“Іранскі квартал” – гэта двухпавярховы гандлёва-грамадскі цэнтр, які складаўся з двух аўтаномных будынкаў, злучаных пераходнай галерэяй і два двухсекцыйныя жыллёвыя дамы па дзевяць і пяць паверхаў, якія павінны былі з’явіцца ў 2008 годзе на пляцоўцы за домам №7А мікрараёна Шацілкі. Забудоўшчыкам гэтага архітэктурнага комплексу выступіла іранская фірма «Мэта-інтэрнэшнл».
Але ў рэальнасці быў уведзены ў эксплуатаццыю двухпавярховы гандлёва-грамадскі цэнтр, які складаецца з двух аўтаномных будынкаў, толькі ў 2019 годзе. Забудоўшчыкам яго стала прадпрыемства «ГК-інвест».
Аб элітным жыллёвым комплексу, які ў народзе празвалі “іранскім кварталам”, у Шацілавічах-Светлагорску загаварылі ў кастрычніку 2005 года. У аддзеле архітэктуры і будаўніцтва Светлагорскага райвыканкома разглядалася пытанне аб будаўніцтве прынцыпіяльна новага жытла – дамоў павышанай камфортнасці [1].
Размова ішла аб забудове дзялянкі зямлі ў мікрараёне Шацілкі за домам №7А з гадзіннікам.
- Цэнтр горада, а гэта Цэнтральная плошча, будынкі, якія размешчаны побач з ёй, Набярэжная плошча – адзіны архітэктурны комплекс, і ўзводзіць тут тыпавое жытло, пагадзіцеся, недарэчна, - паведамляла ў мясцовай газеце “Ранак-плюс” загадчык аддзела архітэктуры і будаўніцтва Светлагорскага райвыканкому Галіна Брэль. – Мы абмяркоўвалі гэта ўжо неаднаразова. Хацелася б бачыць у гэтым месцы штосьці больш цікавае і сучаснае[1].
Галоўны архітэктар Светлагорска Васіль Скурчаеў разлічваў, што ў горадзе знойдуцца два-тры дзясяткі заможных людзей, якія пажадаюць набыць кватэры, якія адпавядаюць самым сучасным стандартам.
- Мы доўгі час жылі ў сваіх “хрушчоўках” і радаваліся гэтаму. Але час мяняецца, мяняецца культура, гэта ў тым ліку тычыцца і ўмоў пражывання. І калі ёсць у горадзе заможныя людзі – бізнесмены альбо тыя, хто добра зарабляе грошы на поўначы Расіі, і яны жадаюць жыць у камфортнай кватэры, чаму б ім не даць такую мажлівасць?[1]. – сказаў ён.
Але як павінны выглядаць кватэры павышанай камфортнасці спецыялісты аддзела архітэктуры і будаўніцтва райвыканкома не ведалі, але заўважылі, што ўсё будзе залежыць выключна ад пажаданняў і запытаў патэнцыйных забудоўшчыкаў. Вопыт будаўніцтва такога жытла на той час быў толькі ў Мінска. Задача спецыялістаў аддзела архітэктуры і будаўніцтва райвыканкома высвятліць, ці ёсць у жыхароў Шацілавіч-Светлагорска інтарэс да такого праекта і якім, на іх думку, павінна быць элітнае жытло.
На светлагорскіх форумах у байнэце на той час жартавалі: ідэя пабудовы элітнага жылля прыдумана з мэтай “засвяціць” падпольных светлагорскіх мільянераў.
Пра элітны жыллёвы комплекс зноў загаварылі ў жніўні 2007 года. У мясцовай газеце “Ранак-плюс” быў надрукаваны праект архітэктурнага комплекса, які павінна была пабудаваць іранскае ТАА “Мэта-інтэрнэшнл”.
Газета ўпершыню ўжыла назву “іранскі квартал”. Сучасны жытловы комплекс павінен быў з’явіцца напрыканцы 2008 года на дзялянцы зямлі за будынкам пракуратуры ў мікрараёне Шацілкі[2]. У “іранскі квартал” уключаліся тры 9-павярховыя дамы, адміністрацыйна-гандлёвы цэнтр і аб’екты інфраструктуры.
Па словах намесніка генеральнага дырэктара ТАА “Мэта-інтэрнэшнл” Гамбарыпура Музафара, іх буйная будаўнічая кампанія мае 30-гадовы вопыт працы, на рынку Беларусі з’явілася два гады таму (у 2005 годзе). Выканаўцамі замовы выступяць беларускія будаўніцыя фірмы.
