Windows Core OS hakkında bilmeniz gereken her şeyi sizin için bir araya getiriyoruz.
Microsoft'un Windows Core OS'ini anlatmak veya anlamak basit bir iş değil. O kadar fazla kod adı, plan ve değişiklik var ki tam olarak neyin ne olduğunu anlayabilmek için iyi bir gözlemci olmak gerekiyor. Bundan dolayı adım adım ilerleyerek Windows Core OS hakkında merak edilen tüm bilgileri açıklamaya çalışacağız.
Windows Core OS'i aslında 2017'nin başından beri duyuyoruz. Microsoft'un OneCore hedefinin gerçekleştirilmesi için oluşturulan zemin, Windows'un geleceğini şekillendirecek. CShell ile WCOS, Microsoft'un Windows 10'un yeni sürümlerini daha hızlı bir şekilde geliştirmesini ve farklı cihazlar için farklı yapılarda ürün oluşturmasını kolaylaştıracak.
Şimdiden kafanız karışmaya mı başladı? Arkanıza yaslanın, hepsini uzun uzun açıklayacağız.
Windows Core OS nedir?
Bu soruyu cevaplayabilmek için öncelikle Windows Core OS'in ne olmadığını açıklamak gerekiyor. Windows 10, birçok farklı yapıda cihazda çalışabilen bir işletim sistemidir. Masaüstü cihazlar için Windows 10, HoloLens için Windows 10, IoT cihazlar için Windows 10, Surface Hub için Windows 10, Xbox için Windows 10 ve elbette unutamadımız telefonlar için Windows 10. Bunların hepsi temelde bir Windows 10 olsa da teknik olarak farklı işletim sistemleridir ve cihaza özgü olarak tasarlanmadıklarında korkunç bir kullanıcı denetiyimi sunarlar. Ne demek istediğimi anlamadınız mı? Lumia 950 XL'inizde Windows 10 kullandığınızı düşünün... Bu muhtemelen korkunç bir süreç olurdu.
Ancak tüm bu Windows 10 sürümlerinin ortak noktaları vardır; Evrensel Windows Platformu, OneCore, OneCoreUAP gibi parçalar. Bunların haricinde geri kalan her şey ise o cihaza göre hazırlanmış olan özelliklerden oluşur ve o işletim sistemi sürümünde bulunur. Bir diğer cihazda bulunan özellik doğrudan diğer cihaza eklenemez, baştan yazılması gerekir.
Bunun için en güzel örnek hiç şüphesiz masaüstü ve Windows 10 Mobile'da bulunan Eylem Merkezidir. Microsoft, bu iki farklı Windows 10 sürümündeki deneyimlerin benzer olması için çaba gösterse de temelleri oldukça farklıdır. Keskin gözlere sahip kullanıcılar detaylı incelediklerinde aradaki farkları kolayca anlayabilirler. Canlı Kutular da buna mükemmel bir örnek olacaktır, ilk olarak Mobile için tasarlanan bu özellik daha sonra masaüstü cihazlara geldi ve gelişi oldukça uzun sürdü.
Bugün de aynı durum devam ediyor, Microsoft bildiğiniz gibi katlanabilir cihazlar üzerinde çalışıyor ve bu cihazlar için özel bir Windows 10 sürümü oluşturmak istediği zaman neredeyse işletim sisteminin büyük bir kısmını baştan oluşturması gerekiyor. Bugün, piyasadaki Windows 10 sürümlerinin herhangi birisi katlanabilir cihazlar için uygun bir arayüze sahip değildir. Bu da, bu cihazlar için yeniden bir kodlama sürecinin gerçekleşmesi gerektiği anlamına geliyor. Bu özelliklerin farklı kategorideki cihazlarda düzgün çalışması için Windows 10'un her defasında düzenlenmesi gerekiyor. Bu da paranın ve zamanın boşa harcanması demek.
