У Светлагорску ніколі не стаяў помнік правадыру сусветнага пралетарыяту Уладзіміру Леніну.
У Саюзе Свецкіх Сацыялістычных Рэспублік існавала жалезнае правіла: у кожным горадзе ўсталёўваўся помнік Уладзіміру Ільічу Леніну (Ульянову) — стваральніку першай у свеце сацыялістычнай дзяржавы. Але, як гэта ні парадаксальна, у горадзе Светлагорску Гомельскай вобласці, які быў пабудаваны і вырас дзякуючы сацыялізму, ніколі не стаяў помнік правадыру сусветнага пралетарыяту.
Улады Светлагорска спрабавалі выправіць сітуацыю на пачатку 1990-х гадоў. Права дыр сусветна га пралетарыяту павінен быў заняць звычайнае месца: на цэнтральным пляцы горада. У 1991 годзе бронзавы помнік Уладзіміру Леніну быў замоўлены, выраблены і дастаўлены ў горад. Па тым часе ён абыйшоўся ў 130 тысяч савецкіх рублёў. Але помнік так і не паўстаў перад светлагорцамі. Рэч у тым, што ў краіне ішла перабудова. У сродках масавай інфармацыі з’явіліся раней невядомыя шырокай грамадскасці негатыўныя звесткі пра асобу Уладзіміра Леніна. Усталяванне ў такі момант бронзавага помніка было б успрынятае грамадскасцю неадназначна. Гатовы помнік Уладзіміру Леніну быў завезены далей ад людскіх вачэй за горад на тэрыторыю санаторыя-прафілакторыя “Срэбныя крыніцы” (ВА “Хімвалакно”) і кінуты пад адкрытым небам, крыху прыкрыты драўляным плотам.
Падпісвайцеся на наш канал у Яндэкс.Дзэне і будзеце ў курсе новых публікацый і даследаванняў.
19 кастрычніка 1991 года на старонках раённай газеты “Светлагорскія навіны” (заснавальнік — cветлагорская Рада народных дэпутатаў) з’явіўся фотаздымак помніка Леніна ў такім непрывабным выглядзе [1]. Гэта стала нагодай для пачатку шырокай дыскусіі жыхароў раёну ў газеце на тэму: ці трэба ў Светлагорску ўсталёўваць помнік стваральніку першай у свеце сацыялістычнай дзяржавы. Меркаванні гараджан на гэты конт падзяліліся.
“Давайце прададзім помнік, а на атрыманыя грошы паставім помнік жанчынам-удовам франтавікоу, якія у маладым узросце засталіся з дзецьмі і, каб не памерці з голаду ў пасляваенныя часіны, працавалі быццам нявольніцы, — унесла сваю прапанову жыхарка горада Н. Кругаль. — Гэта ім павінны стаешь помнікі, а не Леніну, бо помнікаў яму і без таго хапае” [2].
Ветэран працы, пенсіянер Светлагорска М. Серп заўважыў, што “да глыбіні душы абураны такім вандалізмам “.
“Нельга вінаваціць У.І. Леніна, што сацыялізм у СССР пабудаваны у скажоным выглядзе. Сталінскі пераварот зрабіў сваю чорную справу, — сцвярджаў ён. — Помнік павінен быць пастаўлены ў цэнтры горада, на самым бачным і прыгожым месцы… З развіццём горада да нас будуць прыязджаць турысты з розных краін і рэспублік Саюза. Яны з павагай будуць адносіцца да нас, як да людзей, якія памятаюць сваю гісторыю. Да помніка будуць прыходзіць маладыя, бацькі з дзецьмі, ды і ўсе шчырыя людзі будуць шанаваць памяць ВялікагаЛеніна. Ленін з намі! Прэч рукі ад Леніна!” [3].
Іншай думкі прытрымліваўся жыхар горада М. Паседзька, які прапанаваў помнік правадыру абмяняць на дэфіцытны тавар: “Цэлыя пакаленні нараджаліся і паміралі з гэтым імем. Ён для нас быў усім: і сонцам, і ласкавым дзядулем, і мудрым правадыром, і рашучым заступнікам ад багацеяў, дзякуючы чому багацеяў тых знішчылі і ў краіне пачала жыць адна галота. Міф аб Леніне лунаў над намі дзесяцігоддзі. Верылі мы і ў геній Ільіча, у яго сумленне, надавалі яго вобразу выгляд Бога, але дзеля чаго? Ці не для таго, каб зрабіць сумленны і працавіты люд наш быдлам, а потым кіраваць ім з пугай у руцэ? І не грошай ім шкада, што пайшлі на помнік, — дзеля такіх спраў яны іх ніколі не шкадавалі, а болюча ім за тое, што на вачах губляецца іх улада “.