З яго слоў, перамовы іранцаў з адміністрацыяй Светлагорскага раёна працягваліся болей года, вынікам якіх стала заключэнне дамовы на распрацоўку эскізнай і праектна-каштарыснай дакументацыі. Кошт праекта складзе 8-10 млн. даляраў ЗША.
Адпаведна праекту, у 9-павярховым доме будзе налічвацца ад 80 да 100 кватэр высокай камфортнасці: нестандартная планіроўка, наяўнасць некалькіх санвузлоў, выкарыстанне пры будаванні самых найноўшых матэрыялаў. Меркавалася пабудова закрытых стаянак для машын. Рынкавы кошт квадратнага метра жылля складзе ад 1000 даляраў ЗША і вышэй.
Намеснік генеральнага дырэктара ТАА “Мэта-інтэрнэшнл” Гамбарыпура Музафара, паведаміў, што рэалізацыя праекта зойме каля 18 месяцаў і будзе выканана ў “ангельскім стылі”[2].
28 верасня 2007 года ў Светлагорскім райвыканкоме адбылася пасяджэнне горадабудаўнічай Рады пры ўдзеле кіраўнікоў раённай адміністрацыі, архітэктурнай службы, Рады старэйшын, прадстаўнікоў грамадскасці Светлагорска і спецыялістаў іранскай ТАА “Мэта-інтэрнэшнл”, на якім абмяркоўваўся праект забудовы мікрараёна Шацілкі за будынкам пракуратуры.
Як высвятлілася, праект атрымаў змены, бо распрацоўшчыкі не ўлічылі абмежаванасць плошчы зямельнай дзялянкі ў 2 гектары, высокага ўзроўню грунтовай вады, наяўнасці вузла сеткі камунікацый. Таму на гэты раз праект складаўся з двух аўтаномных двухпавярховых будынкаў, злучаных пераходнай галерэяй і двух двухсекцыйных жыллёвых дамоў рознай павярховасці (дзевяць і пяць паверхаў). У 9-павярховай секцыі размесціцца 48 кватэр тыпавой камфортнасці, у 5-павярховай – 12 кватэр жытла высокай камфортнасці са свабоднай планіроўкай і вышынёй да столі - 3 метры. На першым паверсе дома размесцяцца памяшканні для арэнды офісаў. Квадратны метр жытла ў 9-павярховых секцыях будзе каштаваць як у звычайных КІЗах і ЖБК, а ў 5-павярховых секцыях кошт квадратнага метра жылля складзе болей за 1000 даляраў ЗША.
У гандлёва-грамадскі цэнтр увойдуць секцыі для гандлю прамысловымі таварамі і асобнае вялікае памяшканне культурна-спартовага альбо забаўляльнага значэння. Агульны кошт праекта не перавысіць 8 млн даляраў ЗША.
У выніку паседжання праект з заўвагамі быў зацверджаны. Будаўнічыя працы іранцы хацелі пачаць ў 2007 годзе. Першы этап будаўніцтва планавалася завяршыць у першым квартале 2009 года. Да гэтага часу будзе пабудаваны гандлёва-грамадскі цэнтр, адзін двухсекцыйны дом, добраўпарадкавана тэрыторыя.
Намеснік генеральнага дырэктара ТАА “Мэта-інтэрнэшнл” Гамбарыпур Музафар назваў рэалізацыю праекта ў Светлагорску пробным шарам у справе наступнага супрацоўніцтва з нашым рэгіёнам[3]. Аднак у заяўленыя тэрміны будаўніцтва так і не пачалося.
4 кастрычніка 2008 года падчас святкавання Дня горада ў Светлагорск прыехалі прадстаўнікі іранскай кампаніі “Мэта-інтэрнэшнл” і разам з кіраўнікамі Светлагорскага райвыканкома на месцы будучага аб’екта заклалі сімвалічную капсулу з пасланнем нашчадкам і заклалі камень з надпісам: “На гэтым месцы пакладзены пачатак беларуска-іранскаму праекту па будаўніцтву квартала жылых дамоў і гандлёва-грамадскага цэнтра ў мікрараёне Шацілкі 4 кастрычніка 2008 года” [4].
Пазней гэту таблічку ці то знімуць, ці то ўкрадуць. А напярэдадні візіту ў траўні 2010 года прадстаўнічай іранскай дэлегацыі таблічку зноў прымацуюць на камень [7].