İşte bu noktada Windows Core OS devreye giriyor. Windows Core OS ile Microsoft, her yeni kategorideki cihaz için yeni bir Windows 10 sürümü geliştirmek yerine, Windows Core OS'i kullanarak önceden oluşturduğu özellikleri ve işlevleri farklı cihazlarda aynı kodlarla kullanabilir. Bu da daha az para ve daha az zaman harcamak demek.
Windows Core OS, Windows'un en alt tabakasını oluşturur. Eski Win32 uygulamara ya da eski kullanıcı arayüzüne sahip değil. Ancak UWP, her Windows 10 cihazda bulunduğu için çekirdekteki varlığını sürdürüyor. İşte; Microsoft bu çekirdeği kullanarak (veya açık konuşmak gerekirse üzerine eklemeler yaparak) yeni bir işletim sistemi geliştirebilir. Bir avantaj olarak ise farklı bir cihaz için geliştirilmiş özellik kolaylıkla diğer bir cihazda kullanılmak üzere yeniden kodlanmadan aktarılabilir.
Bahsettiğimiz şey esasen Windows Core OS'in üzerinde modüler bir yapı olduğunun özetidir. Herhangi bir özellik, herhangi bir cihaza özel işletim sistemine kolaylıkla uygulanabilir veya kolaylıkla çıkartılabilir. Örneğin, Microsoft'un masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar için Wimdows Core OS tabanlı işletim sistemi hazırladığını düşünelim, bu durumda Win32 desteğinin de Core OS'in üzerine yazılması gerekiyor. Eğer Microsoft, Win32 desteğini gelecekte HoloLens 2'ye veya Surface Hub 2'ye getirmek isterse yalnızca masaüstü ve dizüstü Windows 10 için hazırlanan kodları kullanması yetecektir.
Microsoft için Windows Core OS'in en avantajlı kısmı ise yeni bir cihaz için yeni bir işletim sistemi sürümü hazırlanması gerektiğinde artık çok daha az çaba sarf edecek olmasıdır. Microsoft veya ortaklarından herhangi bir isi Windows çalıştıran yeni bir donanım üretmek istiyorsa, Microsoft'un bu yeni donanım için işletim sistemi hazırlamasına yıllarca beklemesi gerekmeyecek. Windows Core OS kullanarak zamanı çok daha verimli kullanıp yeni bir Windows deneyimi oluşturmak kolaylaşacak.
Windows için CShell nedir?
Paylaşılan öğeler yalnızca özellikler için değil aynı zamanda kullanıcı arayüzü için de geçerli. Microsoft, bir süredir CShell olarak da bilinen Composable Shell adında kullanıcı arayüzü oluşturmakla meşgul. CShell, Windows Core OS için evrensel yapılardan birisidir, bu da tüm cihazlar için ortak bir kullanıcı arayüzü yapısı anlamına gelmektedir. Ancak farklı türdeki ihtiyaçlar için bu kullanıcı arayüzü aynı zamanda ihtiyaca göre kolayca yeniden şekillendirilebilir. Örneğin, bir Eylem Merkezi, Başlat menü veya görev çubuğu gibi işletim sisteminin temel kullanıcı arayüzü öğeleri yeniden yazılmadan CShell ile kolayca kullanılabilir.
Bunun harika bir örneğini ise Microsoft'un Windows 10 Mobile'a olan desteğini sonlandırmadan kısa bir süre önce gördük. 2017 yılında Microsoft henüz CShell üzerinde çalışmaya yeni başladığında telefonunuzu büyük bir ekrana bağladığınızda her şeyin Windows 10 gibi deneyim sağlamasını başarmıştı. Böylece telefonumuzu gerektiğinde (yalnızca büyük bir ekrana bağlandığında) Windows 10 gibi kullanabiliyorduk.
