Пры правядзенні параўнання клінічных груп па сярэднім рангу стратэгій крызіснага мыслення, было выяўлена, што падлеткі з дэпрэсіўным эпізодам характарызаваліся меншай выяўленасцю «стэнічнасці», эмацыйнай адхіленасці, пераносу адказнасці, драматызму «і большай выяўленасцю» кагнітыўнай слабасці.
Падлеткі з рэакцыямі на стрэс і парушэнні адаптацыі
— меншай выяўленасць «кагнітыўнай слабасці», але большай — «стэнічнасці», «пераносу адказнасці», «драматызму» і найбольшай сярод усіх груп — «эмацыйнай адхіленасці».
Падлеткі з знаходзячыміся ў стадыі фарміравання засмучэннямі асобы — меншай выяўленасць «эмацыйнай адхіленасці», большай — «стэнічнасці», «драматызму», «кагнітыўнай слабасці» і найбольшай сярод усіх груп — «пераносу адказнасці».
Такім чынам, разглядаючы кагнітыўныя стратэгіі як элемент пашыранага апісання суіцыдальных паводзін, навукоўцы больш падрабязна ахарактарызавалі суіцыдагенез, звязаны з клінічнымі праявамі не псіхатычных псіхічных расстройстваў.
Клініка-дынамічныя асаблівасці асобы падлеткаў з дэпрэсіўным эпізодам характарызаваліся наяўнасцю прэмарбідных акцэнтуіраваных рыс характару (лабільныя, сэнзітыўныя). Істотную ролю ва ўзнікненні і развіцці дэпрэсіўнага эпізоду гулялі хранічныя псіхічныя траўмы, якія рэалізоўваліся па механізмах асобаснай уразлівасці.
Суіцыдальныя паводзіны ў падлеткаў
дадзенай групы характарызавалася паступовым развіццём і было цесна звязана з дынамікай розных клінічных формаў дэпрэсіўнага сіндрому і перажываннем Актуальнай псіхатраўміруюшчэй сітуацыі і ўласнай ролі ў ёй.
Найбольш істотнай стратэгіяй крызіснага мыслення ў суіцыдальнай дынаміцы выступіла "эмацыйная атстраненнасць", якая перашкаджала наступу больш цяжкіх формаў суіцыдальных паводзін. Прэмарбідныя асаблівасці асобы падлеткаў з рэакцыямі на стрэс і парушэнні адаптацыі характарызаваліся гарманічнымі, лабільнымі, істэрычнымі, сензітыўнымі, эпілептаіднымі акцэнтуіраваннымі рысамі.
Дынаміка псіхічных расстройстваў у дадзенай групе была цесна звязана з псіхічнымі траўмамі, змест якіх выразна прасочвалася ў клінічных праявах і крызісных перажываннях.
У большасці падлеткаў дадзенай групы псіхічныя засмучэнні не дасягалі ступені разгорнутых псіхапаталагічных сіндромаў, пры гэтым суіцыдальныя паводзіны адрознівалася адносна хуткім развіццём (гадзіны-дні) і адлюстроўвала зрыў адаптацыйных магчымасцяў асобы, у тым ліку і па механізмах асобаснай уразлівасці, у рамках актуальнай сітуацыі.
Значнай складнікам анцісуіцыдальнага бар'ера на этапе пераходу суіцыдальных думак у суіцыдальныя тэндэнцыі з'явілася "стэнічнасць«, а на этапе рэалізацыі суіцыдальных намеры — »эмацыйная атстраненнасць".
Прасуіцыдальным фактарам
на этапе рэалізацыі суіцыдальных намеры выступіла стратэгія недахопы, цынізм. Для падлеткаў з фарміруецца засмучэннямі асобы была характэрная працяглая дынаміка патахарактэралагічных расстройстваў з паступовым іх станаўленнем пад уплывам канстытуцыйна біялагічных, экзагенна-арганічных і сацыяльна-псіхалагічных фактараў.
У пубертатным узросце ў абследаваных падлеткаў звычайна назіралася завастрэнне патахарактэралагічных чорт і фарміраванне выразных формаў парушанага паводзін, якое ўключала ў сябе, у тым ліку аўтаагрэссіўныя паводзіны (самапаўрэждаючыя паводзіны, сапраўднае суіцыдальныя паводзіны, дэманстратыўна-шантажныя паводзіны).