У аддзеле архітэктуры і будаўніцтва Светлагорскага райвыканкома запэўнілі, што на той час ўся дакументацыя была падрыхтавана.
- Фактычна дазвол на будаўніцтва дадзены. Пачатак яго затрымліваецца па арганізацыйным прычынам: заказчыкі не вызначыліся з падрадчыкамі. А гэта дастаткова складанае пытанне, - паведаміла загадчык аддзела архітэктуры і будаўніцтва Светлагорскага райвыканкома Галіна Брэль.
Гарадскія архітэктары выказалі жаданне, каб будавалі новы аб’ект спецыялісты ТАА “Будаўнічы трэст №20” [5].
15-16 кастрычніка 2009 года адбыўся візіт ў Светлагорск Пасла Ірана ў Беларусі Сейед Абдола Хасейні і іранскіх бізнесменаў. У завяршэнні візіту адбылася агульнае пасяджэнне ў райвыканкоме, падчас якога абмяркоўвалася рэалізацыя інвестыцыйнага праекта па будаўніцтву жытловага комплексу павышанай камфортнасці. Прадстаўнікі ТАА “Мэта-інтэрнэшнл”, якія прысутнічалі на нарадзе, запэўнілі, што будаўніцтва аб’екта пачнецца ў 2010 годзе і завершыцца ў самыя сціснутыя тэрміны[6].
Будаўніцтва аб’екта сапраўды пачалося ў красавіку 2010 года. Былі зрэзаны яблыні на адведзенай пляцоўцы, з’явіўся металёвы плот. На гэтым працы спыніліся[7].
7 траўня 2010 года адбылася чарговае пампезнае мерапрыемства - афіцыйнае адкрыццё будаўніцтва “іранскага квартала”. У цырымоніі прымалі ўдзел Міністр прамысловасці і шахт Ісламскай Рэспублікі Іран Алі Акбар Мехрабіан і старшыня Гомельскага аблвыканкома Аляксандр Якабсон. Гасцей спачатку сустракаў Гарадскі цэнтр культуры, на якім была вывешана расцяжка са словамі вітання.
- Гэта першы аб’ект, які пачнуць будаваць тут нашы іранскія партнёры, - сказаў Аляксандр Якабсон. – Гэта новы цікавы інвестыцыйны праект коштам больш за 5 млн даляраў ЗША. Плошча будаўніцтва складзе больш за 6000 метраў квадратных. Мы пастараемся стварыць усе ўмовы, каб у іранскага боку не было перашкодаў у гэтай важнай і патрэбнай справе[8].
Міністр прамысловасці і шахт Ісламскай Рэспублікі Іран Алі Акбар паведаміў, што над праектам, які сёння афіцыйна адкрываецца ў Светлагорску, працуе адна з леппшых іранскіх інвестыцыйных кампаній – “Дзідас Іран”.
- Спадзяюся ён будзе рэалізаваны ў тэрмін”, - падкрэсліў ён [8].
На цырымоніі адкрыцця “іранскага квартала” прысутнічалі пасол Ірана ў Беларусі Сейед Абдола Хосейні, генеральны дырэктар інвестыцыйнай кампаніі “Дзідас Іран” Хасан Амірзадэ, намеснік міністра прамысловасці Беларусі Віталь Прыма, намеснік старшыні Гомельскага аблвыканкома Баляслаў Пірштук, старшыня Светлагорскага райвыканкома Сяргей Максіменка.
- Для мяне гонар працаваць для такіх дабразычлівых людзей, - паведаміў генеральны дырэктар інвестыцыйнай кампаніі “Дзідас Іран” Хасан Амірзадэ, - сёння мы адкрываем ужо другі праект у Беларусі, і да канца года плануем пачаць трэці – у Мінску. Наша кампанія існуе ўжо 32 гады, актыўна працуючы ў розных галінах будаўніцтва як у Іране, так і ў іншых краінах: ААЭ, Арменіі, Алжыры, Казахстане. Мы будзем адказна ставіцца да гэтага праекта і зробім усе да канца[8].
Старшыня Светлагорскага райвыканкома Сяргей Максіменка запрасіў гасцей адкрыць “іранскі квартал” у 2011 годзе – на 50-годзе атрымання Светлагорскам статуса горада.