Böylece Microsoft, CShell ile farklı cihazlar için farklı kullanıcı arayüzlerini tek bir anlayış ile hazırlayabilir ve en önemlisi hiçbir şeyi yeniden yazmak zorunda kalmaz. CShell ile oluşturulan masaüstü arayüzü, aynı zamanda bir telefon daha büyük bir ekrana bağlandığında doğrudan kullanılabilir, bunun için yeniden kod yazma külfetine girmek gereksiz olacaktır.
Microsoft'un nihayet Windows Core OS ile çalışan bir Surface Phone yapmaya karar verdiğini hayal edelim; bu cihazda öncelik mobil deneyim üzerine olmalıdır, ancak bir Continuum Dock ile büyük bir ekrana bağladığınızda masaüstü deneyimi elde etmelisiniz. CShell hiçbir zaman Windows 10 Mobile'ın bir parçası olarak son kullanıcılara dağıtılmadı. Continuum Dock ile elde edilen Windows 10 deneyimi aslında sahte bir kullanıcı arayüzüydü. Dolayısıyla Windows 10'da bulunan tüm işlevleri gerçekleştiremiyordu. Eğer CShell o zaman hazır olsaydı, Continuum Dock ile elde edilen üretkenlik deneyimi farklı bir boyut kazanmış olabilirdi.
Ne yazık ki Microsoft bir mobil cihaz üretme fikrinden tamamen uzaklaşmış gibi gözüküyor, üzülerek söylüyorum ki buna Andromeda olarak anılan cihaz da dahil. Ancak bu fikir tabletler üzerinde de başarılı olarak uygulanabilir. Windows 10'un mevcut tablet modunun ne kadar yetersiz olduğu tüm kullanıcılar tarafından bilinen bir gerçektir. Ancak Microsoft, CShell ile yeni bir tablet modu tasarladığında bunu ikisi bir arada cihazlarda kolaylıkla kullanıma sunabilir. Böylece kullanıcılar Windows 10 kabuğu üzerine eklemeye yapılarak geliştirilen eksik bir tablet modu yerine CShell ile hazırlanmış gerçek bir tablet modu kullanabilir.
Daha da ekstrem bir örnek vermek gerekirse Xbox'ınıza klavye ve fare bağladığınızda Başlat menüsü ve görev çubuğu gibi klasik kullanıcı arayüzüne geçişin otomatik olduğunu düşünün. Daha da güzel bilgisayarınıza bir Xbox kontrolcüsü bağladığınızda kullanıcı arayüzünün Xbox gibi olmasını... Bir çoğunuzun "bu harika olurdu" dediğini duyar gibiyim. İşte tüm bu fikirler Windows Core OS ve CShell'in temelinde yer alıyor.
Windows Core OS'in farklı kullanımları
Artık Windows Core OS hakkında da fazla kadanızda soru işareti kalmadığını kabul ediyorum, çünkü Windows Core OS hakkında bilinen her şeyi örnekleriyle detaylı bir şekilde açıkladık. Şimdi ise Microsoft'un Windows Core OS kullanarak hazırladığı farklı yapılara göz atalım. Microsoft, Windows Core OS ile çalışan iki donanımı resmi olarak hali hazırda duyurdu; bunlar Surface Hub 2X ve HoloLens 2. Yapılan duyurularda Windows Core OS hakkında konuşulmadı ancak cihazlar için yapılan demo sunumlarda gösterildi.
Bu sayfayı yeni Windows Core OS kullanan cihazlar çıktığında güncelleyeceğiz. Şimdilik henüz geliştirme sürecinde olan üç tane yapı bulunmakta. Aşağıdaki görseller Windows Central tarafından hazırlandı, bu tasarımlar gelişim sürecindeki işletim sistemindeki ekran görüntüleri temel alınarak hazırlandı. Windows Central editörlerinden Zac Bowden, yakın kaynaklara sahip ve bu kaynakları ona WCOS'i deneyimleme fırsatı sunmuş. O da gördüklerine en yakın şekilde bu konseptleri hazırlattı. Ancak unutmamak gerekiyor; bunlar hala geliştirilme aşamasında ve nihai sürümde birebir benzerliğe sahip olmayabilirler.