Патахарактэралагічны стэрэатып паводзін у падлеткаў дадзенай клінічнай групы служыў асновай для ўзнікнення суіцыдальных дынамікі. Суіцыдальныя паводзіны часцей за ўсё насілі дземанстраціўна-шантажны характар, развіваліся адносна хутка і суправаджаліся усведамленнем уласных матываў і мэтаў.
Найбольш істотнай прасуіцыдальнай стратэгіяй на этапе фарміравання суіцыдальных тэндэнцый з'яўлялася кагнітыўная слабасць, а на этапе рэалізацыі суіцыдальных намераў — рашучасць.
На падставе вывучаных клініка-патагенетычных і клініка-дынамічных заканамернасцяў не псіхатычных псіхічных расстройстваў, звязаных з суіцыдальных паводзінамі ў падлеткаў, былі распрацаваны агульныя прынцыпы і комплексныя дыферэнцыраваныя праграмы рэабілітацыі, якія ўключаюць у сябе псіхафармакалагічныя, псіхатэрапеўтычныя і псіхапрафілактычныя мерапрыемствы.
На падставе вылучаных намі асаблівасцяў крызіснага мыслення падлеткаў прадстаўлялася магчымасць дыферэнцыравана выкарыстоўваць шырокі круг псіхатэрапеўтычных тэхнік і прыёмаў, накіраваных на трансфармацыю крызіснага стану.
Карэкцыя стратэгій крызіснага мыслення абследаваных падлеткаў рэалізоўвалася за кошт комплекснага прымянення тэхнік кагнітыўнай-паводніцкай тэрапіі (карэкцыя кагнітыўных скажэнняў, дэзадаптыўных кагнітыўных схем і перакананняў) і нейралінгвістычнага праграмавання (пашырэнне дынамічнага дыяпазону метапраграм за кошт прымянення шырокага шэрагу тэхналогій).
Варта адзначыць, што пры адносна высокім суіцыдальным рызыцы праводзілася крызісная псіхатэрапія ў адпаведнасці з пратаколам кагнітыўна-паводчэскай псіхатэрапіі суіцыдальных паводзін па-за залежнасці ад дыягназу псіхічнага засмучэнні.
Праграма рэабілітацыі падлеткаў з дэпрэсіўным эпізодам уключала прызначэнне антыдэпрэсантаў (пры дбайным маніторынгу суіцыдальных рызыкі) і пераважна метадаў кагнітыўнай-паводніцкай псіхатэрапіі.
Асноўнай мішэнню псіхатэрапіі з'яўлялася Кагнітыўная дэпрэсіўная трыяда і аўтаматычныя думкі, звязаныя з пачуццём безнадзейнасці. Пры памяншэнні клінічных праяў дэпрэсіўнага сіндрому, выкарыстоўваліся і іншыя псіхатэрапеўтычныя метады. Пасля заканчэння праграмы, прафілактычнае лячэнне антыдэпрэсантамі прызначалася тэрмінам да 12 месяцаў.
Праграма рэабілітацыі падлеткаў з рэакцыямі на стрэс і парушэнні адаптацыі прадугледжвала вядучую ролю псіхатэрапіі. Асноўную ролю гулялі метады псіхатэрапіі, накіраваныя на дзезактуалізацыю псіхічных траўмаў, развіццё навыкаў самарэгуляцыі і камунікацыі.
Псіхафармакалагічныя сродкі выкарыстоўваліся як дапаможныя меры, на заключным этапе адбывалася іх адмена. Праграма рэабілітацыі для падлеткаў з знаходзячыміся ў стадыі фарміравання засмучэннямі асобы ўключала прызначэнне патагенетычнай псіхафармакатэрапіі на працяглы тэрмін у комплексе з псіхатэрапеўтычнымі мерапрыемствамі.
Псіхатэрапія пераследвала мэта змена кагнітыўных схем, характэрных для таго ці іншага засмучэнні асобы, навучанне навыкам самарэгуляцыі, дзезактуалізацыю псіхатраўмуючага вопыту.