Qozoq xonligi tarishunosligida yana bir koʻp oʻrganilgan muammolardan biri qozoq xonligining tashqi siyosati hisoblanadi. Xonlik manbashunosligiga e’tibor qaratadigan boʻlsak, manbalarning aksariyat qismi xonlik hududida yaratilmasdan, balki unga qoʻshni boʻlgan va boshqa xorij davlatlar Rossiya imperiyasi, Buxoro amirligi, Xiva xonligi, Qoʻqon xonligi, Eron, Xitoyda yaratilgan. Ushbu jihat, xonlik tashqi siyosatining boshqa masalalar, jumladan, davlat boshqaruvi, siyosiy tarix, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar tarixidan koʻproq oʻrganilganligini koʻrishimiz mumkin boʻladi. Ayni shu faktlarga tayanib Qozoq xonligi tashqi siyosati tarixshunosligini tadqiq qilish mazkur bobning asosiy vazifasi sanaladi.
Qozogʻiston tarixini yoritishda fundamental tadqiqotlardan biri hisoblanadigan besh tomli “Qozogʻiston tarixi” kitobining ikkinchi tomida Qozoq xonligining tashqi siyosati davrlashtirilgan holda alohida boʻlimlarda beriladi. Kitobda XVI asrdagi Qozoq xonligi tashqi siyosiy ahvoli haqida uning qoʻshnilari qozoqlar yashaydigan katta hududlarni oʻz nazoratlari ostiga olganliklarida ekanligi bilan izohlanadi. Bu davrda gʻarbda qozoq xonligini Nogʻay xonligi, sharqda jungʻorlar tinimsiz hujum qilib turardilar. Sibir xonligi va Rus davlati bilan ham murakkab munosabatlarga ega edilar. Kitobda yana shuningdek, ikki asr davomida sirdaryoboʻyi shaharlari uchun qozoqlar dastlab temuriylar bilan, soʻng Muhammad Shayboniyxon va uning davomchilari tinimsiz kurash olib borilganligi ta’kidlanadi. Shu tarzda sirdaryoboʻyidagi shaharlar qoʻldan-qoʻlga oʻtib turadi. Qozoq xonlari uchun bu shaharlar sharqiy Dashti-Qipchoq hududlarida mustahkamlanib olish va ichki kurashlarni tashqi shunday urushlarga yoʻnaltirishdan iborat edi. Asosiy rolni shaharda yashovchi oʻtroq aholidan, hunarmandlardan, Oʻrta Osiyoning shaharlaridan keladigan savdogarlardan tushadigan soliqlar egallagan. Movaraunnahr hukmdorlari mazkur hududlarga Sharqiy Dashti-Qipchoq koʻchmanchilari bosqinidan himoya qiluvchi toʻsiq sifatida qarashgan. Ushbu chegara hududlariga egalik qilgan holda, garnizonlar oʻrnatib Movaraunnahrning oʻtroq hududlariga koʻchmanchilarni qoʻyib yubormaslikka intilganlar. Mazkur kitobda Muhammad Shayboniyxonning siyosiy faoliyati talqin quyidagicha talqin qilinadi. Muhammad Shayboniyxon Movaraunahrni qozoqlarning bosqinlaridan toʻsib turish uchun Sirdaryoboʻyidagi shaharlarini jumladan, janubiy Turkistonni himoya qiladi. Himoya qilish jarayonida 1503-1504- yillarda Shayboniyxon Turkiston orqali qozoq dashtiga oʻtadi. Bu yurishda qozoqlar barcha chorvalarini tashlab dasht ichkarisiga qochishadi. Muhammad Shayboniyxon hech qanday jangsiz katta oʻljalar bilan Movarunnaxrga qaytadi.
Qozoq mualliflari ushbu oʻrinda Movaraunnaxr hukmdorining qozoqlarga aytarli zarba bera olmasdan qaytganini ta’kidlab oʻtadilar. Shu tarzda yana bir yildan soʻng janubiy hududlar va Xurosonga yurishdan oldin shimoliy hududlarni zaiflashtirish maqsadida qozoq xoni Burunduqxonga yurish olib boradi, ammo qozoqlar yana dasht ichkarisiga chekinadilar va yana urushsiz Muhammad Shayboniyxon ortga qaytadi. Shayboniyxonning janubga yurishni boshlashi bilan qozoqlar yana Turkistonga qaytib Movaraunnaxrga bosqinlar uyushtirishni boshlab yuboradilar.
Umuman olganda, Muhammad Shayboniyxon va Qozoq xonligi oʻrtasidagi munosabatlar mushuk-sichqon oʻyiniga oʻxshab ketadi. Shunday oʻyinlardan biri 1509-yil fevralida Jonish sultonning navbatdagi qishki bosqiniga qarshi Shayboniyxon urush olib boradi va uning ulusini tor-mor qilib oʻgʻli Ahmad sultonni asirga oladi va oʻldiradi, Janish sulton dasht ichkarisiga Burunduqxonning huzuriga qochadi. Keyin Shayboniyxon dasht ichkarisiga Burunduqxonga urushga otlanadi ammo, yana u qochishga muvaffaq boʻladi.
Bu yurishlar davomida Turkiston vohasini qozoqlardan ancha tozalanadi. Lekin keyinroq 1510-yilda Qosimxon bilan boʻlgan urushda yengiladi va Shayboniyxon Movaraunnaxrga chekinadi. 1510-yil oxirida Shayboniyxonning oʻlimidan soʻng Qosimxon Turkistonda mustahkamlanib oladi. Shuningdek, mazkur bahsli hududga nafaqat qozoq xonlari balki boshqa qozoq sultonlari, Janish sulton, Tanish sultonlar va boshqalar ham Turkistonga hujumlar uyushtirib turishgan.
Bundan tashqari mazkur kitobda moʻgʻullar va qalmiqlar bilan Qozoq xonligi bilan munosabatlari ham tahlil qilinadi. Moʻgʻullar va Qozoq xonligi oʻrtasida munosabatlar doʻstlik munosabatlari asosida kechgan deb baho beriladi. Qalmiqlar bilan munosabatlar tinimsiz kurashining boshlanishining asosi sifatida XV asrning 20 yillaridagi qozoq xoni Tohirxon davriga kelishi ta’kidlangan.