Santorini
"Windows Lite" olarak da bilinen Santorini, birden fazla cihaz kategorisi için geliştirilen bir Windows Core OS yapısıdır. Santorini'nin, işletim sisteminin ne tür bir cihazda çalıştığına bağlı olarak farklı görünümleri de bulunuyor.
Microsoft, tüketiciler ve eğitim amaçlı kullanım için katlanabilir bilgisayarlar, dizüstü bilgisayarlar ve ikisi bir arada bilgisayarlar için Santorini'yi geliştiriyor. En nihayetinde Microsoft'un efsanelere konu olan Andromeda cihazında da çalışacak sürüm bu olabilir. Resimden görüldüğü üzere biraz Chrome OS havası olsa da temelinde hala Windows kullanıcı deneyimi sunuyor. Geçtiğimiz yıldan beri 5G ile birlikte PWA'in (web tabanlı uygulamalar) öne çıkacağından bahsediyorduk, Santorini de web tabanlı deneyime işletim sisteminin derinlerinden destek veriyor. Santoroni, Microsoft Mağazası deneyimi merkezinde geliştirilen bir cihaz ve menüsü de buna göre tasarlanmış durumda.
Santorini ilginç bir şekilde Surface Hub 2X'te olduğu gibi ortalanmış görev çubuğu deneyimine sahip. Yüklü uygulamalarınızı dilerseniz görev çubuğuna sabitleyebilir veya Başlattan erişebilirsiniz. Henüz bununla ilgili bir ekran görüntüsü yok ancak Windows 10 Redstone 5'te son anda ertelenen Sekmeli gezinti deneyiminin Santorini'de olduğu belirtiliyor. Bu sayede uygulamaları ve web sitelerini tek bir pencerede görüntüleyebilecek, sekmeler arasında geçiş yapabileceksiniz.
Santorini aynı zamanda Başlat düğmesi için Windows logosu kullanmıyor. Hatta Santorini'nin nihai çıkışında Windows markası altında yer almayacağı bilgisi de mevcut. Bundan dolayı şimdilik Microsoft logosu konumlandırılmış durumda.
Aruba
Aruba (HubOS olarak da biliniyor), Surface Hub 2S üzerinde çalışan Windows Core OS yapısıdır. Bunu zaten çalışır şekilde Ignite 2018'de gördük. Hatta Windows Central'dan Zac Bowden kısa bir süreliğine de olsa deneyimleme imkanı edinmiş. İş yerlerinde ortak çalışma alanı olarak yeniden hazırlanmış bir Windows deneyimi sunuyor bu yapı. Aynı hesapla birden fazla kullanıcının aynı cihazdaki dosyalarla etkileşime geçebilmesi ve paylaşmasına olanak sağlayan paylaşımlı bir masaüstü deneyimi sunmaktadır.
Ayrıca CShell için harika bir kullanım örneği diyebiliriz; "dinamik döndürme" adı verilen bir özelliğe sahip olan cihazın ekranı döndürüldüğünde ekranda bulunan nesneler olduğu yerde kalır ve yeniden konumlandırılmaz. Microsoft ayrıca canlı duvar kağıtları üzerinde de çalışıyor ve bunun Aruba'da var olduğu belirtildi.
Surface Hub 2X, Microsoft'un tanıttığı ilk Windows Core OS'li cihazdır. Surface Hub 2S'in piyasaya WCOS ile çıkmayacağı biliniyor. Ancak Surface Hub 2X, 2020'de donanım iyileştirmeleri ile Windows Core OS ile birlikte gelecek. Microsoft'un ortak çalışma alanı olan Surface Hub gibi cihazları üçüncü parti üreticilere lisanslayıp lisanslamadığı henüz belli değil. Yani HP veya Dell'den Surface Hub'a benzer ürünler görebilir miyiz henüz bilmiyoruz. Eski Surface Hub işletim sistemi bu tür üçüncü parti üreticilere verilmemişti, muhtemelen Aruba için de aynı şey geçerli olacak.
