Manba: https://www.electronics-tutorials.ws/transistor/tran_1.html
Bipolyar tranzistor bu - kuchaytirgcih yoki kalit sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan qurilma. Tranzistor uchta klemmaga ega bo'lib, ular har xil materiallardan tayyorlanilib, unga qo'yilgan kichik kuchlanishning qiymatiga qarab dielektrik yoki o'tkazgich vazifasini bajarishi mumkin. Ushbu ikkita holati sababli tranzistor ikkita asosiy funksiyani bajaradi: "kalit" (raqamli elektronikada) va kuchaytirgich (analogli elektronikada). Demak tranzistor uchta holatga ega bo'ladi ekan:
- Aktiv soha - tranzistor kuchaytirgich sifatida ishlaydi va Ic = β*Ib
- To'yinish - tranzistor kalit sifatida ishlaydi ("Fully-ON") Ic=I(to'yinish toki)
- Ajratish (Cutt-OFF) - tranzistor kalit sifatida ishlaydi ("Fully-OFF") Ic=0
Tranzistor so'zi Transfer Varistor so'zlarining kombinatsiyasidan hosil bo'lgan. Bu nom uning funksiyasidan kelib chiqib tanlangan. Bipolyar tranzistorning ikkita turi mavjud: PNP va NPN.Bipolyar tranzistor ikkita P-N o'tishi va uchta elektroda ega bo'lib, ularning o'ziga xos nomlari mavjud. Bular: E - emitter, B - baza, C - kollektor. Tranzistorda emitterdan kollektorga o'tayorgan toki bazaga qo'yilgan kuchlanish yordamida boshqarish mumkin. Bu xususiyat tranzistorning kalit sifatida ishlatilishida namoyon bo'ladi. Bazaga qo'yilgan kichik kuchlanish yordamida tranzistordan o'tayotgan katta tokni boshqarish mumkin. Kuchaytirish xususiyati ikkala tipdagi PNP va NPN bipolyar tranzistorlar uchun bir xil bo'lib faqat ularga manba qutblarining ulanishlari va tok yo'nalishlari farq qiladi.Bipolyar tranzistorning tuzilishi
Yuqoridagi rasmlarda PNP va NPN bipolyar tranzistorlar uchun manbalarning qutblarining ulanishlari va tok o'tishi yo'nalishlari tasvirlangan.
Bipolyar tranzistorning ulanishlari
Bipolyar tranzistor uchta klemmaga ega bo'lib, uni sxemga ulashning uch xil usuli mavjud, biroq bunda bitta klemma kirish va chiqish zanjiri uchun umumiy bo'ladi.
- Umumiy bazali ulanish - kuchlanish bo'yicha kuchaytirish koeffitsientiga ega, biroq tok bo'yicha kuchaytirish koeffitsienti yo'q
- Umumiy emitterli ulanish - kuchlanish bo'yicha ham va tok kuchi bo'yicha ham kuchaytirish koeffitsientiga ega
- Umumiy kollektorli ulanish - tok bo'yicha kuchaytirish koeffitsientiga ega, biroq kuchlanish bo'yicha kuchaytirish koeffitsienti yo'q