Әгәр дә иң бәхәсле авырулар психиатрик авырулардан аерылып торса, шизофрения, әлбәттә, исемлектә булачак. Төрле кешеләрнең тәртибендә шизофрения симптомнары шулкадәр төрле, хәтта галимнәр дә бу аерым авыру яки тәртип бозулар комбинациясе дип җавап бирергә әзер түгел. Фәннән ерак кешеләр бөтенләй надан; якын кешеләрдә шизофрениянең йомшак симптомнарын беркем дә ачыклый алмый, алар җитди нәтиҗәләр белән характеристик күренешләргә әверелгәнче.
Әгәр дә сез киноны яратасыз икән, димәк, сез шизофренияне һәм бүленгән шәхесне бутыйсыз, сез ике дистәгә якын шәхес яшәгән Билли Миллиган мисалын истә тотасыз. Популяр әдәбият җанатарлары шизофрениянең психотик симптомнарын борчылу бозу дип атыйлар. Беренче этапта диагноз куя ала, ләкин тану кыен булмаган берничә билгеләр бар.
Уртача алганда, йөз кешенең бишесе тәэсир итә, һәм аларның берсе дә кискен шизофрения белән авыра алмый. Авыру симптомнары һәркемгә билгеле булырга тиеш, шуңа күрә кискен күренеш булганда, туганнарга яки үзеңә булышу.
Күптән түгел, бу сорауга җавап юк иде, хәзер нейробиологларның эше аркасында ким дигәндә бер сәбәп ачыкланды, бу генетик характеристика. Мирас итеп алынган куркыныч тормышның беренче елларында тискәре хәл белән көчәя. Әгәр дә балачакта кеше төрле көч куллануга, шул исәптән психологик басымга дучар булса, ихтимал сизелерлек артачак. Башка факторлар аерылып тора, мәсәлән, ана йөкле вакытта сәламәтлек проблемалары - витаминнар җитмәүдән вируслы авыруларга кадәр. Социаль факторлар шулай ук куркыныч булып санала - ялгызлык, ярлылык, социаль эзәрлекләүләр.
Хәзерге вакытта дөнья халкының 1% ына шизофрения диагнозы куелган, ул 75 миллион кеше, obeир шарының төрле почмакларында яши һәм төрле социаль статуска ия. Шизофрения белән дәваланган кешеләрнең уннан берсенең кан туганнары авыру билгеләренә ия яки диагноз куялар. Sexенес коэффициенты ачыкланмаган, ләкин яшь формасы бар: хатын-кызларда авыру уртача 26 яшьтән 32 яшькә кадәр, ир-атларда - 20 яшьтән 28 яшькә кадәр.
Диагноз шәһәр шартларыннан ерак яшәүчеләргә бик сирәк ясала, ләкин бу билгеләнгән фактка караганда күзәтү.
Тагын бер күзәтү - еш кына бу авыру булган кешеләр күп тәмәке тарталар, һәм бу инде кечкенә вакытта үлү куркынычын арттыра. Еш кына авыру йөрәк-кан тамырлары системасының эшләмәве белән кушыла, ул тәмәке тарту белән көчәя, ләкин хәзерге вакытта бу бәйлелек санда күрсәтелми. Әгәр дә без шизофренияне генә исәпкә алсак, аңа тәэсир иткән кешеләрдә яшь вакытта үлү куркынычы уртача күрсәткечтән 2,5 тапкырга артыграк булачак.
Билгеләр ике төркемгә бүленә, уңай яклары шизофрениянең йомшак формасы белән дә күрсәтелә, бу симптомнарны белгеч булмыйча сизеп була.
Мондый билгеләр кешенең нәкъ бу бозыклыгын ничек аңларга дигән сорауга ачык җавап булырга мөмкин, ләкин барысы да гади түгел. Авыру үзен башкача күрсәтә ала, шизофрениянең тискәре симптомнарын белгеч булмыйча табу мөмкин түгел диярлек. Гади гади кеше аларны характеристикасы дип атар иде, әһәмият бирмәс иде.
Шизофрениянең беренче симптомнары куркыныч күренмәскә мөмкин. Мәсәлән, гаилә әгъзасы душта озак вакыт юкка чыга башлады, әгәр аңа юынырга 20 минуттан да азрак вакыт кирәк булса, хәзер ул бер сәгать ярым яки күбрәк. Мисал очраклы түгел, еш кына беренче билге - гигиена йолаларының төгәл үзгәрүе. Шулай ук, кешеләр ситуациягә туры килмәгән эмоцияләрне күрсәтә алалар, мәсәлән, җеназа вакытында көләләр яки комедия караган вакытта елыйлар. Бу еш кына стресс белән бәйле, тагын да куркыныч күренешләр бар дип шикләнмичә.
Барлык гадәти булмаган гамәлләр һәм эмоцияләрдәге аермалар игътибарга лаек, һәм яңа хоббилар, мәсәлән, дин яки экстрасенсор кабул итү, уяу булырга тиеш, әгәр аларга күрсәтелгән ашкыну бик ачык күрсәтелсә. Харбингер йөзнең үзгәрүенә китерәчәк, гадәттә башлангыч этапта, кешеләр әкренрәк яна башлый яки йөзләр активлаша, ирексездән бөтерелү, күз кысу, бөтерелү.
Белгеч кенә диагноз куя ала, бу психиатр, психолог түгел, психоаналист та түгел. Сезгә тиз арада белгеч белән элемтәгә керергә кирәк, бу очракта табиб тиз арада симптомнарны җиңеләйтү һәм тулы тормышка кайту өчен дәвалауны яза ала. Хәзерге вакытта тулы дәвалау турында сорау юк, ләкин тормыш сыйфатын элеккеге дәрәҗәсенә кайтару мөмкин. Төркем терапиясе программалары ярдәмендә торгызу җиңеләйтелә, бер үк проблема булган кешеләргә булышу зур әһәмияткә ия.
Якыннарыгызга булышу шул ук дәрәҗәдә мөһим, беренче чиратта, тәртиптә шизофрения симптомнарына җавап һәм адекват реакция, табиб рецептларының үтәлешен күзәтү. Авырлыкларны җиңәр өчен иң яхшы ысул - табиб белән даими элемтәдә тору, белгеч сезгә гадәти булмаган ситуациядә үзегезне ничек тотарга икәнен сөйләр, мәсәлән, делириум яки галлюцинацияләр барлыкка килгәндә.
Шулай ук укыгыз:
https://zen.yandex.ru/media/fiteria/rannie-simptomy-shizofrenii-v-povedenii-5edc1d7bb03ad22fde04b541