Некалі на месцы нашай вёскі здарылася лютая бітва. А ўсё атрымалася з-за таго, што суседзі не маглі ніяк памірыцца. Нашы продкі жылі, працавалі на зямлі, хлеб сеялі ды ўбіралі, а тыя, наадварот, толькі за кошт чужога і перабіваліся. Дачакаюцца зручнага моманту, калі сяляне ды гараджане займаюцца нейкай неадкладнай працай, і накінуцца на іхнія паселішчы. А калі чалавек не чакае вайны, то ён без зброі ходзіць. Ведама ж, такога намнога лягчэй забіць, чым збройнага, дысцыплінаванага і спрактыкаванага ў сечах воя. Наскочаць ворагі, павыб’юць, павыпаляць усё навокал і назад вяртаюцца, песні гарлаючы ды палон незлічоны падганяючы. Пакуль мясцовая дружына на тое месца, дзе няпрошаныя госці пагулялі, прыскача, пакуль распытае ды выведае, што да чаго, то чужынцаў ужо і след прапаў. Паспрабуй знайдзі іх цяпер. А на чужую тэрыторыю ўступіш, то там дарогі-сцяжынкі невядомыя і на кожным кроку падсцерагае засада. Спрабавалі па-добраму з ліхімі суседзямі разабрацца. Гаварылі не раз, не два, ганцоў пасылалі:
— Што вы ўсё вайной ды вайной?
— А нам так хочацца.
— Можна ж і мірна справы вырашаць. Каб людзей не біць, не паліць.
— Якая ж гэта вайна, калі без пажараў і без смерці?
— То і без вайны можна абысціся.
— Не, нельга.
— Чаму?
— Войска наша тады стане небаяздольным, а гэта ўжо заняпад нашай краіны.
— А навошта жыць адной вайной?
— Так лягчэй.
— Ды ну?
— Вы пастаянна ў зямлі калупаецеся, а мы гэтым займацца не любім.
— То знайдзіце сабе занятак па душы.
— Які?
— Рыбу лавіць, жывёлу разводзіць, звяроў паляваць. Станем мы тады з вамі гандляваць і на войны ўвогуле забудземся.
— Не.
— Зноў вы за сваё? Вам жа таксама дастаецца падчас баёў?
— А мы па забітых не плачам.
— Чаму?
— Л юдзі, якія нарадзіліся для вайны і правялі ўсё сваё жыццё ў сядле, адразу ідуць на неба, і там іхнія душы займаюць высокія месцы.
— За тое, што дзесяткі нявінных людзей кожны з іх вынішчыў?
— Не.
— А за што ж?
— За тое, што такі чалавек ніколі нават не задумваўся, патрэбны нам войны ці не, толькі і рабіў, што выконваў загады старшых. Яму загадалі — ён выканаў, і ўсё на тым, а правільна ці не, няхай нашы багі разбіраюць. Гэта іхняя ўлада і іхняе права.
— Дзіўна вы разважаеце.
— Як ні разважаем, але вайна нас корміць.
— Маці нараджае дзяцей і зараней ведае, што яны будуць толькі ваяваць і толькі біцца?
— Так.
— Але ж яна сама ў большасці выпадкаў падпісвае ім смяротны прысуд.
— Не. Не яна, а багі.
— Розніца якая? Чалавек жа нараджаецца для таго, каб жыць.
— Вось мы і жывём.
— За кошт таго, што іншых жыцця пазбаўляеце?
— Няхай сабе і так.
Пабачылі нашы продкі, што мірна дамовіцца з сапернікамі не давядзецца, і прамовілі на развітанне:
— Як сабе хочаце, але мы вас папярэдзілі.
— Нас папярэджваць не трэба было.
— Трэба, бо мы прызнаём правілы справядлівага бою.
Працяг матэрыяла пра паходжанне назвы Холмеча чытайце на Краязнаўчым сайце Гомеля і Гомельшчыны.