Госці адправіліся ў мікрараён Шацілкі, дзе перарэзалі чырвоную стужку і заклалі другі памятны знак з мармуру, на якім на дзвюх мовах, іранскай і расійскай, было напісана: “У гонар адкрыцця праекта будаўніцтва гандлёвага і жытловага комплексу “Дзідас Персія” ў горадзе Светлагорску ў прысутнасці Е.П. г-на А.А.Мехрабіана, паважанага Міністра прамысловасці і шахт Ісламскай Рэспублікі Іран, Е.П. г-н А.М. Радзевіча, паважанага Міністра прамысловасці Рэспублікі Беларусь і пасла Ісламскай Рэспублікі Іран у Рэспубліцы Беларусь 7 траўня 2010” [7].
Візіт гасцей суправаджаўся шэрагам казусных сітуацый. У гэты дзень выдалася ветранае надвор’е. Стэнд, на якім быў намаляваны план гандлёвага і жытловага комплексу “Дзідас Персія”, раптам упаў. Часу для прымацавання яго не было, таму прыставілі работніка, які падпіраў яго плячом. На пляцоўку быў прыгнаны экскаватар і самасвал. Экскаватар зачэрпнуў зямлю і паклаў у кузаў. Калі картэж іранскага міністра з’ехаў у бок Гомеля, самасвал высыпаў зямлю назад, а экскаватар яе зараўняў[7].
На той час было вырашана спачатку выканаць вялікія работы па пераносу газаправода, цеплатрасы, электракабеля. Генеральным падрадчыкам выступала мінская фірма “УніверсалПраектКанструкцыя”, а субпадрадчыкамі – светлагорскія будаўнікі, у тым ліку і ТАА “Будаўнічы трэст №20”. Усе работы планавалася рабіць у тры этапы. На першым да чэрвеня 2011 года павінен быць пабудаваны двухпавярховы гандлёва-грамадскі цэнтр. Аднак дакументыцыя яшчэ праходзіла экспертызу[8].
У верасні 2010 года пачалося будаўніцтва “іранскага квартала” мінскай фірмай “ГрупРэмБуд”. Быў закладзены толькі падмурак будынка, пракладзены сеткі водаправода, каналізацыі, ацяплення, элекразабеспячэння, сувязі і на гэтым працы спыніліся. Будаўніцтва вялося без поўнага пакета праектна-каштарыснай дакументацыі. Ён быў не патрэбны для закладкі падмурку[9].
Прайшло яшчэ два гады. У жніўні 2012 года на адным з пасяджэнняў райвыканкома намеснік старшыні Александр Магазіншчыкаў заявіў, што напрыканцы года плануецца ў адным з будынкаў гандлёва-грамадскага цэнтра ЗТАА “Мэта-Інтэрнэшнл” размясціць адразу два супермаркеты сеткі “Еўраопт” па продажы харчовых і нехарчовых тавараў. На той момант каробкі двух будынкаў ужо былі ўзведены[10].
Аднак будаўніцтва “іранскага квартала” заглохла да 2014 года.
У кастрычніку 2014 года галоўны інжынер замежнага прадпрыемства “Мэта-інтэрнэшнл” Аляксандр Масціч паведаміў, што будаўніцтва “іранскага квартала” аднавілася.
– Пасля ізноў праведзеных тэндэрных таргоў былі выбраны новыя падрадныя арганізацыі, – паведаміў ён. – У ролі генеральнага падрадчыка выступае ТАА “Неабікс”. Дзве светлагорскія арганізацыі – “Тэхнацэнтр-плюс” і “Светлагорскпрактык” – вядуць работы адпаведна па наладцы пажарнай сігналізацыі і мантажу сістэмы ацяплення. Магілёўская арганізація “Ліфт сіці” мантуе ліфты.
У першым корпусе, які знаходзіцца бліжэй да ракі Бярэзіна, памяшканні першага паверха і падвала запланавана аддаць супермаркету сеткі “Еўраопт” (ТАА “Еўрагандль”). А другі паверх здаць у арэнду прадпрыймальнікам, як варыянт: адкрыць краму для іранскіх тавараў. А другі корпус планавалася аддаць мясцовым прадпрыймальнікам. На пытанне чаму так доўга будуецца “іранскі квартал”, Аляксандр Масціч адказаў, што ў іранцаў былі праблемы з фінансаваннем, сказаўся і сусветны крызіс.
– Але магу вас запэўніць, што кіраўніцтва імкнецца хутчэй завяршыць будаўніцтва, – паведаміў ён. – У найбліжэйшыя дні чакаецца чарговы транш грашовых сродкаў.
Па яго словах, другі корпус гандлёва-грамадскага цэнтра павінен быць дабудаваны ў лістападзе 2014 года, па тэрміну Дзяржнагляду – да 31 снежня 2014 года[11]. Пра жыллё гаворка не велася.
