Чынлыкта, кризис башлангач, һәм без барыбыз да Коронавирус аркасында карантинга эләктек, күпләр шәхси финанслар турында уйлана башладылар. Кинәт килеп чыкты, урысларның яртысы карантинда ким дигәндә бер ай хезмәт хакысыз яшәргә акчасы юк. Соңгы елларда барлык кече һәм урта предприятияләр диярлек “куркынычсызлык ястыксыз” эшләделәр. Suddenlyәм кинәт килеп чыкты, безгә ашыкмыйча 80 доллар белән доллар сатып алырга кирәк иде.
Мондый әйберләр күренгәндә, укыганда һәм күзәтелгәндә, акыллы сораулар туа. Беренчедән, ким дигәндә бер ай акча тупламаган кешеләр карантинда керемсез яшәргә уйладылар. Икенчедән, соңгы берничә елда табышсыз эшләгән кече һәм урта бизнес вәкилләре нәрсә уйладылар. Долларга килгәндә, монда бөтенләй башка хикәя. Ягъни, доллар 60 сум булганда, аңа беркем дә кирәк түгел иде, һәм ул 80 сумга җиткәч, кинәт һәркемгә ашыгыч ярдәм кирәк иде. Әйдәгез, 2020-нче ел кризисында нәрсә эшләргә, финансларыбыз белән нәрсә эшләргә һәм чыннан да катлаулы финанс елын ничек кичерергә икәнлеген ачыклыйк.
Карабодай вакытыгыз булмаса, тынычланыгыз. Доллар сатып алырга вакытыгыз булмаса - тынычланыгыз. Акчагыз бөтенләй булмаса, тынычланыгыз. Йөгерергә һәм нәрсәдер эшләргә ашыкма. Ким дигәндә нәрсәдер табу өчен валютага, запасларга, крипто белән спекуляцияләргә ашыкмаска кирәк. Әгәр дә сез бу кризиска әзер түгел икән, тынычланыгыз. Ничектер исән калабыз, ничектер кул сузабыз, ничектер үтеп керәбез. Салкын баш һәм тыныч исәпләү хәзер күпкә яхшырак нәтиҗәләр китерәчәк, хәзерге вакытта нәрсәдер ашыгыч рәвештә үзгәртергә, нәрсәдер эшләргә, нәрсәгәдер инвестиция салырга һ.б.
Бу бөтенләй теләсә нинди кризис өчен актуаль. Хәзерге кризис аларның каешларын кысарга мәҗбүр итәчәк. Чынлыкта, без карантинда булганда, ул безнең өчен барысын да эшли. Чынлыкта, коммуналь хезмәтләрдән һәм ризыктан кала, хәзер без бернәрсәгә дә акча тотмыйбыз. Без бензинга, җәмәгать транспортына, кафеларга, рестораннарга һәм башка әйберләргә акча тотмыйбыз. Без бернинди чүп сатып алмыйбыз. Бу инде бик яхшы.
Шуңа да карамастан, чыгымнарыгызны карагыз. Акчагызны нәрсәгә тотканыгызга карагыз. Киләчәккә ризык җыярга кирәкми. Кибетләрдә үзегезгә кирәкле мәгънәсез сүз сатып алырга кирәкми. Хәзерге вакытта зур сатып алуларга акча тотарга кирәкми. Акча, миңа ышан, сез һаман да ярдәмгә киләсез. Кризис беткәч һәм барысы да торгызыла башлагач, "тере" акча сезгә ничек кирәк.
Әгәр дә сезнең шәхси бюджетыгыз булмаган булса, моны эшләргә вакыт. Моннан тыш, карантин өчен вакыт бик күп. Без финанс кыенлыклары булган меңләгән кешене беләбез, һәм аларның берсе дә шәхси бюджетны тотмый. Кайберәүләр үз акчаларын нәрсәгә сарыф иткәннәрен беләләр диләр, икенчеләре исәпләү яки санау өчен күп акча юк диләр һ.б. Бу үз-үзеңне алдау кешеләрнең тагын да финанс кыенлыкларына китерә. Әгәр дә сез шәхси бюджетыгызны беркайчан да сакламаган булсагыз, хәзер аны эшли башларга вакыт.
