Günlük yaşantımızda veya ilerleyen yaşlarımızda gözümüzde oluşabilecek bir takım sorunlar doğrultusunda gözlüklere ihtiyaç duyabiliyoruz. Gerek uzak, gerek yakın veya aktif olarak bilgisayar başında iş yapan arkadaşlara yönelik orta mesafe gözlükler ile hayatımızı daha da kolaylaştırabilmekteyiz.
Görme Bozukluğu Neden Oluşur ?
Gözümüzün net görebilmesi için göze gelen ışınların kırılması (refraksiyon) ve retina adı verilen gözün arka tarafındaki ağ tabakada odaklanması gereklidir.
Bu ışık kırılmasını kornea (gözün en dışındaki saydam tabaka) ve lens (göz merceği) sağlamaktadır. Eğer göz kendisine değişik uzaklıklardan gelen ışınları retinada odaklayabiliyorsa, gözün kırma fonksiyonu normal olur ve bu duruma emetropi denir. Kırma kusuru olan gözlerde ışınlar retinada odaklaşamaz ve bulanık ya da çarpık bir görüntü oluşur.
BUNUN İKİ NEDENİ VARDIR
- Gözün ön-arka uzunluğunun normalden fazla veya az olması,
- Kornea veya lensin kırma gücünün normalden farklı olması.
ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN OLUŞAN KIRMA KUSURLARI 4 ANA GRUPTA İNCELENİR
- Miyopi,
- Hipermetropi,
- Astigmatizm,
- Presbiyopi.
Miyopi
Yakındaki cisimlerin net, uzaktakilerin bulanık görüldüğü bir kırma kusurudur. Gözün ön ve arka uzunluğunun fazla olması veya kornea ve lensin kırıcılığı normalden fazla olması nedeniyle gelen ışınlar retinanın üzerinde değil, önünde odaklanırlar.
BELİRTİLER VE BULGULAR
Özellikle çocuklarda televizyonu yakından seyretme, okulda tahtayı görememe ve gözlerini kısarak bakma gibi şikayetler olabilir.
SEYİR
Ergenlik döneminde vücudun hızlı gelişmesi gözleri de etkilediği için miyopi hızlı bir şekilde artar. Genellikle 20 yaş civarında sabit bir değere ulaşır.
TEDAVİ
Miyopi, hafif veya ileri derecede olabilir. Bu kusurun tedavisi için gözlük, kontak lens ve refraktif cerrahi yöntemlerine başvurulur.
Miyopi için kullanılan gözlük kalın kenarlı ve camın ortası kalın olduğundan estetik problem de ortaya çıkmaktadır. Kontak lens, gözlüğe göre daha avantajlı olmasının yanı sıra, alerji ve enfeksiyona yol açabilmektedir. Ayrıca, sürekli bakım gerektirmesi de bir başka dezavantajıdır. Lazer ise; korneanın yeniden şekillenmesi esasına dayanan cerrahi yöntemdir.
HİPERMETROPİ
Gözün ön arka uzunluğu ya da kornea veya lensin kırıcılığı normalden az olduğu için gelen ışınların retinanın üzerinde değil, arkasında odaklandığı bir kırma kusurudur.
Bebekler ve küçük çocuklar genellikle hipermetroptur. Yaşla birlikte göz büyüdükçe hipermetropi azalır risk faktörü genelde kalıtsaldır.
BELİRTİLER VE BULGULAR
Görüntüyü retina üzerine düşürmek için gözün uyum yapması gerekmektedir. Bu uyum sayesinde genç hipermetroplar uzağı da yakını da net görebilirler. Fakat uyum için göz kaslarını zorladıklarından baş ağrısı ve gözlerde yorgunluk gibi şikayetleri olabilir. Mevcut hipermetropi uyumla gerilemediğinde uzak görmede bulanıklık ve çocuklarda içe şaşılık ortaya çıkabilmektedir.
TEDAVİ
Hipermetropi tedavisinde de yine gözlük, kontakt lens ve refraktif cerrahi yöntemlerinden yararlanmaktadır. Bu kez görüntü arkadan öne toplanmaya çalışıldığı için kenarları ince, ortası kalın mercek kullanılmaktadır.
