ҚР БҒМ ғылым комитеті төрағасының орынбасары А.Б. Жаркеновке
2019 жылдың 22 ақпанындағы № 278/16-4 хатқа
Құрметті Асқар Бекенұлы!
Сіздің тапсырмаңызға сәйкес, біз Қ.А.Қамбардың «Қазақ ұлттық күнтізбесі» жұмысын қарастырдық. Қ.А.Қамбардың қолжазбасы бойынша мынаны айтуға болады.
Күнтізбенің қысқаша сипаттамасынан, оның қалай жасалғаны және оны қалай пайдалану керектігі анық болуы тиіс. Өкінішке орай, Қ.А.Қамбардың 72 беттік жұмысын қысқа, нақты және түсінікті деп сипаттауға болмайды. Бұл тарихи зерттеудің талпынысы, көп шегініс бар бірыңғай жүйеге бірікпеген фактілердің мәліметтері. Қарапайым астрономиялық деректер жұмыста кеңінен және шиеленісіп түсіндіріледі. Дегенмен, Қ.А.Қамбардың тарихи зерттеулерінің тек гуманитарлық саладағы мамандар ғана анықтай алатын белгілі бір құндылықтары болуы мүмкін.
Қазақстанда Қ.А.Қамбардың «Қазақтың ұлттық күнтізбесін» енгізуге қатысты (бұдан әрі – Қамбардың күнтізбесі) келесілерді айтуға болады.
Қазіргі уақытта оларды әзірлеген авторлардың пікірінше, қазіргі григориан күнтізбесінің алдында сөзсіз артықшылықтарға ие әмбебап әлемдік күнтізбелердің жүздеген жобасы бар. Алайда, іс жүзінде қолданылып жүрген әмбебап әлемдік күнтізбе әлемнің барлық елдері өткен немесе көшетін григориан күнтізбесі болып қала береді, бірақ әр түрлі ішкі қажеттіліктер (мысалы діни) үшін өзінің бұрынғы күнтізбелерін қатар пайдалануды жалғастырады.
Қазіргі жаһандану заманында ұлттық күнтізбені енгізу ұтымды деп санауға болмайды. Ұлттық күнтізбелер ешқандай күнтізбелер болмаған кезде пайда болды, ал тәжірибелік өмірдің қажеттілігі уақыт есебін талап етті.
Жоғарыда айтылғандардың барлығын жинақтай отырып, Қазақстанда Қ.А.Қамбардың «Қазақтың ұлттық күнтізбесінің» енгізілуі орынсыз деп санаймыз.
Құрметпен, директордын орынбасары /қолы/ Р. Валиуллин