Aruba, göreceğiniz en pahalı Windows Core OS yapılarından birisidir, çünkü yalnızca sınırlı sayıda üretilecek cihazlarda kullanılacak ve iş amaçlı kullanıma sahip olacak.
Oasis
Oasis, HoloLens 2 gibi Karma Gerçeklik deneyimlerine odaklanmış bir Windows Core OS yapısıdır. Microsoft, HoloLens 2'nin tanıtımında bize Oasis'i sınırlı da olsa gösterdi. Oasis'in en temel özelliği ise elinizi kullanarak hologramlarla etkileşime geçmenize olanak sağlamasıdır.
Demoda başlat menüsü açıldığında sabitlenmiş uygulamalar, pil göstergesi ve sistem işlevlerine hızlı erişim sağlayan kısa yolları gördük. Buradaki kullanıcı deneyimi temel olarak Windows 10 19H1'deki Karma Gerçeklik ve HoloLens 1'de deneyimle aynıdır.
Daha hızlı güncellenme süresi
Microsoft'un Windows Core OS ile birlikte üzerinde çalıştığı en büyük şeylerden birisi de arkaplanda güncellemeleri yükleme işlevi. Siz işletim sisteminde vakit geçirirken yapılması gereken değişiklikler arkaplanda gerçekleştirilecek ve yeniden başlatma eylemi 60 saniye içerisinde tamamlanacak.
Aslında nasıl çalıştığını biliyorsunuz; bugün Android veya Chrome OS cihazlarınıza güncelleme geldiğinde güncelleme için temel şeyler bir dakikadan kısa sürede gerçekleştirilip cihaz açılır. Ancak tüm değişikliklerin bitmesi cihaz açıldıktan sonra gerçekleşir. Bu, sizin cihazı kullanmanıza engel olmayan bir yapıdır.
Hiç şüphesiz ki Windows'un en büyük sorunlarından birisi güncelleme süreleri. Güncellemelerin kurulumu 5 ila 30 dakika arasında değişiyor, hatta daha eski donanımlarda bu süre çok daha uzayabiliyor. Windows Core OS ise bu sorunu kökten çözmek için geliyor. Bilgisayarlarınızı bir dakikadan daha kısa sürede güncelleyecek ve vakit kaybını en aza indirgeyecek. Güncellemeler hazır olduğunda bilgisayarınızı yeniden başlatıyormuş deneyiminden farksız bir süreç ilerleyecek.
Win32 programları çalıştıracak mı?
Windows Core OS'in temelinde Win32 desteği bulunmuyor ancak eklemelerle bir Win32 desteğine sahip olup olmayacağı da belirsizdi. Neyse ki geçtiğimiz haftalarda ortaya çıkan sızıntı ile WCOS'in Win32 desteğine sahip olabileceği ortaya çıktı. "Win32usermode" olarak adlandırılan çalışma, Windows Core OS'e sahip cihazlarda Win32 yazılımlarının çalışmasını mümkün kılacak gibi duruyor.
Win32usermode elbette Santorini ve Aruba gibi kullanılması mantıklı olan yapılarda bulunacak. Böylece eski bir Win32 tabanlı yazılım doğrudan Windows Core OS üzerinde çalışabilecek. Ancak bu desteğin yalnızca Microsoft Mağazasından elde edilen ürünler için olabileceğini de hatırlatmak gerekiyor. Belki APPX veya MSIX olarak dağıtılan kurulum paketleri de Mağaza haricinden kuruluma imkan sağlayabilir.
Mevcut Windows 10'a ne olacak?
