Кара һәм Балтыйк диңгезләрендәге рус морфлотын белдергәндә, Тыныч океан гадәттә искә төшә, кайберәүләр Каспийны искә төшерәчәк. Ләкин Рәсәйнең бервакыт Арал диңгезендә базасы булган. Барысы да җирле территорияләрне һәм су өлкәсен фәнни өйрәнү максатыннан башланды. Башта агач кораблар диңгез сөрделәр, ләкин инде 1853 елның язында анда беренче Россия пароходлары Перовский һәм Обручев пәйда булды. Шунысы кызык, аларның характеристик дизайны булган: диңгез аша гына түгел, ә Аму-Дарьяда һәм Сир-Дарьяда йөзү өчен кире тартыла торган кесәләр. Әйткәндәй, суднолар җирле табигый үзенчәлекләрне исәпкә алып төзелгән - саксул ягулык булып хезмәт иткән.
Дөрес, тиздән аларга ярдәм җибәрергә туры килде, чөнки судноларга бандит һөҗүмнәре ешрак була. Шулай итеп Арал диңгезендә хәрби флотилла барлыкка килде. Соңрак кораллы кораблар Хивада яшәүчеләрнең кансыз гаскәрләренә каршы рейдларда уңышлы катнаштылар. 1855-нче елда Арал диңгезендә беренче порт барлыкка килде. Якын арада суднолар ремонтланган кибетләр бар иде. Вакыт узу белән пароходлар пассажирлар һәм йөк суднолары ролен уйный башладылар. Алар кайвакыт атналар дәвамында су йөрттеләр. Мәсәлән, Чиназдан Форт Перовскийга (хәзерге Кызылорда шәһәре) әйләнеп кайту 14 көнгә сузылды. 15 ел эчендә Россия кораблары белән 1 миллион фунттан артык йөк ташылды, 30 меңгә якын пассажир авылларга һәм шәһәрләргә китерелде. Аннары, XIX гасырның 70-нче елларында Арал диңгезендә балык тоту суднолары эшли башлады.
Кызганычка каршы, күпләр Аралны тозлы күл дип санаса да, ул әле диңгез, һәм белгәнегезчә, навигация диңгездә гади түгел, шуңа күрә гадәттән тыш вакыйгалар булды. 1870 елда "Самарканд" корабы ташларга бәрелде һәм төбенә китте. Ләкин ул аны күтәрә алды. Ләкин, Самарканд хорафат диңгезчеләр арасында танылган. Ул еш кына җиргә төшә, һәм 1881 елда ул коточкыч тишек ала һәм батып китә. Алар аны баржалар да, дөяләр белән дә тартырга тырыштылар, хәтта плотина төзергә һәм су җибәрергә теләделәр, ләкин ахырда бернәрсә дә булмады. Шуңа күрә ул диңгез төбендә череп калды.
Чын рус - хикәяләрдә, урыннарда һәм кешеләрдә, "Рәсәй чылбыры" битендә. Подписать ❤
❤ Шулай ук безнең YouTube каналына язылу
Шулай ук укыгыз:
https://zen.yandex.ru/media/ruskontur/aralskaia-flotiliia-5e8ee8012ba4d1755f16d594