Найти тему
TURFA OLAM

Бокснинг пайдо болиш тарихи

Боксга оид илк маълумотлар буни эшитиб хайрон колишингиз табий эрамиздан аввалги учинчи минг йиллликка тегишли кадимги шумерликларнинг папирусларида ундан сунг эса эрамиздан аввали иккиинчи минг йилликка оид кадимги Миср иероглифларида учрайди. Шуммер маданиятига таллукли гордаги суръатларда эса диккат килинг икки кишининг оломон гувохлигида бир бири билан яккама якка тик холда туриб дуппослашаетгани акс эттирилган. 1927 йилда Багдод археолог Спенсер топган тошдаги расмлар эса боксни жуда кадимий тарихга эгалигини аник исботлаб берган бизнингча. Негаки археолог Спенсер топишга муввафак булган икки кишини бир бири билан муштлашишга таерланаетгани тасвирланган тошнинг еши 7000 йил деб белгиланган. Бундан ташкари мушт жанги аникроги бокс кадимги хиндларнинг Раманяна ва Махабхарата афсоналарида хам кайд килинган. Мушт жангига тегишли манбалар яна хиндистоннинг эрамиздан аввалги 2600 йилда гуллаб яшнаган Мохенджо Даро ва Хараппа шахарларини казиш ишларида хам топилган. Жангчиларнинг кулига кулкоп кийиб бир бири билан олишиши ифодаланган суръатлар эса эътибор беринг Крит оролларида топилган ва улар эрамиздан аввалги 1500 йилга оиддир.

-2

Гомернинг Иллиада достонидаги 23 чи кушик хам боксчиларга багишланган аникрог унда Эвреал ва Эпеослар бир билан муштлашгани ифодаланган. Бутун дунега узларинин аевсиз жанглари ила машхур булган спарталиклар хам кулига килич олишдан олдин муштлашишни урганаркан. Бу дегани олдин улар бокс мактабида таергарликдан утади деган гапдир. Кадимги Грецияда олдин яъни бокс Олимпия уйинлари таркибига киритилмасдан олдин жуда аевсиз конунларга суянган холда утказилган. Унда иштирокчилар турт томони аркон билан уралган майдонда кулига теридан булган камарларни ураб жанг килишган. Мусобака эса буни энди мусобака десак кулгули эшитилади конли жангда эса вакт белгиланмаган. Унда томонлар то бу оламни тарк этгунга кадар еки майиб мажрух булгунга кадар олишишган. Энди боксни Олимпия уйинлари каторига киритилиши билан боглик фактни келтирамиз Эрамиздан аввалги 688 йилда бокс биринчи марта олимпия уйинлари таркибига киритилади. Унда иштирокчилар бир бири билан турт томони аркон билан уралган кумли майдонда муштлашишган. Жангни эса хакам бошкариб борган, хакам гелладоник деб аталган. Бокс антик даврнинг энг машхур давлатларидан бири кадимги Римда хам уз мухлисларига эга булган. Дастлаб бокс гладиаторлар жангида жуда оммалашади. Унда олдинига факат куллар иштирок этган булса кейинчалик бокс мусобакаларида диккат килинг зодагонлар ва хатто императорлар хам иштирок эта бошлайди.

-3

жанг турт томони махсус арконлар билан уралган майдонда булиб утиши керак, ракибни тизза билан уруш, чалиб йикитиш, бош билан уруш таъкикланган, хар бир раунд бир 3 дакика давом этади ва томонларга хар раунддан кейин 1 дакика танаффус берилади, ракиб майдонга йилиса у хеч кимнинг ердамисиз 10 сониянинг ичида урнидан туриши керак, кайсидир иштирокчи майдон уралган арконни ушласа у йикилган хисобланади, иштирокчилар теридан булган махсус кулкоп билангина майдонга киритилади, агар кулкоп йиртириб кетса у холда хакамлик килувчининг талабига кура иштирокчи янги кулкоп билан таъминлангунга кадар жанг тухтатиб турилади, итирокчи агарда тиззасини майдонга куйса у йикилган хисобланади, иштирокчиларга уткир пошнали пойабзаллар катъиан таъкикланади, жанг агар томонлардан бирининг галабаси билан якунланади, томондар рози булсагина жанг дурранг хисобда якунланди деб топилади. Ушбу бокс коидалари эса 1882 йилдан бошлаб Англиядаги барча бокс мактабларида амал кила бошлаган. Бокс замонавий олимпиа уйинларига 1904 йилдан бошлаб киритилган

-4