Бүген Centralзәк Банк ставканы 6,25% тан 6,00% ка кадәр киметте. Шулай итеп, ул икътисадны үсешкә кайтару сәләтен чикләде. Әйдәгез моны аңлыйк.
Гади сорау: ни өчен, Centralзәк Банк ставкасы 10% һәм югарырак булганда (2000-2008), икътисад тиз үсә?
Тагын бер гади сорау: ни өчен хәзер, Centralзәк Банк ставкасы 6,25% булганда (һәм бүгеннән 6.00%), икътисад үсми диярлек?
Түбән ставкаларны яклаучы (Олег Дерипасканы да кертеп) бу сорауга шунда ук җавап бирә алмаячак.
Мондый ярдәмчеләргә җавап өчен идея тәкъдим итик: ставка реаль шартларда каралырга тиеш, ягъни минус инфляция.
Чыннан да, инфляция (2,4%) хәзерге ставкадан (6.00%) алынса, без реаль ставка алабыз, тупас исәпләү белән, 3,5% тигез.
Ләкин монда да "түбән реаль ставка" тарафдарлары мәкерле сорау белән очрашалар: нигә соң, 1992-1995 елларда Россия икътисадында каты кризис хөкем сөрде, алар әле дә Ельцин, Гайдар, Чубайларны нәфрәт итәләр?
Чыннан да, бу еллар эчендә Centralзәк Банкның реаль ставкасы инфляциядән күпкә түбән иде. Ягъни, реаль яктан түбән генә түгел, тискәре иде.
Реаль шартларда ставка бик түбән булуына карамастан, икътисад үсмәде, ләкин бу еллар эчендә төште.
Simpleавап бик гади: икътисади үсеш темптан бәйсез. Бу реаль (ягъни инфляция өчен көйләнгән) акча күләменең үсүенә яки икътисадта контрактларга бәйле.
Беркайда да гадирәк түгел: яшел зонада график - икътисад үсә.
Кызыл зонада диаграмма - икътисад төшә.
Сары зона монда да, монда да юк.
Парадокс: акча белән тәэмин итүдә реаль үсеш түбән ставкаларны таләп итми, ләкин кайвакыт, киресенчә, югары.
Чубайлар ни өчен икътисади үсештә уңышка ирешмәгәннәрен аңлый алмыйлар. Ләкин бу гади сәбәп аркасында эшләмәде: реаль ставка тискәре булса, акча белән тәэмин итүнең номиналь үсеше инфляцияне ашый, һәм акча белән тәэмин итүдә реаль үсеш юк.
Ratesзәк банк өчен ставкалар югары булса, реаль акча белән тәэмин итүне арттыру җиңелрәк. Моның өчен ул бары тик:
а) "акча бастыру"
б) алардагы активларны сатып алу (2000-2008 елларда ул чит ил валютасын сатып алган)
Бу барысы да! Ratesгары ставкалар инфляциягә акча белән тәэмин итүне юкка чыгарырга мөмкинлек бирмәде. Centralзәк Банкны сатып алу, икътисадтагы ставкаларга карамастан, аны өстәде.
Шулай да, мин бу турыда бик күп яздым ...
: // ...
: // ...
Moreәм тагын дистә мәкалә.
Йомгаклау:
Centralзәк Банк тарафыннан киметелгән ставка икътисади үсешкә китерми, киресенчә, безне аннан ераклаштыра.
Бу, чынлыкта, икътисадка акча өстәүнең ике ысулының "көндәшлеге" турында.
1. Түбән тарифлар. Минем уйлавымча - нәтиҗәсез. Потенциал буш булса, предприятияләргә кредит кирәкме? Хезмәт хакы үсмәсә, кредитларга түләү авыр булса, кулланучыларга кредит кирәкме?
Моннан тыш, инфляция куркынычы түбән ставкаларда арта, димәк, акча күләменең артуы номинальгә әйләнергә мөмкин, 1992-нче елда Гайдар вакытында, номиналь үсеш 7 тапкыр булганда, акча белән тәэмин итү 72% ка кимегән.
Мисаллар тискәре:
Япония утыз ел туктау белән нуль ставкаларында (һәм югары темпларда икътисади могҗиза).
Рәсәй, хәзерге ставкалар тарихи стандартлар буенча түбән, шул ук тукталышта калды.
2. Активлар сатып алу. Centralзәк банк суммаларны бастыра һәм алардан активлар сатып ала.
Бу ысул кешеләрнең яки предприятияләрнең кредит алу теләгенә бәйле түгел.
Акча белән тәэмин итү үсеше белән беррәттән, Centralзәк Банкның активлары да үсә (ягъни, хәтта уртача кеше күзлегендә дә, бу үсеш активлар белән "тәэмин ителә").
Мисаллар бары тик уңай.
Төп мисал: 2000-2008 елларда Россия үзе. Centralзәк банк суммага валюта сатып алды. Рубль шулай итеп икътисадка өстәде. Акча белән тәэмин итү ел саен 30-60% ка артты, инфляция үсмәде. Theәм шул ук вакытта Centralзәк Банк активларының артуы күзәтелә. Алтын һәм чит ил валюта резервлары 11 миллиардтан (1999 елның сентябре) 596 миллиард долларга кадәр (2008 елның августы) күтәрелде.
Академик Полтерович һәм икътисад докторы башка мисаллар турында 2002-нче елда язган. Попов:
Минем бердәнбер казанышым - мин бу үсеш механизмы өчен аңлатма бирдем: икътисад үсми, резервлар үсә, ләкин алар тупланган вакытта икътисадка милли валютадагы акча тәэмин ителеше өстәлә.
https://zen.yandex.ru/media/m2econ/pochemu-snijenie-stavki-cb-eto-ploho-5e3e3613fe0dd810cfe8d474