Найти в Дзене
TURFA OLAM

Аляска кандай килиб Россиядан Америкага утиб колган

Аляскани шу кунга кадар тарихчилар сабок берганда уни Россия 100 йилга АКШларига ижарага берган, 100 йил Америкаликлар ундан фойдаланиб булгандан кейин яна Россияга кайтариб беради дея тушунтиришган. Аслида Алясканинг тарихи умуман бошкача. Маълумотларни айтишни бошлашимиздан олдин шуни алохида таъкидлаган булардикки Википидеядаги Аляска тугрисида езилганларнинг хам хаммаси аник фактларга асосланган эмас. Мана Алясканинг аник тарихи. 1741 йилда Россия империясининг фукароси Витус Беринг исмли саехатчи Евросие ва Шимолий Американи айланиб утиб Аляскага етиб боради ва айнан шу киши биринчи булиб Аляскани кашф килади. Денгизчиларнинг кадимий конунига кура кимда ким кайсидир оролга биринчи булиб кадам куйса уша орол еки мамлакат унга ва унинг ватанига тегишли хисобланган. Биз юкорида гапираетган тарих хам худди шундай куриниш касб этиб Витус Беринг Аляскага кадам куйган биринчи Европалик булгани шунингдек уни Россия империясининг йукароси эканлиги инобатга олиниб Аляка Россия империяси худудига кушиб куйилади. Витус Берингдан кейин бу ерга яна бир денгизчи Григорий Шелихов 1783 йилнинг август ойи урталарида 3 та кемада 192 киши билан келади ва буни езиб куймасангиз булмайди Аляскада биринчи юулиб картошка етишитиришни йулга куяди. Бу уз навбатида Аляскани бутунлай Россия империяси таркибига кирганидан далолат берарди. Русларнинг Аляскага ташрифи ва бошкарувни уз кулига олиши бу ерда кадимдан истикомад килиб келадиган хиндуларга хакорат булиб туюларди.

-2

1802 йилда хиндулар русларнинг Аляскадаги мактаб, черков ва курол ярог сакланадиган Михайлов калъасини екиб юборишади. 1805 йилда эса Аляскага энди америкаликлар куз олайтиришни бошлайди ва улар махаллий хиндуларни курол билан таъминлайди. Карабсизки хиндулар яна Рус калълаларига хужум килишда давом этади. Энди улар кадимги камон ва найзалар билан эмас замонавий куроллар билан хужум уюштирадилар. Энди Аляскадан келадиган ва уша пайтларда келиб турган фойдалари казилмалар ва бойликлар хакида кискача. Европада 19 асрда эслаб колинг Денгиз мушугининг муйнаси жуда кимматбахо саналган. Аляскада ушбу жониворлар сон жихатдан купчиликни ташкил килган. 1840 йилга келиб эса бу ерга кадам куйганларнинг кузи очлигидан Аляскада денгиз мушуклар умуман кирилиб кетган. Фойдали казилмаларга келсак Аляскада 19 асрнинг урталаригача аникроги 1850 йилларгача нефть хам олтин хам булган. Хуллас Америкаликларнинг бу худудга бурнини сукиб келавериши Россия императори Александр 2 ни уйлантириб куяди. Негаки Аляска учун агар уруш бошланиб кетса у холда Россия империяси бунга тайер эмасди. Шу сабабли Александр 2 нинг укаси Россия империясининг денгиз флоти кушинлари кумондони Константин Романов уша пайтда императорга бу худудни сотиш керак деган таклиф билдиради ва табийки Александр 2 таклифга мамнуният ила рози булади. 1867 йилнинг 3 май куни император Александр 2 Аляскани 7 миллион 200 минг долларга сотиш тугрисида карор чикаради.

-3

Аляска учун бериладиган пуллар олтинда туланиши керак булганлиги сабабли улар аввал Лондон банкига пул утказмаси тарзида жунатилади. Кейин эса конвертация килиниб олтинга айлантирилиб Россия империяси пойтахти саналган Санкт Петербургга кемада юборилади. Энг кизиги эса мана шундан кейин бошланади. Аляска учун туланиши керак булган олтинларни Россия империясига элтиб беришга келишган компаниянинг Оркни номли кемаси йулда кандайдир сирли халокатга учраб чукиб кетади ва олтинлар йукка чикади. Уша компания эса узини банкрот деб эълон килади. Шундай килиб Аляска шундайлигича хайр эхсон сифатида АКШларига утиб колади. 1959 йилнинг 3 январ куни эса АКШлари хукумати Аляскани узининг 49 штати дея расман эълон килади. Мана тарих.