Найти тему
Artsakhnow.am

Աննախադեպ մեծ դեֆիցիտ Ադրբեջանի բյուջեի համար

Ադրբեջանի Միլլի Մեջլիսը օգոստոսի 5-ին առաջին ընթերցմամբ ընդունեց 2020թ․ բյուջեում փոփոխություններ կատարելու մասին նախագիծը։ Անկախ տնտեսագետները դեռ տարվա սկզբին էին կոչ անում վերանայել բյուջեն՝ հաշվի առնելով նավթի համաշխարհային գների անկումը և համավարակով պայմանավորված սոցիալական ծախսերի աճը։ Ադրբեջանի պետական բյուջեի հիմնական աղբյուրի՝ հում նավթի մեկ բարելի գինը 2020թ․ բյուջեով նախատեսված էր 55 դոլար, այն դեպքում, երբ նավթի ընթացիկ գինը միջազգային շուկայում տատանվում է 40-45 դոլարի արանքում։

Խորհրդարանին ներկայացված նախագծով, բյուջեի եկամուտները հաշվված են նավթի գինը բարելի դիմաց 35 դոլար հաշվարկով։ Նախագծի ներկայացման ժամանակ Ադրբեջանի ֆինանսների նախարար Սամիր Շարիֆովը նշել է, որ միջազգային շուկաներում հնարավոր եղավ կանգնեցնել պահանջարկի նկատմամբ առաջարկի ավելանալը և դա բերեց նավթի գների կայունացման։

-2

Բյուջեի կարևոր փոփոխություններից է նաև Ադրբեջանի նավթային հիմնադրամից պետական բյուջե փոխանցվող գումարների չափի ավելացումը։ Եթե նախկինում փոխանցումների առավելագույն շեմը 47 տոկոս էր, ապա հիմա հասավ 50,6-ի։

2020թ․ Ադրբեջանի բյուջեի եկամուտները կկազմեն 24 միլիարդ 124 միլիոն մանաթ (մոտ 14,2 միլիարդ դոլար), ծախսերը՝ 27 միլիարդ 492 միլիոն մանաթ (մոտ 16,17 միլիարդ դոլար)։

Այսպիսիով, բյուջեի եկամուտների 50,6 տոկոսը, կամ 12,2 միլիարդ մանաթը գալու է պետական նավթային հիմնադրամի փոխանցումներից, իսկ մնացածը հավաքվելու է հարկային, մաքսային և այլ մարմինների կողմից։

Բյուջեի փոփոխությունները քիչ են ազդել ծախսային հիմնական հոդվածների վրա։ Օրինակ, պաշտպանությանը տրամադրվող գումարը պակասել է 50 միլիոն մանաթով՝ հասցվելով 3,8 միլիարդ մանաթի։ Դրա փոխարեն 8,5 միլիոնով ավելացել է պետական անվտանգության ծառայությանը տրվող գումարը։ Ավելացումը մեծ չէ, բայց Բաքվում հուլիսյան ցույցերի ընթացքում կատարած աշխատանքի գնահատական է։

Նավթային հիմնադրամի հաշվին ավելացվել է այնպիսի ծրագրերի ֆինանսավորումը, ինչպիսիք են բիզնեսին աջակցությունն ու ճգնաժամից դուրս գալու այլ ծախսերը, առողջապահությունը, պետական պահուստային ֆոնդը և նախագահի պահուստային ֆոնդը համալրելը։

Առաջին անգամ Ադրբեջանում այսքան մեծ դեֆիցիտով բյուջե է ընդունվում։ Ծախսերը կգերազանցեն ենթադրվող եկամուտները ավելի քան 3,3 միլիարդ մանաթով։ Կառավարությունը գնացել է դեֆիցիտի հարցում կտրուկ քայլերի՝ հաշվի առնելով նավթի գների հնարավոր բարձրացումը և այդպիսով դեֆիցիտի սպասարկումը։ Մյուս կողմից կարևոր է ուշադրություն դարձնել մեկ այլ ասպեկտի՝ Ադրբեջանում նավթի տարեկան արդյունահանման անկումն Ազերի-Չիրագ-Գյունեշլի հիմնական նավթահորերում։

Ադրբեջանական նավթի միջին գինը 2020թ․ առաջին կիսամյակում եղել է 38․7 դոլար։ Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ 2020թ․ հունվարից մայիս ընկած հատվածում Ադրբեջանն արտահանել է 13․773․410 տոննա հում նավթ 5 միլիարդ դոլար ընդհանուր արժողությամբ, որից Ադրբեջանի նավթային հիմնադրամը մաքուր շահույթի ձևով ստացել է մոտ 2 միլիարդ դոլար։

Նշված ժամանակահատվածում ադրբեջանական նավթի հիմնական գնորդը եղել է Իտալիան՝ 5․792.860 տոննա նավթ 2․4 միլիարդ դոլարով։ Երկրորդը Չինաստանն է՝ 1․003.130 տոննա՝ 165 մլն դոլարով։ Ադրբեջանական նավթի խոշոր գնորդների տասնյակում են նաև Հնդկաստանը, Իսրայելը, Ուկրաինան, Խորվաթիան, Հունաստանը, Չեխիան, Վիետնամը, Պորտուգալիան։

-3

Տասը խոշորագույն գնորդների մեջ քանակի և գնի առումով ամենահետաքրքիրը Չինաստանն է։ Մայիսին Չինաստանն ակտիվորեն ադրբեջանական նավթ էր գնում, օրական 333 բարել՝ ընդհանուր առմամբ մայիս ամսին գնելով 860 հազար տոննա նավթ (143 հազարն էլ փետրվարին էր գնել)՝ բարելի դիմաց 17 դոլարով՝ վճարելով ընդհանուր 165 մլն դոլար։ Դա, ամենայն հավանականությամբ, պայմանավորված էր Եվրոպայում նավթի պահանջարկի բացակայությամբ։ Սա այն դեպքում, երբ գնորդների տասնյակն ամփոփող Պորտուգալիան 343 հազար տոննան գնել էր 130 միլիոն դոլարով։