ASTİGMATİZMA
Göz küresinin eksenlerinin farklı kırıcılık gücüne sahip olmasından kaynaklanan bir kırma kusuru türüdür. Miyopi, hipermetropi veya ikisinin karışımı şeklinde görülebilir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Korneada keratit (enfeksiyon), kornea ülseri, travma ve lenste ortaya çıkan düzensizlikler nedeniyle düzensiz astigmatizma oluşabilir. Astigmatizmada da neden genellikle kalıtsaldır.
BELİRTİLER VE BULGULAR
Bulanık, çift görme ve gölgeli görme, baş ve göz ağrısı gibi şikayetler olabilir. Ağır astigmatı alan hastalar çevrelerindeki nesneleri çarpık ve bozuk görmektedir. Düzeltilmediği takdirde göz tembelliğine yol açabilir.
TEDAVİ
PRESBİYOPİ
Astigmatizmanın tedavisinde gözlük, kontakt lens ve refraktif cerrahi uygulanmaktadır. Nadiren kornea nakli gerekebilir.
Yaşla birlikte ortaya çıkan yakını görme güçlüğüdür. Gençlerde göz merceği elastiktir ve kolayca uyum yaparak yakındaki cisimlerin net görülmesini sağlar. Yaşla birlikte bu elastikiyet azalır ve yakını görme zorlaşır. Dolayısıyla hipermetropidekine benzer bir şekilde yakındaki cisimlerden gelen ışınlar retinanın arkasında odaklaşırlar.
YAŞ
35-40 yaşlarında başlar ve 60 yaşına dek ilerler.
TEDAVİ
Gözlük tek çözümdür. Nadiren uygun hastalarda kontakt lens uygulanabilir.
GÖZ HASTALIKLARI HAKKINDA MERAK EDİLENLER
1. Bilgisayar kullanımı, çok televizyon seyretme veya okumak gözümüze zarar verir mi?
Hayır. Günlük hayatımızda sık yer alan bilgisayar kullanma, televizyon seyretme yada kitap okuma gibi aktivitelerin gözlerimize kalıcı zararı yoktur ancak bu gibi dikkat gerektiren aktiviteler sırasında göz kırpma sayısı azalmakta, gözyaşı daha çok buharlaşarak göz yüzeyinde kuruluk oluşturmaktadır. Bunun sonucu olarak yanma, batma, sulanma, kızarıklık gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler rahatsızlık verdiğinde, oda havasının nemlendirilmesi, her 10-15 dakikada bir, 30 saniye kadar gözlerimizi sık kırpıştırıp pencereden uzaklara bakmak gibi tedbirler faydalı olabilir. Kirpik dibi iltihapları ve kepeklenmeleri, göz kuruluğu, alerji gibi göz hastalıklarında bahsedilen belirtiler çok daha fazla oluşmaktadır, böyle durumlarda bir göz doktoruna kontrol olmakta fayda vardır.
2. Katarakt nedir?
Göz merceğimizin çeşitli sebeplerle saydamlığını kaybederek ışık geçirmez hale gelmesine katarakt denir. En sık sebebi yaşlılıktır, saçlarımızın beyazlanması gibi göz merceğimizde yaşla birlikte saydamlığını kaybeder ve görmede bozulmaya neden olur.
3. Kataraktın tedavisi nasıl yapılır?
Kataraktın tedavisi cerrahidir. Gözlük, damla yada ameliyatsız başka yöntemlerle tedavisi söz konusu değildir. Modern katarakt cerrahisinde saydamlığı kaybolmuş olan göz merceği alınarak yerine suni bir mercek yerleştirilir. Fakoemülsifikasyon yada halk arasında bilinen ismiyle lazerle dikişsiz katarakt cerrahisi, günümüzde kullanılan en modern yöntemdir. Bu yöntemde göze açılan 3 milimetrelik bir delikten içeri sokulan cihazla göz merceği eritilerek dışarı emilmekte yerine katlanarak bu boyda bir delikten geçer hale getirilen suni mercek konulmaktadır. Bu ameliyat 15 dakika civarında sürmektedir. Anestezi göz çevresine yapılan bir enjeksiyon ile ya da iğne yapmadan sadece damlalarla sağlanmaktadır. Özel durumlar hariç genel anestezi yani narkoza ihtiyaç yoktur.
