Атайым, Ишмырҙин Абдулла Исмәғил улы, 1914 йылда Баймаҡ районының Түбәнге Мәмбәт ауылында тыуған. Биш йәшендә атайһыҙ ҡала. Ҡәрсәйем 1920 йылда Хәйбулла районының Әбделнасир ауылына, Беренсе донъя һуғышынан ҡайтҡан Әхмәткәрим тигән кешегә кейәүгә сыға. Атайым эйәреп кигән бала була. Йот йылы Әбделнасир ауылында халыҡ ныҡ ҡырылды, тип һөйләй торғайны ул. Ас кешеләрҙең үлгәндәрҙе ерләргә хәле етмәй. Ауылдың ҡалҡыу урынында торған мөгәзейгә һалып баралар уларҙы. Ҡыш аҙағына мәйеттәр унда ла һыймай башлағас, ауыл халҡы уларҙы тығыҙлап һалырға ҡарар итә. Атайымдың үгәй атаһы, Әхмәткәрим ҡартатай, уларҙы сығарып, яңынан утын кеүек йышлап һала. Ауыл халҡы килеп ҡарап торған. Шәл бөркәнгән ике әбей, был Әхмәткәрим, һуғышта булғас, ҡурҡмайҙыр инде, тип һөйләшеп торған. Беҙ бәләкәй саҡта Азиянан беҙҙең ауыл ҡыҙы Алтынсәс тигән инәй килеп йөрөй торғайны ауылға. Йот йылында ауылдан-ауылға тәғәм ризыҡ өмөт итеп йөрөгән кешеләр күп булған. Етем ҡалған Алтынсәскә лә һоранып сығып китергә тура килә. Үҙ ауылына, Әбделнасирға, Зәңгәртау аша төшөп кигәндә, хәҙерге ферма урынында (элек ауыл ҙур булған) бер өй усағынан төтөн күреп, шунда юнәлә. Ул өйҙә ит бешерәләр икән. Ҡыҙыҡайҙы ашарға саҡыралар. Ашап ултырғанда, ит араһынан тиртеп бешкән кеше бармаҡлары (ҡул суғы) килеп сыға. Алтынсәс, эштең нилектә икәнен аңлап ҡалып, сығып ҡаса. Ҡулына бысаҡ тотоп артынан баҫтырған ҡарсыҡ Мунса йылғаһы аша сыға алмай тороп ҡала. Үрге быуа янындағы зыяратта (хәҙерге иҫке зыярат) дүрт ирҙең кемделер ерләгәнен күреп ҡалып, бала зыярат мөйөшөнә барып ултыра. Ирҙәр эшен бөтөрөп ҡайтырға йөрөгәндә, араһындағы өлкәнерәге бер иргә "Балдыҙыңды үҙеңә алаһың инде" тип өндәшә, ҡыҙға күрһәтеп. Улар ауылға ҡайта."Шулай итеп, кеше итен дә ашап ҡарарға тура килде миңә", – тип һөйләгән Алтынсәс инәй атайыма. Кеше ашау осрағы ул ваҡытта йыш ишетелә торған хәл булған. Яҙ етеп, күгүләнгә баҫҡас, кеше мандый башлай. Ҡәрсәйем, ҡатындар менән алыҫҡараҡ, йыуа йыйырға китә. Атайым, түҙемһеҙлек менән әсәһен көтөп, ауыл ситенә үк барып сыға. Ситән араһында йәшенеп ятҡан ир уны саҡырып өндәшә. Һағайып ҡалған атайым уның ташлаған йыуаһын алып ашай. Йыуа ташлаған һайын баланы үҙенә яҡынайта бара. Шул ваҡыт ҡайтып кигән ҡәрсәйем, әллә ҡайҙан "Абтулла-а-а" тип ҡысҡырып ебәреүгә, атайым тороп йүгерә. Тағы ла бер хәл. Баймаҡ районы шахтаһында эшләгән ғаиләләр араһында ла аслыҡ ныҡ була. Яҙғыһын йылға ташҡан, үлән әле үҫмәгән саҡ. Бер ҡатын (атайым уны еңгәм тине), бәләкәй ҡыҙының астан интеккәненә түҙә алмай, уны йылға буйына алып бара. Сәсен тарап, үреп ултырған булып, ҡыҙын ярҙан этеп төшөрөп ебәрә. Ҡыҙы "әсә-ә-әй" тип ҡысҡырып, ташҡын һыуға төшөп күҙҙән юғала... "Мына бит, Абдулла, күгүләнгә баҫып, тамаҡ туйҙы ла китте, ҡыҙым ғына юҡ бит", – тип илап һөйләр булған ул ҡатын. Ауылыбыҙҙан алыҫ түгел, Суҡташ янында, бейек кенә итеп таш менән буралған ҡәбер бар. Аслыҡтан әллә ҡайҙа ятҡан Ейәнсура районынан килеп сыҡҡан бер кеше ерләнгән унда. Бына шулай һәр ҡапҡан ризғыбыҙға шөкөр итеп, исраф итмәй, зарланмай, йәшәй торған заман беҙгә насип булған. Әлхәмдулилләһ. Аҫылбикә Мәжитова хәтирәләренән. Автор фотоһы.