Кавказның Кара диңгез яры тарихы бик көлке. Бу Сочи, Туапсе, Вардан, Лазаревский 60 ел инде бөтен СССР һәм Рәсәйдә шау-шу күтәрәләр. Совет хакимияте вакытында хәтта һәр совет кешесе бер тапкыр Сочида булырга тиеш дигән фикер бар иде. Хәзер Краснодар территориясендә һәм Абхазиядә елына 11 миллион кеше ял итә.
1. Ләкин, гасырларга тирәнтен карасаң, без тарихи контекстта диңгез ялының үзенчәлекле кызыксыну икәнен аңларбыз. XIX гасыр ахырына кадәр кешелек беркайчан да тар җиргә миллионлаган кеше җыелмады һәм кояш баеган нурларда чәчмәде, самолетлар, поездлар белән очмады, һәм Сочида гына түгел, Анталья, Бали, Гоа һәм Кариб диңгезендә дә машина йөртмәде. Соңгы елларда 70. Хәзер йөзү, пляжда ашату - шартсыз кыйммәт, чөнки кешеләр 1 ел дәвамында бананга утырсалар, ел дәвамында мошенник булырга әзер.
Бу бик сәер, ләкин без Яңарыш, Рококо һәм Классикизм пляжлары осталары картиналарында кешеләр белән тулы (яки мин күрмәдем) күрмибез. Әйе, кешеләр елгаларда, ванна бүлмәләрендә, күлләрдә йөзәргә яраттылар, ләкин беркайчан да бу масса һәм гыйбадәт кылу түгел иде. Алар беркайчан да 5000 километр юл үтмәделәр, буага төшү өчен.
Шәхсән мин мөһер ялын, диңгез җилләрен, комда тишекләр казуны һәм битлек белән суга сикерүне бик яратам. Мин бассейнның барлык илләрендә якынча 25 тапкыр Кара диңгездә булдым һәм коронавирустан үлмәсәм дә барырга өметләнәм, ләкин мәдәни элита һәм богемия монпарнасы билгеле "Кыргый, кыргый пляж" фильмы вакытыннан алып пляж каникулларын санга сукмыйлар.
Әйе, әйе, гомумән алганда, “ләкин парадокс мине гаҗәпләндерә, ни өчен тарихи кеше пляж каникулларын танымады һәм ни өчен ул хәзер генә татлы һәм кирәкле булып китте?
2. Алга таба Сочи шәһәрен үзегез карап чыгыйк. Борыңгы заманнардан Кара диңгезнең бөтен ярларын төрле патшалыклар, дәүләтләр үзләштергәннәрен күрәбез, ләкин Сочи-Туапсе полосасы - юк.
Синоп шәһәр-дәүләтендә Диоген яшәгән, б. Э. V гасырында Болгариядә Одрис патшалыгы булган, Кырымда греклар, римлылар, симмериялеләр, византиялеләр, украиннар, скифлар, готлар, хуннар, татарлар, төрекләр, хәтта Феодосиядә яшәгәннәр. 500 меңгә якын кеше 500 ел яшәгән, һәм Константинополь-Истанбул турында бернәрсә дә әйтеп булмый. Икенче Рим, бер сүз.
Шул ук вакытта, күптән түгел Сочи-Туапсе өлкәсендә кыргый Убых кабиләләре генә яшәгән, алар рәсми рәвештә Византия һәм Төрекләргә буйсынган һәм шәһәрләре булмаган.
Ләкин соңгы 150 ел эчендә барысы да үзгәрде һәм Сочи туристлар саны буенча беренче урында тора, хәтта Ялта, Одесса да, Истанбулдан соң икенче урында.
Минем сәер YouTube каналына язылу
https://zen.yandex.ru/media/id/5ce28cca6ae53300b438f79c/paradoks-sochi-5ec6409dc9cc3601ef589b3a