4. Miyopisi olan hastalarda gözlük kullanmak, miyopiyi azaltır mı? Arttırır mı?
Kullandığımız gözlükler sadece taktığımız sürece görüntüyü ağ tabakası üzerine odaklayan yardımcı cihazlardır. Özellikle miyopik hastalarda kullanılan gözlüğün tedavi edici yada miyopiyi ilerletici bir etkisi yoktur. Bir diğer söyleyişle gözlük kullanmakla, göz numaramızın değişimini etkileyemeyiz.
5. Lazer nedir?
Lazer doğrusal olarak dağılmadan iletilebilen bu nedenle de yoğun bir enerji taşıyan bir tür ışıktır. Lazere en yakın benzetme, mercek kullanarak güneş ışığı yardımı ile kağıt yakılmasıdır. Laser sayesinde ışık geçiren dokulardan enerji iletilebilmekte ve hedef dokuyu yakma, parçalama gibi işlemler yapılabilmektedir. Gözde laser en sık şeker hastalarında göz dibi kanamalarının tedavisin de, göz tansiyonunun tedavisinde ve kırma kusurlarının düzeltilmesinde kullanılmaktadır.
6. Lazerle kırma kusuru (miyopi, hipermetropi ,astigmat) tedavisi nasıl yapılır ve kimlere uygulanır?
Son yıllarda moda olan bu tedavi yönteminde gözün önünde yer alıp bir mercek görevi gören saydam kornea tabakası traşlanarak bu dokunun kırma gücü değiştirilmekte ve kırma kusuru düzeltilmektedir. Laserin bu işlemde kullanılması bu traşlamayı çok düzgün ve kısa sürede yapabilmesi nedeniyledir. Kırma kusurları bir hastalık olmayıp bir tür estetik kusur sayılabileceğinden bu yöntem bir tedavi, değil bir düzeltmedir. Gözlük ve kontakt lens kullanmak istemeyen hastalara önerilir. En başarılı olduğu grup miyoplardır. Her cerrahi işlemde olduğu gibi düşükte olsa komplikasyon ortaya çıkması ihtimali vardır bu nedenle bu yöntemi uygulatmak isteyen hastaların konunun uzmanı bir merkezde işlem konusunda iyice bilgilenmeleri avantaj ve dezavantajlarını öğrenmeleri gerekir.
7. Çocuklarda göz muayenesi ilk kaç yaşında yapılmalıdır?
Yanlış bir inanış çocuklardaki göz sorunlarının büyüdükçe geçeceğidir. Çocuklardaki bir çok göz sorunu çok acildir ve hemen tedavi gerektirir. Yeni doğan döneminden itibaren uzman göz doktoru çocukların gözlerini muayene edebilir. Özellikle dıştan görünen, göz bebeğinde beyazlık, kayma, şaşılık, çapaklanma, gözlerde şekil bozukluğu, kapaklarda düşüklük gibi belirtiler genellikle acil tedavi gerektirir. Örneğin, tek taraflı doğuştan kataraktlar ilk 1-2 hafta arasında ameliyat edilmedikleri takdirde bu gözler görme yeteneğini kalıcı olarak kaybetmektedirler. Bu nedenle yukarıda bahsedilen ya da ailelerin normal olmadığını düşündüğü bir belirti varsa bebek hemen göz doktoruna götürülmelidir. Hiçbir sorunu olmayan çocuklarda ise 3-4 yaşlarında yapılacak bir muayene göz tembelliğine yol açabilecek kırma kusurlarının tedavisi için çok önemlidir. Birçok göz problemi eğer çocuklukta başlamışlar ise 8 yaşından sonra tedavileri zorlaşmakta ve göz tembelliği gibi tedavisi çok zor durumların ortaya çıkmasına neden olmaktadırlar.
8. Neden 45 yaş sonrasında yakını iyi göremeyiz?
İnsan gözü yakını görebilmek için odaklama yapmak zorundadır. Bu odaklama gücü göz merceğinin şeklini değiştirmesi ile mümkündür. 45 yaştan itibaren sertleşen göz merceği eskisi kadar iyi odaklama yapamadığından yakın görme zorlaşır ve odaklamaya yardımcı gözlük kullanımı gerekir. Yaygın inanışın aksine yakın gözlükleri odaklamadaki bozulmayı hızlandırmazlar. Hastaların gözlük takmalarına rağmen gözlük numaralarının ortalama her iki yılda bir 0.25 artması gözlüğün gözü bozmasından değil yaşın ilerlemesinden kaynaklanan doğal bir durumdur.