Традиционные ценности или либеральная безнравственность? К чему призывают белорусы в интернете? Почему беларуская мова – символ нации? Эксперты в области культуры ответят на эти и другие вопросы в прямом эфире на площадке ток-шоу «По существу».
Алена Сырова, СТВ:
Давайте вернемся к традиционным белорусским ценностям. Мы говорим, что 10 лет назад определенные белорусские ценности, белорусские исторические периоды были приватизированы. Почему? Потому что, возможно, государство со своей стороны не уделяло достаточно внимания конкретно этим периодам. Витовт и Ольгерд стали типа не нашими, а наши – только Великая Отечественная война и советский период. Как так вышло? Не было запроса на распространение отдельных исторических периодов и личностей?
Александр Локотко, директор Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси:
Вы не зусім правільна тлумачыце гэтую з'яву. Многа шуму зараз у тым ліку і ў нашай гутарцы пра традыцыі, пра суадносіны з сучаснасцю, з суседзямі і з глабалізацыяй. Але варта звярнуць увагу на тое, што жыве, і карыстаецца аўтарытэтам, і патрэбна беларуская мова. Я сам памятаю са свайго дзяцінства, што ў тым жа СССР, дзе воляй ідэалогіі і казкі, і калыханкі, і іншыя дзіцячыя перадачы, і Ілля Курган чытаў, і вядомыя нашыя артысты (вядомыя ў СССР і ў свеце). Гэтыя традыцыі каранямі ўзыходзяць да нашай земляробчай культуры. Гэта вельмі важна. Нашы продкі земляробы, звязаныя працай з навакольнай прыродай і з грамадскімі традыцыямі.
Кирилл Казаков, СТВ:
Я историк по образованию. Чуть что – начиналась история о белорусской культуре, нации: лапти, кони, земляробчая культура. А где рыцари? Где князья, шляхта, дворцы? Мы это списали оппозиции, а ведь это же пласт белорусской культуры, который мы должны взять. А вы говорите: крестьяне. Какие же они крестьяне?
Александр Локотко:
Вы ў рэшце рэшт не правы чаму? Бо не ўмееце слухаць да канца. Справа ў тым, што і рыцары, і магнаты, і шляхта, і сацыяльныя саслоўі розных узроўняў – гэта заўсёды было, ёсць і будзе адзіным беларускім народам. І калі іншы раз кажуць, што ёсць народная і ненародная культуры, гэта не так. Культура ў цэлым народная, пачынаючы ад хлебадару і заканчваючы нават духавенствам.
Кирилл Казаков:
Почему мы сводим все к лаптям и земляробчай культуры, а рыцари, замки и всё остальное…
Вадим Боровик, политолог:
17 сентября был праздник – День народного единства. Мы там от самых истоков и к ВКЛ и так далее.
Кирилл Казаков:
ВКЛ было фактически приватизировано оппозицией!
Анжелика Сафонова, психолог:
Я хочу напомнить о 2020 году. Это нас тревожило, но это лежало, никто не всполошился. И 2020-й открыл перед нами, сколько у нас тихарилось организаций, которые выявил ГУБОПиК. Посмотрите на психологию змагаров, которые стали сразу же говорить на беларускай мове. Почему-то это посчиталось протестным.
Игорь Марзалюк, председатель Постоянной комиссии Палаты представителей Национального собрания Беларуси:
Большасць змагароў гаварылі па-расейску.
Кирилл Казаков:
И так, и так плохо.
Алена Сырова:
Если говоришь на белорусском – значит, ты на их стороне.
Александр Локотко:
Ёсць прыклад цікавы. Асабісты прыклад. Я ў 1972 годзе з вёскі прыехаў паступаць у БНТУ. І ўсе іспыты, а там тэхнічныя (былі фізіка, матэматыка, начартальная геаметрыя), я ўсё здаваў на беларускай мове. І мне з задавальненнем ставілі пяцёркі, толькі слухаючы гэтую беларускую мову.
Игорь Марзалюк:
Яшчэ і за веды ставілі. У нас дастаткова маладая дзяржава. Калі мы кажам пра трэнды апошніх дзесяцігоддзяў, пра моладзь, цікавасць той традыцыі, эпох Полацка, Турава, ВКЛ, то яна набірае магутны акумулятыўны эфект. Самае важнае, чаго мы дасягнулі за гады незалежнасці, асабліва пасля 1994 года, што сёння ў нас ёсць нацыянальны кансэнсус па цэламу шэрагу культурных герояў і па перыядах. Ніхто ў Беларусі не будзе адмаўляць ні Еўфрасінні, ні Усяслава, ні Кірылы Тураўскага, ніхто не будзе казаць, што Полацк і Тураў – гэта не наша традыцыя. Ніхто не будзе казаць, што ВКЛ – гэта чужое для нас дзяржаўнае ўтварэнне. Гэта ўжо стэрэатыпы масавай свядомасці. Ёсць праблематыка з прачытаннем XX стагоддзя. Яна інспіравана якраз рознымі палітычнымі дыскурсамі. Тут убіваюцца асноўныя клінні, хаця і ў XIX стагоддзі ёсць сюжэты, якія выкарыстоўваюць для памнажэння фобіі, агрэсіі.
Каліноўскі – гэта асобная размова. Мы пра гэта можам паразмаўляць. Рэальны Каліноўскі кардынальна адрозніваецца ад міфалагем, якія тыражуюцца і з аднаго, і з другога боку. У вас неяк Еўропа разведзеная. Еўропа як цывілізацыйная культура фарміруецца на хрысціянскім падмурку. Мы таксама еўрапейцы, у нас проста свой варыянт гэтай лакальнай культуры, еўрапейская культура – гэта выдатна, гэта крута, ёсць каталіцкі і праваслаўны варыянты. І не трэба зводзіць толькі ды абрысаў Еўрасаюза, таму што там таксама дастаткова розныя лакальныя традыцыі. Але ж фундаментальныя, базавыя каштоўнасці, якія нас аб'ядноўваюць, якія мы называем агульначалавечымі, насамрэч гэта сутнасныя каштоўнасці, універсальныя хрысціянскія каштоўнасці што ў свецкім, што ў рэлігійным варыянце. Права на жыццё, права на ўласнасць, права быць самім сабой, права на самарэалізацыю – гэта рэчы, якія аб'ядноўваюць усіх. І якраз па гэтых рэчах ідзе мэтанакіраваная атака. Таму калі мы кажам пра традыцыйныя каштоўнасці, яны адначасова і хрысціянскія, і еўрапейскія. А тое, што нам называюць нібыта еўрапейскімі, гэта ў лепшым выпадку «новыя» еўрапейскія каштоўнасці, якія адмаўляюць усю вялікую культурную традыцыю. Мы ніколі не адмовімся ні ад Канта, ні ад Гегеля, ні ад усёй вялікай, магутнай традыцыі, імя якой – нямецкая філасофія, культура самых розных прачытанняў. Мы не адмовімся ад універсітэтаў, ад пакрою еўрапейскіх пінжакоў, ад тых рэчаў, без якіх немагчыма існаванне ні дзяржавы, ні народа, ні нашай нацыі.
Подписывайтесь на нас в Telegram!
Читайте также:
«Я и аниме смотрю». Какие культурные ценности у современной молодёжи?