Безнең ата-бабаларыбыз мунчаларда юылып, бөтен мәдәни дөнья белән сәүдә иткәннәр.
Борыңгы Рәсәйнең ике килешеп булмый торган карашы христиан динен кабул иткәнче киң таралган. Аларның берсе әйтүенчә, суга чумдырылу алдыннан славяннар "варварлар, аңлашылмый торган телдә сөйләшүчеләр, алар икенче сыйныф кешеләре, алар хайваннар диярлек", хәзерге заманның танылган шәхесләре бу карашны формалаштырганнар.
Башка фикердә, борыңгы славяннар югары үсеш алган цивилизациягә ия булганнар. Ул Рәсәйнең суга чумдырылуы нәтиҗәсендә көчләп бетерелде. Мәҗүси Рәсәй, бу карашны гафу итүчеләр безгә раслаганча, мәсәлән, аның төрле әдәбияты булган, соңрак эзләнгән һәм максатчан рәвештә христиан руханилары тарафыннан юк ителгән.
1950-нче елларда Россия эмиграциясендә сенсация барлыкка килде. Христианга кадәрге уникаль рус кулъязмасы табылуы игълан ителде. Ике сүз буенча, аның бер битенең башында ул "Агач китап" яки "Агач китап" дип аталган. Аннан өзекләр бастырыла башлады.
"Урман китабы" Россиянең иң борыңгы тарихындагы билгесез вакыйгалар турында сөйләде. Ул русларны Ассирия, Грек һәм Римлылар белән бергә борыңгы тарихи халыклар гаиләсенә кертте. Урман китабы безнең ата-бабаларыбызның дини сурәтләү системасын күрсәткән, ул матурлыктан һәм катлаулылыктан цивилизацияле борыңгы халыкларның ышануларыннан түбән булмаган.
Статус тарихчылары дошманлык белән очраштылар. Алар урман китабының ялган икәнен исбатлый башладылар. Нәшер итүчеләр Vles-китабының агач такталарга сызылганнарын әйттеләр, ләкин бер битнең фотосурәтен генә бирә алдылар. Белгечләр моны ялган дип игълан иттеләр. Лингвистлар Влес-Китаплар телен анализладылар һәм чынлыкта бу славян теленең була алмавын исбатладылар.
Влес-китапларның дөреслеген яклаучылар бүгенге көнгә кадәр бу табышмакны "Игорь полкы турында сүз" белән чагыштыралар. "Сүз" кулъязмасы да юкка чыга, ләкин бу чыганакның дөреслегенә шикләнүчеләр бик аз. Борынгы заманнарда славян теленең нинди булырга тиешлеге турында теоретик идеялар нигезендә "Агач китап" ялган дип игълан итү сәер түгел. Моннан тыш, оппонентларның төп каршылыгы юкка чыкты: славяннарның агач китаплары юк диләр. 2000-нче елда, Новгородта казу эшләре вакытында, X гасыр ахыры Мәдхиясенең берничә бите (ягъни суга чумдырылу үткәннән соң) агач тактага уеп табылган!
Ләкин чынбарлыкта "Вудс китабы" булмаса да, бу әле Көнчыгыш Славяннарның христиан диненең нуры аларга балкып торганчы тулысынча явызлыкта булганнарын расларга нигез бирми! Монда без ярлы авыл кешеләренең яшәү дәрәҗәсе белән җәмгыять элитасы арасындагы аерманы исәпкә алырга тиеш. Әгәр дә без Көнбатыш Европа крестьянын шул ук һәм соңрак соңрак алсак, ул белемсез, черегән, шәхси гигиенаның төп техникасы белән таныш түгел. Киресенчә, борыңгы славяннар, хәтта иң гадиләре дә, һәрвакыт коену белән шөгыльләнәләр.
Кабилә башлыкларына һәм өлкәннәргә килгәндә, алар, Россия дәүләтчелегенең барлыкка килү тарихыннан күренгәнчә, киң халыкара карашка ия булганнар һәм озак вакытлы дипломатик мөнәсәбәтләр алып барганнар. Бу телләрне һәм географияне белмичә мөмкин түгел иде. Борынгы славян дворяннары язу белән таныш булгандыр. Кирилл һәм Методийга кадәр славян алфавиты булмаса да, кенәзләр һәм руханилар башкаларның хәрефләрен куллана алалар: немец руннары, грек яки латин алфавиты.
Россиядәге шәһәрләр, ачык күренгәнчә, христиан динен кабул итәр алдыннан барлыкка килгән. Бу сәүдә мөнәсәбәтләренең һәм социаль стратификация үсешенең күрсәткече, бу үсеш алган цивилизациянең бәхәссез билгесе. Шуны истә тотарга кирәк: Скандинавиялеләр үзләренең сагасларында Россия Гардарика, ягъни "Шәһәрләр иле" дип аталган.
Христиан диненең үзе кинәт Владимир җитәкчелегендә Россиягә төшмәде, ләкин берничә ысул белән үтеп керде. Россиядә беренче билгеле христиан кенәзләре 9-нчы гасырның икенче яртысында Аскольд һәм Марал булган.
Әлбәттә, Россиянең христианга кадәрге цивилизациясе турында сөйләгәндә, Колизей яки Партенон кебек нәрсәне күз алдына китерергә ярамый. Рус-Гипербора турында кеше цивилизациясе бишеге итеп сөйләшү - әкиятләр кырыннан. Ләкин безнең җир продуктларында киң тышкы сәүдә алып барган ата-бабаларыбыз ("кыргый" Вятичи, елъязмалар буенча, көмеш немец шиллингларына салым түләделәр!) Хәтта примитив варварлар да түгел иде!
https://zen.yandex.ru/media/history_russian/rus-do-kresceniia-dikie-varvary-ili-razvitaia-civilizaciia-5e72fe41ac36540bbf855dee