На думку загадчыка аддзела архітэктуры і будаўніцтва Светлагорскага райвыканкома Галіны Брэль, перспектыва будаўніцтва жытла ў “іранскім квартале” дзеючым інвестарам сумніўная. Заявак на той момант ад іранскай арганізацыі на арэнду дзялянкі пад будаўніцтва жылых дамоў не паступала.
– Тры секцыі жылых будынкаў меркавалася пабудаваць у гэтым раёне, але мяркуючы па актыўнасці будаўніцтва, які перайшоў у разрад доўгабуда, я з вялікім сумневам ставўлюся да перспектывы будаўніцтва жылля ў “іранскім квартале”, прынамсі, замежным прадпрыемствам “Мэта-Інтэрнэшнл”, – падкрэсліла Галіна Брэль.
Акрамя таго, з прычыны заключэння ЗТАА «Мэта-Інтэрнэшнл» дамовы з ТАА “Еўрагандаль” на стварэнне супермаркета, прынцыпова змяняўся генплан дадзенага аб’екта.
– Неабходна ўнесці карэкціроўку ў праект на прадмет стварэння гаспадарчай пагрузачна-разгрузнай і разваротнай пляцовак, якія забяспечаць рух буйнагабарытнага грузавога транспарту. Гэта, у сваю чаргу, сур'ёзна паўплывае на планіровачнае рашэнне жылой забудовы[11], – адзначыла яна.
У 2015 годзе частку зямельнай дзялянкі, дзе меркавалася пабудаваць жыллёвы комплекс “іранскага квартала” аддалі пад забудову тыпавога дома Светлагорскаму ДБК. Аднак жадаючых прыняць удзел у будаўніцтве жытла было так мала, што прадпрыемства звярнулася ў Гомельскі аблвыканком за бюджэтнымі асігнаваннямі[12]. У выніку дом быў пабудаваны ў 2017 годзе і складаецца з большасці арэндных кватэр.
12 снежня 2017 года намеснік старшыні Светлагорскага райвыканкома Аляксандр Магазіншчыкаў у прямым эфіры “Радыё Ранак” наконт лёсу доўгабуда заявіў, што ў 2017 годзе гандлёва-грамадскі цэнтр “іранскага кварталу” будзе адчынены.
– Праблемы былі звязаны з тым, што кампанія, якая будавала аб’ект, узяла вялікія сумы крэдытаў у банке… Аб’ект будзе дабудоўвацца ў наступным годзе ўжо за сродкі банка[12], – паведаміў ён.
Наступны тэрмін сдачы “іранскага квартала” – 22 верасня 2018 года. Пра гэта паведаміў вядучы інжынер УП “ГК-інвест” Аляксандр Масціч. З яго слоў стала вядома, што генпадрадчыкам будаўніцтва выступае мінскае ТАА “СУ-135”, супрацоўнікі якога з 1 ліпеня 2018 года прыступілі да працы. На аб’екце працавалі ад 10 да 15 чалавек, задачай якіх з’яўлялася падрыхтоўка ўнутраных памяшканняў і інфраструктуры гандлёва-грамадскага цэнтра да ўводу ў эксплуатацыю. Абодва будынкі “іранскага квартала” знаходзіліся ў высокай ступені гатоўнасці. У малым будынку, размешчаным бліжэй да цэнтра Светлагорска, засталося завяршыць агульнабудаўнічыя работы па аздабленні памяшканняў. У вялікім будынку, што знаходзіцца бліжэй да набярэжнай, аб’ём працы значны - усталяваць неабходнае для будучых арандатараў дапаможнае абсталяванне, завяршыць мантаж сістэм выцяжной вентыляцыі, пажарнай бяспекі і аховы. Аб’ект падключаны да электрасеткі, ёсць інтэрнэт, працуюць сістэмы ацяплення і водазабеспячэння.
Аляксандр Масціч паведаміў цікавыя падрабязнасці будаўніцтва “іранскага квартала”. Аказалася, гандлёва-грамадскі цэнтр быў гатовы да эксплуатацыі яшчэ тры гады таму: планавалася яго ўрачыста адкрыць 9 траўня 2015 года. Аднак не было выканаўчай дакументацыі, таму што ЗТАА “Мэта-Інтэрнэшнл” абанкруцілася і яго маёмасць перайшла “ГК-банку” (асноўным акцыянерам Банка гандлёвы капітал з’яўляецца “Банк Тэджарат” Ісламскай Рэспублікі Іран з долей 99,89%.), які фінансаваў будаўнічыя працы. Было створана даччынае прадпрыемства “ГК-інвест” (“Гандлёвы капітал-інвест”), каб завяршыць будаўніцтва “іранскага квартала”.
