı arasındaki fark nedir gibi soruların cevaplarını aramak, piyasanın likit olup olmadığını anlamaya yaramaktadır. Likidite kripto para piyasalarında oldukça önemli bir faktördür. Sadece bu faktöre göre bile yatırımcılar bir piyasa girmeye ya da girmemeye karar vermektedirler.
Alım ve satım işlemleri gerçekleştirmeden önce piyasanın sahip olduğu likiditenin araştırılması yapılmalıdır. Likidite bir piyasaya giriş yapmak ve bir piyasadan çıkış yapmak için yeterli bir faktördür. Bu faktöre göre kişiler işlemlerini gerçekleştirebilmektedirler. Yüksek işlem hacmi demek aynı zamanda yüksek likidite demektir.
Kaynak: https://kriptoparafinans.com/merkeziyetsiz-borsa-nedir/