Барыгызга да хәерле көн!
Schoolичшиксез, мәктәп географиясе курсының күпчелеге яр буендагы парадоксны беләләр. Әгәр дә сез бу парадоксны белмисез икән, онытмыйк, әйдәгез хәтеребезне бераз яңартып, кызыклы географик фактны анализлыйк.
Бу шуны күрсәтә: илләрнең яр буйларының озынлыгы юк, чөнки континентларның ярлары бик кәкре, һәм күп илләрнең меңләгән кечкенә утраулары һәм үз ярлары бар. Шуңа күрә, ярның озынлыгы фрактал кебек тоела - үлчәү масштабы үзгәргәндә үзгәрә. Масштаб үлчәү бирелгән ярның ике ноктасы арасында озынлык итеп сайланган. Шуңа карап, ике нокта арасы никадәр кечерәк булса, үлчәүләр төгәлрәк булачак, барлык кечкенә бөкләүләр, утраулар исәпкә алыначак. Шуңа ярашлы, озынрак булачак, чөнки тулырак мәгълүмат исәпкә алыначак. Менә бер мисал:
Күргәнегезчә, болар барысы да үлчәү сегментларының масштабына бәйле. Сегмент кечерәк булса, яр ярының озынлыгы зуррак, чөнки кечерәк детальләрне исәпкә алу мөмкинлеге зуррак. Шуңа күрә, сегментның озынлыгы озынрак булса, хата зуррак. Калган илләр белән нәрсә булганын карыйк:
Кемдер бу абсурд дип әйтер, ләкин моңа кадәр сез әле картага карарга тиеш. Санап үтелгән күпчелек илләрнең яр буйлары бик каты һәм кәкре. Канада, Индонезия, Норвегия, Дания, Филиппиннар, Яңа Зеландия кебек илләргә йөзләгән зур һәм меңләгән кечкенә утраулар керә. Мәсәлән, Норвегиянең материк яры якынча 2,65 мең км, калганнары фьордлар һәм утраулар.
Әйтергә кирәк, үлчәү масштабы CIA Бөтендөнья фактлар китабында күрсәтелмәгән.
https://zen.yandex.ru/media/show_me_world/strany-lidery-po-dline-beregovoi-linii-rossiia-na-4-meste-5ed22d3388bb69593a6fdbfd