З 2011 года асноўным арандатарам памяшканняў гандлёва-грамадскага цэнтра выступала ТАА “Еўрагандаль”, аднак за тры гады, якія пайшлі на переафармленне нерухомасці новым уладаром, шмат што змянілася. ТАА “Еўрагандаль” адмовіўся размяшчаць свае гандлёвыя плошчы ў “іранскім квартале”, бо выбраў ліміт метража арэндаваных памяшканняў.
Па словах Аляксандра Масціча, у якасці арандатара ў двух карпусах гандлёва-грамадскага цэнтра чакаюць, у першую чаргу, светлагорскіх прадпрыймальнікаў[13].
І вось, нарэшце, 9 лістапада 2018 года два будынкі гандлёва-грамадскага цэнтра “іранскага квартала” былі ўведзены ў эксплуатацыю[14]. 29 сакавіка 2019 года ў “іранскім квартале” адчынілася першая крама – Fix Price, а 4 кастрычніка 2019 года пачала працу другая крама – супермаркет “Санта”.
Гісторыя будаўніцтва "іранскага квартала" працягвалася з 2005 па 2019 год.
Віктар Раманцоў.
Публікуецца ўпершыню. Перадрук без згоды аўтара забаронены. Дазваляецца частковае цытаванне. Спасылка на аўтара і матэрыял пры цытаванні абавязковыя.
Крыніцы:
1. Ирина Сапоненко. В Светлогорске будут строить элитное жильё?/Ранак-плюс. – 2005. – №42, . – 19 октября. – С.1,3.
2. Ирина Сапоненко. “Иранский квартал” в центре Светлогорска?//Ранак-плюс. – 2007. – №31. – 1августа. – С.1,3.
3. Ирина Сапоненко. Иранскому кварталу – быть!//Ранак-плюс. – 2007. – №40. – 3 октября. – С.1,3.
4. Павел Лобач. «Иранский квартал» строят минчане?// Светлогорский бизнес. – 2010. – №41. – 13 октября. – С. 2. Доступ праз Інтэрнэт: http://sv-biznes.info/mestNovosti/916/function.file-get-contents Дата доступу: 23.12.2019.
5. Виктор Романцов. Капсула под «иранский квартал»//Ранак-плюс. – 2008. – №42. – 15 октября. – С.3.
6.Андрей Григорьев. Иранские делегаты в Светлогорске»//Ранак-плюс. – 2009. – №42. – 21 октября. – С.1.
7. Павел Лобач. Когда начнут строить “Дидас Персию”?// Светлогорский бизнес. – 2010. – №19. – 12 мая. – С.1,2. Доступ праз інтэрнэт: http://sv-biznes.info/mestNovosti/233/ Дата доступу: 25.12.2019.
8. Андрей Липский. Через год здесь будет «Дидас»//Ранак-плюс. – 2010. – №19. – 12 мая. – С.3; Как в Светлогорске начинали строить «иранский квартал»// Ranak. YouTube. Сэрвіс хостынгу відэаматэрыяла. Доступ праз інтэрнэт: https://www.youtube.com/watch?time_continue=81&v=hlG_e27xcOY&feature=emb_logo Дата доступу: 11.01.2020.
9. Андрей Липский. «Дидас» строят по плану//Ранак-плюс. – 2011. – №2. – 12 января. – С.2.
10. Андрей Липский. Магазинов станет больше//Ранак-плюс. – 2012. – №33. – 15 августа. – С.3.
11. Юлия Довлетова. От слов к делу: строительство “иранского квартала”//Ранак-плюс. – 2014. – №42. – 15 октября. – С.2.
12. Андрей Липский. “Думаю, в 2017 году мы этот об’ект откроем…”//Ранак-плюс. – 2016. – №51. – 21 декабря. – С.2.
13. Андрей Липский. “Иранский квартал” готовят к сдаче в День города?//Ранак-плюс. – 2018. – №29. – 18 июля. – С.2.
14. Андрей Липский. Продовольственный супермаркет на Набережной//Ранак-плюс. – 2018. – №48. – 28 ноября. – С.2.
Чытайце таксама:
Ці ёсць у Шацілавічах-Светлагорску свой “Біг Бэн”?