Цiна Турава, planetabelarus.by
75 гадоў таму, у ноч з 21 на 22 верасня 1943 года, у Мiнску ў сваім ложку быў узарваны генеральны камісар Генеральнай акругі Беларусь Вільгельм Кубэ. Адбылося гэта ў невялікім дамку на Тэатральнай вулiцы (Theaterstrasse), сёння Энгельса, дзе жыў гаўляйтэр.
Зараз на тым месцы – газон памiж кiнатэатрам «Пiянер» (якраз ад яго і быў зроблены гэты здымак, злева на якім, за дрэвамі, – Купалаўскі тэатр) i будынкам Адмiнiстрацыi Прэзiдэнта Беларусi. Менавiта ў iм i працаваў апошнiя месяцы свайго жыцця Кубэ.
Гэты гмах пачалi ўзводзiць яшчэ ў перадваенны час, а ў 1941-м на яго, недабудаваны, звярнуў увагу гаўляйтэр. Кажуць, сваім строгім знешнім выглядам будынак нагадваў Кубэ новую рэйхсканцылярыю Гiтлера ў Берліне. Працы аднавіліся. Планавалася перарэзаць «чырвоную стужку» каля шасцiпавярховiка 1 траўня 1943 года, але ў красавіку да Мінска прарваўся савецкі бамбардзiроўшчык, які скінуў некалькі авіябомб побач з будынкам, пашкодзiўшы яго. У вынiку пераезд генкамiсарыята ў новы офіс адбыўся толькі ў чэрвені. Кабінет гаўляйтэра знаходзіўся на другім паверсе, яго вокны выходзілі на Аляксандраўскi сквер.
Фота галоўнага фасада: сярэдзіны 1940-х і сучаснае.
Дарэчы, шыбенiцы, на якіх вешалі мінскіх падпольшчыкаў, стаялi якраз перад вокнамi кiраўнiка акупацыйнай адмiнicтрацыi.
Захавалiся ўспамiны тых, хто вызваляў Мiнск у лiпенi 1944-га: «Некалькі танкаў акружылі будынак, у якім размяшчаўся генеральны камісарыят Беларусі. Аўтаматчыкі кінуліся ў яго падвалы і праз 10–20 хвілін выгналі адтуль некалькі дзесяткаў гітлераўцаў з узнятымі дагары рукамі...» Вось гэтыя ваеннапалонныя і аднаўлялі гмах – цяпер ужо ЦК КПБ – у паваенны час.
Цiкава, што першым месцам прапiскi генкамiсарыята ў 1941-м стаў будынак на плошчы Свабоды (на фота зверху), у якiм пасля вайны адкрыўся i два дзесяцiгоддзi размяшчаўся Музей гiсторыi Вялiкай Айчыннай, а яшчэ ў XVII стагоддзі знаходзіўся базылiянскi кляштар. Вільгельм Кубэ жыў гэтуль жа, на трэцiм паверсе – магчыма, вось недзе за гэтымі дзвярыма.
Кубэ не вельмi любiў хадзiць далёка на працу – баяўся тэрактаў, не падазраючы, што «яго» бомба будзе чакаць яго пад уласным матрацам… У свой апошні шлях, у труне, гаўляйтэр накіраваўся з мінскага Дома афіцэраў.