Аны шәхси бюджетыгыз белән бутамагыз. Шәхси бюджет - киләсе ике ай өчен план. Шәхси финанс планы - киләсе 5-7 ел, бәлки хәтта 10 ел өчен финанс максатларыгызны күзаллау. Киләчәктә керемегез нинди булачагын, ничек үсүен, зур сатып алулар, инвестицияләр, шәхси капиталыгызның ничек үсүен һ.б. планлаштырыгыз. Күз алдыгызга китерегез, хыялланыгыз һәм үзегезнең шәхси финанс планыгызны булдырыгыз.
Хәзерге кризис күрсәткәнчә, хәзерге вакытта бер үк хезмәт хакы яки бер бизнес кереме белән яшәгән кешеләр иң зур зыян күрә. Берничә төрле керем чыганаклары булган кешеләр хәзер үзләрен ышанычлы хис итәләр. Шуңа күрә, хәзер икътисади кризис һәм карантин чорында, бу вакыт ким дигәндә берничә керем чыганагы булырга тиешлеге турында уйларга кирәк. Бу чыганакларның үзара бәйләнешле булмавы кирәк. Сезнең тормышка нинди керем чыганаклары кертү турында уйлагыз. Сез нәрсә эшли аласыз һәм нәрсәгә инвестицияләр кертә аласыз, шулай итеп сезнең өстәмә чыганагыгыз һ.б. Моның өчен хәзер күп вакыт бар.
Әгәр сез акча кертә алуыгызны яхшы аңлый аласыз, бу яхшы керем китерә ала, һәм сез бу турыда берәр нәрсәне аңлыйсыз һәм аңлыйсыз икән, ярый, сез "бушлай" акча сала аласыз, бурычларны түләмисез. Ләкин сезнең "буш акчагыз" булса, бурычларны түләү мөмкинлеге бар һәм хәзер кая акча салырга икәнлеген аңламыйсыз икән, бурычларны түләү яхшырак. Чөнки моны эшләмәсәгез, кайбер спекуляцияләргә керегез, димәк, сез бу акчаны югалтырсыз. Әгәр дә сез спекуляцияләр белән шөгыльләнмәсәгез, акчаны мендәр астына калдырсагыз, мөгаен, бу акчаны "сарыф итегез". Килешегез, бурычны түләү акча "ашау" яки хәтта югалтудан яхшырак.
Theәм кризис беткәч, бурычсыз сез күпкә җиңелрәк яшәрсез. Чөнки сез бурычларны түләү өчен "бушлай" акча сарыф итмисез, ләкин кризистан соң бәяләр артачак яңа активларга инвестицияләр өчен сез "бушатырсыз".
Әгәр дә сез бу кризиска әзер түгел икән, димәк сез киләсе кризиска әзер булырга тиеш. Кризис цикллы. Алар һәрвакыт була. Киләсе кризис кайчан булачагын беркем дә әйтмәячәк, ләкин аның булачагы беркатлы. 22 ел аралыгында Россиядә 4 кризис булды: 1998, 2008, 2014, 2020. Ягъни, безнең ил 5-6 ел элек икътисади кризис кичергән дип әйтә алабыз.
Шуңа күрә, шуңа күрә, сез бу кризисны сагынсагыз, ким дигәндә киләсегә әзерләнегез. Киләсе кризиска әзерләнәсез икән, дисциплина һәм тырышлык өчен үзегезгә "рәхмәт" әйтегез.
Белемгә һәм үсешкә инвестиция. Чөнки сезнең үсешкә инвестицияләр берничә йөз мең процент дәрәҗәсендә рентабельлелек китерә алган бердәнбер инвестицияләр. Башка инвестицияләр сезгә андый керем бирмәячәк. Хәзерге вакыттан файдаланыгыз. Өйрән. Башыңа, дөньяга карашка, белемгә инвестиция. Аннары сезгә "куркынычсызлык ястыгы" төзү, керемнәрегезне арттыру һәм киләсе кризиска әзерләнү өчен зуррак мөмкинлек булачак.
https://zen.yandex.ru/media/id/5e0b26d542b03d00afa47d5c/lichnye-finansy-2020-5e8f5b3da095c13d82ff7618