Ўз мол-мулкини ёки хаёти ва соғлигини суғурта қилганлар бахтсиз ҳодиса рўй берган вақтда қандай харакатларни амалга ошириш кераклиги ёки нималарни қилмаслик керак эканлигини билишмайди. Бунинг натижасида суғурта қопламасини олиш хуқуқидан ўзларини махрум қилишади.
Суғурта шартномалирида суғурта ҳодисасидан истиснолар (исключения) белгиланади. Уларни ўзимизнинг амалий тажрибамиздан келиб чиқиб икки қисимга бўлдик:
- биринчиси - суғурта ходисаси рўй бергунга қадар Суғурта қилдирувчини амалга ошириши шарт бўлган ишлар;
- иккинчиси - суғурта ҳодисаси рўй бергандан сўнг қилиниши шарт бўлган ишлар.
Бу мақолада суғурта ҳодисаси рўй бергандан сўнг қилиниши шарт бўлган ишлар хақида маълумот берамиз.
Ҳар қандай бахтсиз ҳодиса содир бўлганда асосий 3 та масалага аҳамият беришингизни тавсия этамиз, булар:
1. Ҳодиса хақида суғурта компанияга ўз вақтида хабар беришга.
Изох: Хар қандай суғурта шартномасида суғурта воқеаси хақида хабар қилиш муддати белгиланган бўлади. Шу белгиланган муддатни бузишингиз бу суғурта компанияси зарарингизни тўлаб беришдан бош тортишига қонуний асос бўла олади.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 951 моддасида " Мулкий суғурта шартномаси бўйича суғурта қилдирувчи суғурта ҳодисаси юз бергани ўзига маълум бўлганидан кейин бу ҳақда дарҳол суғурталовчини ёки унинг вакилини хабардор қилиши шарт. " деб белгиланган. Шу модданинг иккинчи қисмида " Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган мажбуриятнинг бажарилмаслиги суғурталовчига, агар суғурталовчи суғурта ҳодисаси юз берганини ўз вақтида билганлиги, ёхуд бу ҳақда суғурталовчида маълумотлар йўқлиги унинг суғурта товонини тўлаш мажбуриятига таъсир этмаслиги исботланмаса, суғурта товонини тўлашни рад этиш ҳуқуқини беради." деб кўрсатиб ўтилган. Шу сабабдан ўз вақтида суғурта компаниясига содир бўлган воқеа хақида хабар қилишни унутманг.
2. Суғурта ҳодисаси ҳужжатларни тўғри расмийлаштириш.
Бу суғурта қопламасини олишингиз учун бажарилиши керак бўлган ишларнинг энг асосийлари қаторидадир. Чунки, бахтсиз ходиса натижасида етказилган зарарни суғурта компанияси қоплаб бериши учун мазкур воқеани хақиқатан содир бўлганлиги мутасадди ташкилотлар томонидан ўз тасдиғини топиши ва воқеани келиб чиқиш сабаби, тафсилотлари, айибдорлари аниклаган ҳужжатларни расмийлаштириши керак. Масалан: ЙТҲ содир бўлганда - ЙХХБ инспектори, Ўғирлик, бузғунчилик, 3чи шахсларнинг ноқонуний харакати бўлганда - ЎР ИИВ, Зилзила -Сейсмалогия марказлари, Довул ва Талофатли шамол, дўл, қор, вахоказоларга - Ўзгидрометрология марказларидан тасдиқланиши керак.
Агар ҳужжатлар тўғри расмийлаштирилмаган ёки умуман расмийлаштирилмаган бўлса, Суғурта компанияси воқеани сабабини ва тафсилотларини аниқлаш имкониятидан махрум бўлади ва суғурта шартномасида белгиланган ҳужжатларни тақдим қилмаганлигиз сабабли Сизга рад жавобини беради.
3. Зарарни камайтириш чораларини кўриш.
Бу ҳолатлар юзасидан суғурта компаниялари амалда кўп ҳолларда рад жавоби берилмайдилар. Аммо бахтсиз ҳодиса вақтида аниқ зарарни камайтириш имкони бўлсаю, лекин суғурта қилдирувчи ёки унинг вакили томонидан зарарни камайтириш бўйича чоралар қасдан
амалга оширилмаса суғурта компанияси зарарни қоплашдан озод бўлиши мумкин. Бу хақда ЎР Фуқаролик кодексининг 952 моддасида "Мулкий суғурта шартномасида назарда тутилган суғурта ҳодисаси юз берганида, суғурта қилдирувчи эҳтимол тутилган зарарни камайтириш учун оқилона ва мумкин бўлган чораларни кўриши шарт. ............ Суғурта қилувчи эҳтимол тутилган зарарни камайтириш учун қасддан чоралар кўрмагани оқибатида кўрилган зарарни қоплашдан суғурталовчи озод қилинади " кўрсатиб ўтилган.
Зарарни камайтириш чораларига мисол: Бетонмиксер автотранспорти 9 тонна суюқ бетон билан йўл-транспорт ходисасига учради ва натижада ағдарилди. Бу ҳолатда автоулов ичидаги 9 тонна бетонни тезлик билан (кўпи билан 2 соат ичида) тўкиб олмаса, бетон жойлашган миксер барабан қисми яроқсиз ҳолга келади ва зарар миқдори анча катта бўлади.
Зудлик бетонмиксер автоуловини кўтариб ичидаги беттони тўкиб олиш харакатида қилинган барча ишлар - зарарни камайтириш чоралари хисобшланади ва бу чоралар учун кетган ҳаражатлар компания томонидан қоплаб берилади.
Суғурта билимларингизни оширмоқчи бўлсангиз Бизга обуна бўлинг!
