Что бы написало лезгинское научно-популярное издание по поводу исследования, озаглавленного «People with disagreeable personalities (selfish, combative, and manipulative) do not have an advantage in pursuing power at work»? Это выглядело бы так: «ЧӀуру къилихри инсанрив еке дережадив агакьиз тадач». Мы выяснили это, переведя на лезгинский новость с сайта N + 1.
Сделали мы это для проекта «Языки России», созданного при содействии АНО «Институт развития интернета»
Инсанрихъ галаз хуш тушиз алакъа авуни, инсандив еке дережадив агакьиз тадач. Ихьтин нетижадив агакьна америкадин алимар, 14 йисан къене МВА-программа акьалтӀарайбурувай хабарар кьурдалай кьулухъ.
И кӀвалахда иштиракзавайбуру инсанрин къилихар чируникай суалриз жавабар гузвай «Еке вад» тест ацуриз тазвай, ва гьакӀни чпин кӀвалахдикай сугьбетар ийизвай.
Еке дережадив агакьун патал инсандиз са тӀимил масса жуьредин фикир герек къведа, маса инсандиз писвал авун ваъ.
Чун гъавурда акьурвал гьар са инсандиз вичин кар чир хьана кӀанда, вичин гъилик квай инсанрихъ галаз рахадай къайдани: пис инсанри, масадаз писвални ийиз чеб еке дережадив агакьарда, анжах, цавай ахпа фад чилелни аватда, гьа икӀ лугьузва алимри Proccedings of the National Academy of Sciences.
Еке дережадив агакьун патал инсандиз власть (къуват, ихтияр) герек я. Вири ихтиярар гиле авай инсандивай вири кӀвалахар вичиз кӀандайвал ийиз жеда. Кьиле авай инсандиз вичиз хсуси къилихарни хьана кӀанда, анжах, а къилихрикай гьибур гзаф хъсан ятӀа гьамиша чир жедач.
Са патахъай кьиле авай кас вичин халкьдикай хабар кьадай, регьимлуди хьана кӀанда, муькуь патахъай лагьайтӀа вири вичин «пацук» кьуна кӀанда.
Са бязи инсанри виридаз «кӀур гана» кьилин чка кьада, анжах ахпа инсанриз куьмек гуз жеда.
Гьавиляй кьиле авай касс хъсан къилихар авай, инсанар кӀандай, гьабурун гьалдикай хабар кьадайди хьана кӀанда.
Гьа и кӀвалах чирун патал Калифорниядин университетдин алим Кемерон Андерсона Беркли лугьудай шегьерда вичин юлдашрихъ гала зеке тир ахтармишумин кьиле тухвана.
Сифте ахтармишуна МВА-программаяр чирзавай 457 студентди иштиракна, абуру америкадин вузра 1999-2008 йисара кӀелна.
Иштиракчийри чпин хизанрикай суьгьбетна, ва «Еке вад» (тест) ТӀвар алай хабар кьунин чар ацӀурна, алимри сифте фикир инсанрин хъсанвилиз гузвай.
ГьакӀни абуру инсанрин чӀуру къилихарни чирзавай.
Алимри 14 йисан къене ахтармишай ксаривай абурун кӀвалахдикай хабар кьазвай: абуру вуч кӀвалах ийизва, юлдашрихъ галаз гьихьтин алакъаяр ава, кӀвалахал вуч чка кьазва.
Вири хабарар кьурдалай кьулухъ, ихьтин эхир хьна- инсанрин кьиле хьун патал ( абуру ваз яб гун патал) инсандиз вичин гъилик квайбурухъ галаз рахаз чир хьана кӀанда, абуруз писвал ийиз ваъ.
Хъсанвилини, писвилин алакъаяр ахтармишна амай, анжах абур са кьадай къиметдалди ссадихъ авуна.
Ахпа 2 лагьай ахтармишуна абуру иштиракнавачир.
Ахтармишун сад хьтинди тир, и ахтармишун абур студентар тирла башламишна ва 14 йисан къене тухвана. И ксаривай гьакӀни чпихъ галаз санал кӀвалахзавай кьве юлдашдин номерарни къачуна.
Иштиракчийризни ва гьабурун юлдашриз «чӀехида гьихьтин къайдада» вичин кӀвалах авуна кӀанда лугьудай хабарарни кьуна.
Вири 4 жуьре жаваб авай:
— ЧӀуруди (алчах)- масабуруз кичӀеяр гудайди;
— Политикадин инсан- масабурухъ галаз сад ийидайди (масадакай фикирдайди);
— Виридахъ галаз санал алайди (масадакай фикирдайди);
— Компетентный (вичин кӀвалах чидайди);
ГьакӀни вирида вичин кӀвалахдикай суьгбет авуна.
Сифте кьиле тухвай ахтармишунин эхирни ва гуьгъуьнин ахтармишунин эхир сад хьана. Кьиле авай инсанриз гьар жуьредин къилихар хсуси тир.
Са бязи чӀехибуруз чӀуру (алчах) къилихар авай, абуру чпин юлдашдикай фикир ийизвачир, писвал ийиз алахъзавай.
Аквадай гьаларай чӀуру къилихри инсандиз еке дережадиз агакьуниз куьмек гудач.
ЧӀехи кас хьайит1ани фад чилел ахватда, вучиз лагьайтӀа вуч тухудай къайда чизвач.
Гьа и ахтармишуни «Еке вад» лугьудай, инсанрин гзаф крариз фикир гузва, анжах и кӀвалах дакӀан инсанарни ава.
ГьакӀ ятӀани алатай ийисуз алимри 87% корреляциярни, 78 ахтармишун кьиле тухвана.
Перевод выполнила Саида Ахмедова