Doğal olarak akıllara mevcut Windows 10'a ne olacağı düşüncesi geliyor. Mevcut Windows 10 bilgisayarlar Windows Core OS'e geçiş yapacak mı? Muhtemelen hayır. Edinilen bilgilere göre Windows Core OS deneyimi yalnızca yeni cihazlar için geçerli olacak. Klasik Windows 10 ve eski donanımlar için WCOS'i kullanmak mümkün olmayacak.
Bildiğimiz Windows 10'a hiçbir şey olmayacak, hala güçlü bir işletim sistemi opsiyonu olarak varlığına devam edecek. Bugün, Windows 10'un güçlü özelliklerine ihtiyaç duymayan insanlar için ise Windows Core OS bayrağı devralacak. iOS veya Chrome OS gibi basit deneyimlere ihtiyacı olan insanlar için Windows Core OS, bir Microsoft çözümü olarak devreye girecek.
Bildiğimiz Windows 10 gelecekte uzman kullanıcılar, şirketler ve oyuncular için daha özel bir yer haline gelecek. Apple nasıl macOS'i uzmanlar, iOS'i ise standart kullanıcılar için konumlandırıyorsa Microsoft da aynı şeyi yapıyor olacak.
Klasik Windows, güncellenmeye devam edecek, ancak Windows 10'un eskisi gibi yeni özellik bombardımanına tutulacağını zannetmiyorum. Microsoft, Windows 10 kullanıcılarının değişilikten hoşlanmadığını, yalnızca iyi çalışan bir işletim sistemi istediğini nihayet anladı. Deneyimi yenileyen büyük özellikler muhtemelen artık Windows Core OS cihazlara geliyor olacak.
Andromeda OS ve Polaris
Windows Core OS hakkındaki yazıları MSFThaber'den takip ettiyseniz daha önceden sık sık Andromeda OS ve Polaris'ten bahsettiğimizi hatırlarsınız. Bu iki işletim sistemi yapısı da Windows Core OS ile oluşturulmuştu. Ancak yukarıda bunlardan bahsetmememizin nedeni artık geliştirilmemeleri.
Polaris temelde Windows 10 S'in bir kopyasıydı, Andromeda da şu anda Santorini'nin yaptığı katlanabilir cihazlara odaklanma görevini üstleniyordu. Ancak bu iki yapı da Windows 10'a çok benziyordu ve Windows Core OS'in Windows 10'u takit etmemesine karar kılındığı için raflara kaldırıldılar. Andromeda ve Polaris artık ölü ve onların yerine Santorini bu cihazlara hayat verecek.
Özet
Peki bunların hepsi ne anlama geliyor? Özel olarak Windows Core OS;
- Windows ürünleri için evrensel bir çekirdektir.
- Microsoft'un farklı donanım türleri için hızlı ve verimli bir şekilde Windows yapıları oluşturabilecek.
- Modüler yapısı sayesinde özelliklerin yapılar arasında paylaşımı kolaydır.
- Daha hızlı güncelleme sunar.
- Windows 10'un yerine gelen bir işletim sistemi değildir.
- Yeni donanımlar için geliştirilmektedir.
Windows Core OS için resmi duyuru ne zaman yapılacak henüz bilinmiyor. Toplu bir duyuru yerine Microsoft Santorini gibi farklı yapılar ayrı ayrı duyurmayı tercih edebilir. Her ne kadar bizim gibi Microsfot ve Windows tutkunları olsa da dünyanın geri kalanı bu tarz teknik bilgileri umursamıyor. Sadece cihazda her şeyin iyi çalışıp çalışmadığını bilmeleri çoğu kişi için yeterli.
Windows Core OS, Microsoft'un ve Windows'un geleceğini oluşturuyor ve Microsoft burada uzun vadeli planlarını gerçekleştiriyor. Windows Core OS çıktığı anda Windows 10'un yerini almayacak ancak 10-15 yıl sonra Microsoft'un birincil işletim sistemi olabilir. Bu makaleyi yeni bilgiler çıktıkca güncellemeye devam edeceğiz. Siz Windows Core OS hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda belirtmeyi unutmayın.