Европанинг урта асрлардаги балчиклардан иборат кучалари ва уларнинг кай тарзда кун кечиргани хакида биз куп бора гапирганмиз. Хатто бу хакида бир гал ювинмайдиган Европа номли ролик хам тайерлагандик. Бу сафарги ролигимиз хам бизнинг уша мавзуни давоми булса керак. Урта Осиелик тош еткиизилган озода кучаларда истикомад килганда Европаликлар кучаларга тош еткизиш урнига уша лойлардан ва ифлос баличкдан узларини химоя килишни афзал билишган. Мана исбот. 16 ва 17 аср Европасида асосан аеллар уртасида кийимни ва оекларни мунтазам ифлосланишдан саклаш максадида пошнасининг баландлиги 50 смдан 1 метгача булган оек кийимлари уйлаб топилади ва урфга киради. Улар чопин ва цокколи дея номланиб уни кийган аелни албатта енида кимдир кулларидан ушлаб юриши керак булган. Бой бадавлат оиладин булган аелларнинг чопинларига этикдузлар бошкаларникидан фаркли уларок кимматбахо тошлар епиштириб чикишган ва улар оддий кишиларникидан жуда киммат хисобланган. 17 асрга келиб эса факат аеллар уртасида урф булган оек кийимлар эркакларга хам тугри кела бошлаган. Аникроги чопин ва цокколиларни эркаклар учун тика бошлашган. Хозирги кунда музейлардагина сакланадиган ушбу оек кийимлари 18 аср охирларига келиб яъни 1790 йиллардан кейин урфдан колган. Чопин ва Цокколиларни рассомлар Жан Этьен Лиотар, Виторре Карпаччо ва Жан Леон Жеромлар уз асарларида мана сенга деб тасвирлаб хам беришган. 20 аср Европасида дизайнер Сальваторе Феррагамонинг хозирги кундаги пошнали аеллар оек кийимини ихтиро килгани билан чопин ва цокколилар оеклар муомаласидан бутунлай колиб кетган экан.
Бу маълумот курувчилар ва кадимий тарихга эга булган уйларга кизикадиган кишиларга екади буни биламиз. Энди хар доимгидай фактлар. Англиянинг Варвикшир графлигида ерли халк вакилларидан булган зиели сиесатчи Томас Хоукинс 1536 йилда узилохилаштирган катта уй курдиради. Хоукинснинг уйи уз навбатида уни кароргахи ва кабулхонаси сифатида хам катта ахамият касб этади. 1925 йилда эса АКШларининг Англиядаги элчиси Александр Уэдделл уша уйни аукционда 3500 фунт стерлинга сотиб олади. Буни эшитган кадимий уйни кадрловчи кишилар Александрни тарихий уйни бузиб ташлайди деган фикрга келиб унга хакоратли сузлар битиб мактуб йуллашади. Аммо Александр уйни бузиб ташлаб бир тасаввур килинга уни узи яшайдиган Америкага уйга ишлатилган барча курилиш материаллари билан бирга кучириб олиб кетади. Атллантика океанидан сог омон Америкага борган курилиш материаллари Американинг Виргиния штатига карашли Ричмонд шахрида кайтадан йигиб чикилади. Ва бир вактлар Англиянинг Варвикшир графлигидаги уй АКШларида пайдо булади колади. Хозирги кунда мазкур уйнинг архитектура музейига айлантирилганини айтган холда кейинги маълумотга юзланамиз.
1854 йилнинг 16 октябрида Ирландиянинг пойтахти Дублинда таваллуд топган Оскар Уайльд яхши биласиз ккомедия, драма, трагедия йуналишларида жуда салмокли ижод килган адибдир. 1890 йилда чоп килинган унинг Доиан Грейнинг Портрети асари Оскар Уайльдни уша давр Европасида маданият марказларидан хисобланган Парижга кучиб келишига сабаб булади. Парижда турли хил шатнажлар сабаб камокка олинган езувчи Оскар Уайльд 1900 йилнинг 30 ноябр куни менингит хасталигидан вафот этади. У олдин Париждаги Баньо кабристонига орадан 10 йил этиб эса Париждаги яна бир кабристон Пер-Лашезга дафн килинади. Энди нима учун езувчи Оскар Уайльд хакида гапирганимизни айтамиз. Оскар Уайльднинг кабри бугунги кунда эслаб колинг жахонда энг машхур ва куп киши ташриф буюрадиган кабрлар руйхатида биринчи уринда тураркан. Албатта оддий кишиларнинг кабрлари ичида. Бунга зиератгохлар еки бошка кишиларнинг макбараларини кушмасликни сураган булардик. Оскар Уайльднинг кабри хозирда аелларнинг лаб буеклари билан тулиб кетган. Бунга эса сабаб оддий бир гап экан. Нима эмиш кимда ким Оскар Уайльдни кабри утидаги хайкални каеридандир упса уша кишини мухаббатнинг узи излаб топиб уни умрини охиригача енида булармиш. Оскар Уайльдни бизнингча хаетлик даврида бунча аел упмаган булса керагов.