Җәй – балаларның аеруча көтеп алган вакыты. Мәктәп укучыларын каникуллар җитү сөендерсә, бәләкәчләргә дә кояшлы җылы көннәр күп матур мизгелләр вәгъдә итә. Тик, ни кызганыч, нәкъ җәй көннәрендә балалар белән булучы күңелсез очраклар да арта.
Балалар травматизмын һәм бәхетсез очракларны кисәтү максатында республиканың Сәламәтлек саклау министрлыгы ата-аналар өчен белешмә әзерләгән. Анда төп игътибарны нинди хәлләргә юнәлтергә кирәклеге билгеләнгән.
Балаларның биектән егылып төшүе аеруча игътибар таләп итә. Табиблар әйтүенчә, бу хәл – җәрәхәтләрнең иң еш очраган сәбәбе. Гадәттә, балалар гараж, койма, агач башларыннан егылып төшә. Иң күңелсез хәл – нәниләрнең биек йортлар тәрәзәләреннән килеп төшүе. Бу күп очракта ата-аналарның игътибары җитмәүдән килеп чыга. Бала ачыла торган тәрәзәләр янына барырга, балконнарга керә алмаска тиеш. Тәрәзәләргә куелучы сетка хәвефсезлек тәэмин итә алмый!
Җәй көне балаларның суда җәрәхәтләр алуы тагын да ешрак күзәтелә. Су кергән-дә үзеңне ничек тотарга кирәк-лекне сабыйларына нәкъ ата-аналар өйрәтергә, елга-күл буйларында аларны бер минутка да күздән яздырмаска тиеш. Су кергәндә һәм чумганда кагыйдәләрне бозу еш кына төрле җәрәхәтләргә һәм хәтта батып үлүгә дә китерә. Балалар белән көймәдә, катамаранда йөзгәндә тиешле үлчәмдәге коткару жилетлары хакында онытмаска кирәк. Өлкәннәр суда батучыга беренче ярдәм күрсәтә белергә тиеш!
Эссе көннәрдә балалар кояшта озак булса, пешүләр һәм кояш сугулар да зур хәвеф белән яный. Кояшның югары активлыгы вакытында балаларны тышта озак йөртмәскә кирәк. Кояш ванналары алу өчен иң яхшы вакыт – иртәнге 10-11, кичке 17 сәгатьтән соң. Кояш астында баш киеме кию мотлак.
Велосипед, скейтборд, роликлы тимераяклар – күпсанлы җәрәхәт алу чаралары төркеме булып та тора. Алар барысы да яшькә туры килергә һәм махсус кием белән бергә кулланылырга тиеш (шлем, тезне, терсәкне саклагычлар һ.б). Бәхетсез очракларны кисәтү өчен балаларны тротуарда автомобиль транспортына йөз белән борылып йөрергә өйрәтергә кирәк.
Балалар юл аша чыгу кагыйдәләрен белергә тиеш: билгеләнгән урында светофорның яшел утына гына, юл читендә туктап, ике якка да карарга, өлкәннәрнең кулына тотынып чыгарга. Атларга, йөгерергә түгел! Өлкәннәр транспорт эчендә дә баланың хәвефсезлеген тәэмин итәргә тиеш.
Көнкүрештәге хәвефле очраклар да күп. Пешүләрне кисәтү өчен балалар өлкәннәрнең күзәтүе астында булырга тиеш. Өсләренә кайнар чәй, аш, су аудармасыннар. Ризык әзерләгәндә, савыт-саба юганда, кер үтүкләгәндә бәләкәй балалар якын торырга тиеш түгел. Шырпы, зажигалка, шәм, петарда кебек әйбер-ләр яшерелгән булсын.
Ашамлык саклый торган савытларда медикаментлар, кер юу чаралары, кислоталар кебек нәрсәләр булмасын. Аларны балалар кулы җитми торган урыннарда саклау кирәк. Нәниләрне вак предметлардан саклауны игътибарсыз калдырмау мөһим. Ә инде электр розеткаларында махсус саклагычлар булырга тиеш.
Әгәр балагыз каза күрсә, вакытында дөрес күрсәтелгән беренче ярдәм дәвалануны җиңеләйтә. Баланы тынычландырырга, үзегезнең дулкынлануыгызны күрсәтмәскә кирәк. Хәтта җәрәхәт җитди күренмәгән очракта да белгечкә күренү мотлак. Баш мие сел-кенү, кан саву кебек җәрәхәтләр башта бик сизелмәскә дә мөмкин.
Балаларга игътибарлы булыйк! Аларның хәвефсезлеге безнең, өлкәннәрнең, дөрес гамәлләренә бәйле бит!
Ләйсән Якупова.